گزارش بیستمین نشست علمی «نظام سیاسی اسلام»

    بیستمین جلسه از سلسله نشست‌‌های علمی نظام سیاسی اسلام با حضور اساتید پژوهشکده نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل و اعضای مدعو در تاریخ چهارم آبان 93 در دفتر پژوهشکده برگزار شد. موضوع این جلسه همچون جلسه قبل، مقوله عزّت در سیاست خارجی اسلام بود. اهم مباحث طرح شده به این شرح است.

    عزّت از آن خداوند و مؤمنین است و این امر موجب می‌شود که در سیاست خارجی و در برابر قدرت‌های استبدادی و طاغوتی ایستادگی و مقاومت شود. در عین حال گاهی ممکن است رعایت مصلحت بر این امر تفوق پیدا کند. بنابر این، بحث اولویت یکی بر دیگری پر رنگ می‌شود. در این راستا آیا می توان گفت که با پذیرش برخی قطعنامه‌‌ها یا تن­دادن به برخی مذاکرات، عزّْت را فدای مصالح کرده‌ایم. قطعاً عزت بر مصلحت اولویت دارد؛ لیکن مدل تصمیم‌گیری و ترجیح چنین اولویتی، کار سختی است. مرحوم آقای شاه آبادی(ره) می‌فرمایند از نظر اخلاقی، هر کس تواضع و فروتنی داشته باشد عزیز شمرده می‌شود. این طور نیست که اگر در عرصه روابط بین‌الملل زورگویی کنیم، عزت به دست می‌آوریم. ما وقتی قطعنامه 598 را پذیرفتیم، کسی از این پذیرش، احساس ذلت نکرد.

    دیدگاه دیگری که مطرح شد عزت را مترادف با غرور ملی دانست. از نگاه برخی، عزّت مفهوم دینی نیست. عزت مفهوم اخلاقی است ولی مفاهیم اخلاقی دست کارگزار سیاسی را به ویژه در بعد سیاست خارجی ـ چندان باز نمی‌گذارد. این حکمت است که قدرت مانور کارگزار سیاسی را توسعه می‌دهد. از این رو، حکمت در میان این سه اصل، رکن رئیسه است.

    در مقابل بحث شد که با جدایی اخلاق و سیاست در اندیشه سیاسی سکولار، مفاهیم اخلاقی نظیر عزت به حاشیه رفته و مفهومی مانند غرور ملی جایگزین آن می‌شود. غرور، احساس کاذب است ولی عزت احساس کاذب نیست. به همین دلیل عزت در نظام سیاسی اسلام امر ممدوحی است ولی غرور مذموم است. عزت همواره بر مصلحت حکومت دارد. لذا هیچگاه تعارضی میان عزت و مصلحت پدید نمی‌آید. تشخیص درست مصلحت همراه با  عزت است.