نمایش مستند قصه ها (مجموعه ای از خالق آثار: قصه های مجید، مهمان مامان و... به کارگردانی مهدی جعفری
به همت معاونت فرهنگی اجتماعی و روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اولین نشست کانون فیلم، با نمایش فیلم مستند «قصه ها» با هدف تعامل بین علوم انسانی و فیلم به عنوان هنر در روز چهارشنبه 21 آبانماه 93 در سالن حکمت برگزار شد .
در ابتدا خانم دکتر بروجردی به عنوان معاون فرهنگی – اجتماعی در سخنرانی کوتاهی تأکید نمود: «عزیزانی که در حوزه هنر و فیلم تلاش میکنند باید بتوانند نظراتشان را به صورت مستند ارائه نمایند و اساتید علم و معرفت نیز با پذیرش دوستان هنرمند در جمع خود با ایشان تعامل بیشتری داشته باشند، به خصوص این تعامل بین حوزه علوم انسانی و حوزه فیلم و هنر باید به صورت معناداری باشد تا اثر بخشی بیشتری نیز داشته باشد.» دکتر بروجردی خاطر نشان ساخت: «به طور کلی هدف از پخش این فیلم، نگاه جامعه شناختی به زندگی یک انسان است که توانسته با تمام محدودیت های زندگی امروز، به عنوان یک صاحب نظر و نویسنده مطرح در جامعه حضور داشته باشد.»
سپس فیلم مستند «قصه ها» به کارگردانی مهدی جعفری و از محصولات مرکز سینمای مستند و تجربی پخش شد. این فیلم مستند به سیر زندگی، ویژگیها و آثار هوشنگ مرادی کرمانی به عنوان نویسنده مطرح ادبیات داستانی کودک و نوجوان پرداخته بود. پس از اتمام فیلم، خانم دکتر شریفینسب از اعضای هیأت علمی پژوهشکده ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به بررسی ویژگیهای ادبیات کودک معاصر پرداخت و گفت: «برای ارزشیابی کتاب‌های مناسب کودکان و نوجوانان ملاک‌های متعددی برشمرده‌اند؛ ازجمله قرارداشتنِ موضوع کتاب در حیطه تجربیات کودک و نوجوان، قرار داشتن محتوا در حوزه مفاهیم قابل درک برای آنان و استفاده از دایره واژگانی پایه که برای گروه سنی کودک و نوجوان قابل فهم باشد.»
وی سپس به ویژگیهای داستانهای آقای مرادی کرمانی اشاره کرد و تصریح نمود: «داستانهای مرادی کرمانی همواره مورد اقبال کودکان و خصوصا نوجوانان بوده است. این نکته از تجدید چاپ‌های متعدد این کتاب‌ها در زمان اندک و ساخته شدن فیلم بر اساس آنها معلوم است؛ اما با بررسی موضوع و محتوای آنها روشن می‌شود که درصد بسیار بالایی از این کتاب‌ها اتفاقاَ نه در حوزه تجربیات پیشینیِ کودکان و نوجوانان هستند و نه از مفاهیم قابل درک برای آنان در زندگی روزمره‌شان سخن می‌گویند. با این احوال نه تنها نوجوانان ایرانی، بلکه نوجوانان سرزمین‌های دیگر که در فرهنگ کاملا متفاوتی بالیده‌اند، نیز با ترجمه آثار مرادی کرمانی به خوبی ارتباط برقرار کرده‌اند. این نکته نشان می‌دهد که ملاک‌های ارزیابی کتاب‌های کودکان و نوجوانان نیاز به بازبینی دارد.» این پژوهشگر حوزه ادبیات کودک در انتها تأکید نمود: «براساس نظریه‌های جدید ارتباطات، باید به تبیین ساز و کارهایی که آثار مرادی کرمانی را برای مخاطبان کودک و نوجوان قابل درک و دلچسب کرده است، همچون نزدیک شدن به افق انتظار آنان و حتی کمک به شکل‌گیری افق انتظار کودکان و نوجوانان پرداخته شود.»
سپس خانم دکتر زهرا حیاتی از دیگر اعضای هیأت علمی پژوهشکده ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سخنرانی خود با عنوان «اشارهای به ظرفیتهای نمایشی و تصویری در آثار مرادی کرمانی»، مطلب خود را با یک پرسش آغاز کرد: «چه می‌شود که نوشتههایی متعدد از یک نویسنده علاوه بر این که دروازههای نشر را در میان ملل دیگر و فرهنگهای دیگر و زبانهای دیگر بر خود باز میکند، راهش را به رسانههای دیگر هم میگشاید و تقریبا به این نقطه میرسد که در رابطه بین رسانهای سینما و ادبیات بی مثل و کمنظیر می‌شود؟»
وی به این نکته اشاره کرد که «تعامل سینما و ادبیات بحثی است که بیشتر با اصطلاح «اقتباس ادبی» شناخته می‌شود و نظریههایی که در اینباره داده شده، از دوگانه رد و قبول این فرایند تا طرح مسائل جزیی و چون و چراهای رسانهای قابل دستهبندی است.» وی مطلب خود را با بحث درباره کثرت اقتباسهای ادبی و مطرح بودن فیلمسازان اقتباسگر و داستانهای ادبی مورد اقتباس ادامه داد و گفت: «همه این نگاههای انتقادی بر یک جریان فعال هنری سوار می‌شود وآن، کثرت اقتباسهای ادبی در تاریخ سینماست که باعث شده ارزیابی فیلمهای اقتباسی، خود ماجرای مستقلی باشد. تعدادی از فیلمسازان بیش از سایر سینماگران به منابع ادبی توجه کرده‌اند که از این افراد با عنوان «فیلمسازان اقتباسگر» یاد می‌شود. آثار بعضی نویسندگان هم پیش از سایر داستاننویسان مورد توجه بوده است که از این نوشتهها با عنوان «آثار مورد اقتباس» یاد میکنیم.»
این پژوهشگر تصریح نمود: «وقتی این سؤال در مکانی مانند پژوهشگاه و در میان پژوهشگران مطرح می‌شود، طبیعی است که اهدافی پژوهش محور را نشانه گیرد و باید نقش فعالیت منتقد یا پژوهشگر در این بستر فرهنگی و هنری مشخص شود.» در ادامه این گفتار، ایشان چشم اندازی از نوع مطالعات اقتباسی در ایران ارائه کرد و تأکید نمود: «از میان رویکردهای مختلف این حوزه، یکی از بهترین شیوههای نگاه به داستان مکتوب در جهت ظرفیتهای نمایشی و تصویری، تأکید بر «الگوی ساختاری درونمایه» است که نگاه جامعتری را به دست می‌دهد. برای مثال از مجموع نقدهایی که درباره فیلمهای اقتباسی ارائه شده، درمییابیم اقتباسهای موفق آنهایی بودهاند که الگوی درونمایه را حفظ کرده‌اند و فقط برابرهای سینمایی برای آن تعریف کرده‌اند. یا آثاری که بیشتر از سایر نوشتههای ادبی مورد توجهبودهاند، «الگوی درونمایه» آنها به الگوی درونمایه در فیلم نزدیک تر بوده است.» وی در انتها با اشاره به داستانهای آقای مرادی کرمانی گفت: »داستانهای آقای هوشنگ مرادی کرمانی که به واسطه نزدیکی الگوی درونمایه به درام فیلم، بیش از سایر آثار داستانی مورد توجه بوده است، از طریق بازخوانی با رویکرد مطالعه تطبیقی اقتباس، میتواند هم به توسعه مطالعات تطبیقی اقتباس کمک کند و هم الگویی سهل الوصول برای یافتن آثار مشابه، اگرچه پراکنده، به دست دهد و تولیدات سینمایی مشابه را تقویت کند.»
در ادامه آقای هوشنگ مرادی کرمانی ضمن تشکر از نظرات منتقدان، تصریح نمود: « برای ارزیابی یک اثر ادبی به لحاظ تأثیرگذاری، راههای گوناگونی وجود دارد. از جمله این راهها این است که اگر اثر به زبانهای دیگری ترجمه شود، میتواند تأثیرگذاری خود را حفظ کند یا خیر؟ چراکه آرایههای ادبی در ترجمه از بین میرود.» وی در اینباره به آثار خیام و مولوی اشاره کرد که اکنون توانستهاند در بسیاری از نقاط جهان طرفداران زیادی پیدا کنند. این نویسنده یکی دیگر از راههای ارزیابی اثر ادبی را ورود این اثر ادبی در ظرفهای دیگر دانست و خاطر نشان ساخت: «ظرفی مثل ظرف سینما میتواند نشان دهد که تا چه حد یک اثر ادبی توان تأثیرگذاری دارد.» وی در نهایت با تشکر مجدد از مسئولان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی جهت برگزاری این جلسه، خواستار ادامه این تعاملات بین نویسندگان و پژوهشگران علوم انسانی شد.
در انتهای این مراسم، لوح یادبودی به پاس خدمات آقای مرادی کرمانی به حوزه ادبیات کشور، از سوی خانم دکتر بروجردی معاونت فرهنگی- اجتماعی پژوهشگاه به ایشان تقدیم شد. در حاشیه این مراسم نیز آثار آقای مرادی کرمانی در معرض دید علاقهمندان قرار گرفت که با استقبال حاضران مواجه شد.
نظر شما :