آیینه وند در نشست خبری: با کاربردی کردن علوم انسانی به دنبال حل مشکلات مردم هستیم
هدف از تأسیس پژوهشکده کاربردی این است که حاصل تحقیقات در زندگی مردم معنا پیدا کند. البته این بدان معناست که حاصل تحقیقات پژوهشگران به حل شدن مشکلات مردم کمک کند.
صبح امروز (سه‌شنبه 18 شهریور) نشست خبری و مطبوعاتی دکتر صادق آیینه‌وند رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در ابتدای این نشست که با استقبال مطبوعات و خبرگزاری‌ها برگزار شد، دکتر آیینه‌وند دربارهٔ متحول‌شدن علوم انسانی گفت: از دید تحول‌خواهی در علوم انسانی به نقطه‌های خوبی رسیده‌ایم، اما برای رسیدن به آن کمال مطلوب کار بسیاری در پیش داریم. چرا که انقطاع هزارساله‌ای که از قرن چهارم هجری تا انقلاب اسلامی وجود داشته است را نمی‌توان در مدت کوتاهی طی کرد. ما در حد توان کار کرده‌ایم اما رسیدن به آن مطلوب، زمان زیادی می‌خواهد. وضعیت علوم انسانی در کشور ما هم خوب و هم بد است و اگر محققانه به این سال‌ها نگاه کنیم درمی‌یابیم که اگرچه ضعف‌های زیادی وجود دارد، اما در این 25 سال گذشته کارهای خوب زیادی هم انجام شده است.
وی با اشاره به تاریخچه پژوهشگاه یادآور شد: این پژوهشگاه به تعبیری 80 و به تعبیر دیگر 60 سال است که قدمت تحقیقاتی دارد؛ 11 پژوهشکده در آن ایجاد شده و در مدت 9 ماه فعالیت بنده نیز به تعداد پژوهشکده‌ها افزوده شده است.
وی در ادامه افزود: 432 دانشجوی دکتری و کارشناسی ارشد، یک‌صد عضو هیئت‌علمی و پژوهشگر اکنون در این پژوهشگاه فعال هستند. با توجه به اینکه پژوهشگاه علوم انسانی شرایط و استعداد و آمادگی قطب شدن علمی را در برخی رشته‌ها در کشور دارد؛ در تلاش هستیم که هم ارتباط جهانی و بین‌المللی را افزایش دهیم و هم پژوهش و علوم انسانی را در کشور کاربردی کنیم و با عینیت‌بخشی به مسائل اجتماعی در تحقیقات، پژوهش را به زندگی واقعی پیوند بزنیم؛ به سخنی دیگر پژوهش را از حالت آرشیوی خارج کنیم.
دکتر آیینه‌وند با تأکید بر اینکه اکنون گروه‌های زبان‌شناسی و زبان فارسی در پژوهشگاه، شرایط قطب علمی‌شدن در ایران و حتی جهان را دارند، یادآور شد: بزرگ‌ترین پژوهشگران زبان‌شناسی اکنون در این پژوهشگاه فعال هستند و این مرکز در این زمینه از همهٔ مراکز علمی کشور، بزرگ‌تر و معتبرتر است. همچنین در تلاش هستیم تا در رشته‌های علوم اجتماعی و تاریخ نیز قطب علمی شویم.
تدوین سند راهبردی:
وی درباره شورای بررسی متون و جایگاه آن در پژوهشگاه علوم انسانی گفت: 17 سال است که این شورا فعال است و اکنون دو هزار متخصص علوم انسانی در رشته‌های مختلف پانزده‌گانه، آن را پشتیبانی می‌کنند و درواقع یک شبکه اجتماعی برجسته در حال کار است که بر آنیم تا مرکزی راهبردی را برای تدوین درس‌نامه‌ها و نقدنامه‌ها و تدوین آینده تحقیقاتی کشور که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب (حفظه الله تعالی) است، برای اسلامی‌شدن علوم انسانی تأسیس کنیم.
دکتر آیینه‌وند تصریح کرد: در تلاش هستیم تا با مراکز پژوهشی خارج از ایران ارتباط برقرار کنیم و مرکز تحقیقاتی کشور را به جهان علم متصل کنیم تا روزآمدی را به حرکت بومی‌سازی ملی تبدیل کنیم.
وی در بخش دیگر سخنانش به املاک توقیف‌شده پژوهشگاه اشاره کرد و افزود: درصورتی‌که این اموال بازپس گرفته شود ما ثروتمندترین پژوهشگاه کشور خواهیم بود، چرا که بیش از 120 ملک توقیفی از دوران پهلوی باقی مانده و الآن تنها چهار یا پنج ملک بازپس گرفته شده و از قوه قضائیه نیز می‌خواهیم به ما در بازپس‌گیری این سرمایه‌ها کمک کند تا در آینده پشتوانهٔ پژوهشی کشور باشد.
تاسیس پژوهشکده‌های جدید:
رئیس پژوهشگاه درباره تأسیس پژوهشکده‌های جدید گفت: تلاش ما در درجه نخست بر این بود که پژوهشگاه ساماندهی شود که خوشبختانه این امر اتفاق افتاده است و بنا به مناسبت‌هایی، فعالیت‌هایی انجام شده است. به‌عنوان‌مثال، به مناسب سال اقتصاد و فرهنگ که از سوی مقام معظم رهبری اعلام شده است، پژوهشکده فرهنگ معاصر و همچنین با همکاری معاونت فناوری ریاست‌جمهور پژوهشکده علوم انسانی کاربردی تأسیس شد؛ همچنین پژوهشکده مطالعات سیاسی و روابط بین‌الملل و پژوهشکده اخلاق و تربیت و پژوهشکدهٔ حقوق و پژوهشکدهٔ ارتباطات نیز کارشان را آغاز کردند که هر کدام از پژوهشکده‌ها رکنی از تحقیقات پژوهشگاه به حساب می‌آیند.
دکتر آیینه‌وند درباره فعالیت‌های چاپ و نشر پژوهشگاه گفت: در این 9 ماه 44 عنوان کتاب تحقیقاتی؛ 21 مجله علمی پژوهشی ساماندهی و 28 مجله بارگذاری شده است و همچنین بیش از 1700 مقالهٔ علمی – پژوهشی برای این مجلات آماده شده است.
رییس پژوهشگاه درباره مشکلات مالی پژوهشگاه گفت: تاکنون 3 میلیارد تومان از مطالبات دو سال گذشته را پرداخت کرده‌ایم و حتی معوقات اضافه‌حقوق سالیانه اساتید که پرداخت نشده بود را پرداخت کردیم. درواقع ما یک پژوهشگاه بدهکار را از دین مالی درآورده‌ایم. همچنین تلاش داریم تا به کمک نهادهای ذی‌ربط بودجه امسال را نیز به‌طور کامل محقق کنیم.
با محقق شدن بودجه، مشکل توزیع نشر کتاب حل خواهد شد:
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دربارهٔ توزیع آثار منتشره پژوهشگاه گفت: فروشگاه پژوهشگاه کمافی السابق در خیابان کریم‌خان فعال است ولی به دلیل مشکل بودجه هنوز نتوانستیم فروشگاهی روبه‌روی دانشگاه تهران افتتاح کنیم که اگر بودجه محقق شود این کار نیز انجام می‌شود. همچنین در تلاش هستیم تا در اصفهان و شیراز و قم دیگر شهرها مراکز فروش کتاب دایر کنیم. وی اظهار داشت: علاوه بر این بیشترین فروش پژوهشگاه در این سال‌ها را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شاهد بودیم و از آثار تحقیقاتی ما استقبال خوبی به عمل آمد که نشان می‌دهد کتاب‌های پژوهشگاه، علمی و درسی هستند.
وی در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران دربارهٔ کاربردی‌کردن علوم انسانی در زندگی مردم گفت: بحث تحقیق در زندگی مردم که در پژوهشکده علوم انسانی کاربردی که با همکاری معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری تأسیس‌شده برای آن است که پژوهش‌ها را ملموس‌تر کنیم به گونه‌ای که پژوهش‌های روان‌شناسان و جامعه‌شناسان و دیگر پژوهشگران با شرایط روز جامعه منطبق باشد و علوم انسانی به گونه‌ای دست مردم را بگیرد و مشکلات مردم را حل کند. هدف از تأسیس پژوهشکده کاربردی نیز همین است که حاصل تحقیقات در زندگی مردم معنا پیدا کند. البته این بدان معناست که حاصل تحقیقات پژوهشگران به حل شدن مشکلات مردم کمک کند.
او دربارهٔ قطب شدن رشته‌های پژوهشگاه گفت: در بحث از قطب شدن ما باید در تلاش برای مرجع و سرآمد شدن در حوزه علوم انسانی باشیم. اکنون گروه زبان‌شناسی پژوهشگاه بالاترین گروه زبان‌شناسی در زمینه زبان فارسی در جهان است. همچنین گروه زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه که به افراد برجسته‌ای مانند دکتر تقی پور نامداریان متصل است هم‌اکنون در تلاش است تا فرهنگ تاریخی زبان فارسی را به نگارش درآورد که این قبیل پژوهش‌ها برای قطب شدن و مرجعیت، بسیار مؤثر است.
محوریت فعالیت های علوم قرآنی:
دکتر آیینه‌وند درباره فعال شدن مطالعات قرآنی در پژوهشگاه گفت: پیشتر پژوهشکده‌ای به نام حکمت معاصر و مطالعات قرآنی داشتیم که آن را به پژوهشکدهٔ قرآن و حکمت معاصر تغییر داده‌ایم و در تلاش هستیم و تأکید داریم تا این پژوهشکده در این زمینه‌ها درخشندگی بیشتری داشته باشد و در زمینه‌های علوم قرآنی و حدیث محوریت داشته باشیم. از سویی مرکز تحقیقات امام علی (ع) در زمینه نهج‌البلاغه و حدیث و قرآن به فعالیت مشغول است و تأکید داریم تا علوم قرآنی به صورتی علمی و توسط دانشمندان این حوزه مورد پژوهش قرار بگیرد که امیدواریم در آینده در این زمینه نیز به قطب علمی تبدیل شویم. همچنین دو نشریه در این حوزه با نام‌های شیعه‌پژوهی و حکمت معاصر منتشر می‌شود و در سال تحصیلی جدید برای اولین بار دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن نیز خواهیم داشت که به امید خدا در سالیان آتی در این رشته در مقطع دکتری دانشجو پذیرش خواهیم کرد.
وی دربارهٔ طرح‌های ملی پژوهشگاه گفت: دو طرح کلان ملی در حال اجراست که یکی طرح امنیت اجتماعی است که توسط پژوهشکدهٔ علوم اجتماعی انجام شده و دستاوردهای آنان تاکنون در قالب کتاب‌های متعدد منتشر شده است و دیگری طرح جامع فرهنگ تاریخی زبان فارسی است که دکتر تقی پورنامداریان و همکارانشان در حال اجرای آن هستند. همچنین طرح‌هایی را نیز با تفاهم با دیگر دستگاه‌ها در حال اجرا داریم که یکی پژوهشی درباره اطلس ملی تاریخ ایران است و دیگری اطلس تاریخی حاکمیت دینی از انبیا و اوصیا و اولیا است که پیشتر در جایی کار نشده است و هم‌اکنون با مرکز تحقیقات جغرافیایی ارتش در حال اجراست و طرح‌های دیگری نیز در زمینه‌های مشابه در دست اقدام است.
رئیس پژوهشگاه درباره دیگر فعالیت‌های انجام شده گفت: تأسیس شورای انتشارات، کارگاه نسخه‌های خطی، فهرست‌برداری آثار خطی و سنگی کتابخانه، آموزش زبان‌های خاموش و تفکیک بودجه پژوهشی و فرهنگی از بودجه کلی پژوهشگاه و همین‌طور امضای تفاهم‌نامه با سازمان‌های مختلف ازجمله فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان جغرافیا و دانشگاه پیام نور از فعالیت‌های انجام شده در این چند ماه بوده است.
تلاش برای بازپس‌گیری املاک پژوهشگاه:
وی همچنین با تأکید مجدد بر ضرورت ساماندهی اموال و املاک پژوهشگاه گفت: طبق مصوبهٔ شورای انقلاب، تمام اموال دفتر و بنیاد فرح پهلوی به این پژوهشگاه متعلق شده است که هیئت‌وزیران نیز این مصوبه را تأیید کرده است. در این اسناد دست‌کم 120 ملک متعلق به پژوهشگاه است که دیگران تصاحب کرده‌اند. باغ لارک که بیش از 100 میلیارد قیمت دارد و ملکی در وردآورد که بیش از 25 میلیارد قیمت دارد و همچنین ملک‌هایی در شیراز و اصفهان و کرمان و کرمانشاه متعلق به پژوهشگاه‌اند، اما در دست دیگران هستند که امیدواریم قوه قضائیه به این موارد رسیدگی کند و آن‌ها را به پژوهشگاه بازگرداند تا این اموال پشتوانهٔ تحقیقاتی کشور شود.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تأکید بر اینکه اکنون در 15 رشته روزآمد شدیم و آمادگی داریم برای دروس دانشگاهها تحول ایجاد کنیم؛ اظهار داشت: هم‌اکنون شورای بررسی متون به نقد کتاب‌ها پرداخته و منابع ارزشی را شناسایی کرده و همچنین کتاب‌هایی را در این زمینه منتشر کرده است و اکنون مجموعه ما آماده است تا نتایج حاصل از این فعالیت‌ها را در اختیار دانشگاه و شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دهد. ما از فرهنگ غنی اسلامی در محور تحقیقات استفاده می‌کنیم و سعی‌مان بر این است روزآمد و کارآمد باشیم و بومی‌سازی کنیم.
وی دربارهٔ گروه تاریخ در شورای تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: در آن گروه، رشته‌های تاریخ تمدن، تاریخ جهان، تاریخ اسلام، تاریخ ایران و تاریخ باستان را تأسیس کرده‌ایم و با روزآمدسازی، اسلامی‌سازی و بومی‌سازی درس‌ها تلاش داریم آن‌ها را با شرایط جدید علم تاریخ منطبق کنیم.
او همچنین توضیح داد: ما در دانشگاهها به دنبال شعاری و ایدئولوژیک کردن متون نیستیم و نمی‌خواهیم مباحث را از حالت علمی خارج کنیم اما در اینکه باید مبانی ارزشی حفظ شود، شکی نیست.
دکتر صادق آیینه‌وند درباره وجود دیدگاه‌های مختلف در بین اندیشکده‌های علوم انسانی تصریح کرد: ما نفی نمی‌کنیم که در کشور نگاه‌های مختلف وجود دارد، شاید این‌ها به رشد کمک کند اما در حالت تطابق و تقابل نباید کار کنیم. ما به حالت تقابل در علوم انسانی باور نداریم چرا که علم، جایگاهی دارد که نمی‌تواند در تقابل باشد و چنین تقابلی در علم پاسخ نمی‌دهد. تلاش ما این است که خلأهای تحقیقاتی را پر کنیم. برای نمونه ما بیشترین پژوهش‌ها را دربارهٔ زبان فارسی داریم؛ چراکه باوجودآنکه ایران مرکز زبان فارسی در دنیاست؛ اما یک فرهنگ جامع زبان فارسی نداریم که اگر این خلأها پر شود ما دیگر محتاج تحقیقات مستشرقین نخواهیم بود.
دکتر آیینه‌وند با بیان اینکه حالت جایگزینی در اسلامی‌سازی بیشتر جواب داده است، افزود: ما اعتقاد به واکنشی و تقابلی عمل کردن نداریم چون علم خاصیتش مقابله و حرکات ژورنالیستی نیست. باید در علم ایده جدید ارائه کنیم، ما تلاشمان این است که در طرح‌هایمان خلأها را پرکنیم. دکتر آیینه‌وند دربارهٔ وضعیت فعلی دانشگاهها گفت: خوشبختانه نگاه امنیتی دولت قبل دیگر بر دانشگاهها حاکم نیست. ما هم تلاش می‌کنیم در این پژوهشگاه موانع علوم انسانی را برداریم. ما در این پژوهشگاه کسی را در دوره جدید اخراج نکردیم. همچنین تلاش کردیم کسانی هم که پیشتر به دلایلی کنار گذاشته شده بودند را بازگردانیم. البته طبیعی است تحقیقات علوم انسانی، ارزشی است و لاجرم با مبانی فکری و سیاسی سروکار دارد. در همهٔ کشورها این محدودیت‌ها هست ولی در ایران بیشتر است که بیشتر موانع فنی و شکلی است. در این پژوهشگاه، پژوهشگران مشکلی ندارند و امیدواریم که استادان علوم انسانی بتوانند در آرامش علمی حرکت کنند. تلاش می‌شود که علوم انسانی به عنوان علمی ارزشی در کنار دیگر علوم به حرکت خود ادامه دهد اما موانعی وجود دارد. در این پژوهشگاه تلاش می‌شود پژوهش‌هایی که امر واقع را بررسی می‌کنند و به کشور کمک می‌کنند و رهنمود علمی می‌دهند، ادامه پیدا کند.
انتخابی‌شدن روسای پژوهشکده‌ها:
وی در پایان اظهار داشت: در امور مالی سه میلیارد مطالبات تا به امروز به روز شده و در گروهها و پژوهشکده‌ها تنش‌ها مرتفع شده است. پیشتر روسای پژوهشکده‌ها به صورت انتصابی بودند که ما در گروهها انتخابات برگزار کردیم و روسای پژوهشکده‌ها توسط اساتید گروهها انتخاب شدند که می‌توان گفت بهترین انتخابات در این پژوهشگاه انجام شد. همچنین هیئت جذب که به کار استخدام، بورس و جذب می‌پردازد نیز فعال شده و برای آن دبیری انتخاب شده است تا کارها ساماندهی شود. همچنین از نخبگان دانشگاهی در پژوهشگاه استفاده کرده‌ایم و هیئت‌امنا را که سالی یک‌بار هم تشکیل جلسه نمی‌داد، فعال کردیم. همچنین پژوهشکده‌های مختلفی همچون فرهنگ معاصر، علوم انسانی کاربردی، حقوق، ارتباطات، دین و رسانه، نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل را تأسیس کردیم و پژوهشکدهٔ اخلاق و تربیت را نیز در حال تأسیس داریم. شورای انتشارات و کارگاه نسخه‌شناسی و گروه فهرست‌برداری را در کتابخانهٔ بسیار غنی پژوهشگاه فعال کردیم. برنامه راهبردی پژوهشگاه را نیز در حال آماده‌کردن داریم که به‌زودی مصوب خواهد شد و اساس کار پژوهشگاه خواهد بود.
نظر شما :