گزارش از سخنرانی دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی در همایش ائمه جمعه اهل قلم کشور
همایش ائمه جمعه اهل قلم کشور از سوی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، با هدف ارتقای سطح کیفی آثار قلمی آنها با حضور اساتیدی از حوزه و دانشگاه همچون دکتر رضا رهگذر (محمدرضا سرشار)، حجت الاسلام و المسلمین آقای تقوی، حجت الاسلام و المسلمین محدثی، آیت الله قربانی، آیت الله رسولی محلاتی از تاریخ 5 الی 6 آذرماه سال 1392 در مجتمع فرهنگی آدینه برگزار شد.
از سخنرانان روز نخست این همایش که با حضور 188 تن از ائمه جمعه سراسر کشور برگزار شد، دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی از اعضای هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (مرکز تحقیقات امام علی علیه‌السلام) بود.
موضوع بحث وی روشهای تحقیق و پژوهش بود که در سراسر آن مثالهای متعددی از مرحوم علامه شیخ عبدالحسین امینی (ره) ارائه شد و با استقبال خوبی از سوی ائمه جمعه حاضر در همایش مواجه شد و زمان سخنرانی ایشان تمدید شد.
دکتر صداقت بحث خود را با بیان این موضوع آغاز کرد که پژوهیدن نیازمند داشتن شخصیت علمی استوار و متعهد به حقیقت و سجایای نیکوی اخلاقی است و پیش از ورود به موضوعاتی چون «روش تحقیق»، این شخصیت خود پژوهشگر است که باید مورد توجه قرار گیرد. مقدم بر فن، فرهنگ است و به صرف دانستن قواعد تحقیق، هرکسی قادر به نگارش کتابی چون «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» اثر علامه عبدالحسین امینی (ره) نخواهد شد؛ الغدیر، الغدیر شد، چون علامه امینی حریم ادب و متانت و پشتکار و حق‌خواهی و شجاعت و ابتکار و ایثار را رعایت کرد و پاس داشت. اگر در پژوهشگر، شخصیت و صلابت فرهنگی علامه امینی (ره) علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره) ، آقا بزرگ طهرانی (ره) و دیگر علمای بزرگ شیعه زنده شود، بی‌تردید باید منتظر آثار ارزشمندی از همان کیفیت عالی بود.
وی سپس به ضرورت خودشناسی از سوی محقق اشاره کرد و تاکید داشت که محقق باید «خود را بشناسد» و نوشته‌های قبلی خود را با هدف شناخت نقاط ضعف و قوت خویش دوباره مرور کند و از خود بپرسد که چه متون و شخصیت‌هایی الگوهای او هستند؟ آیا در نوشته‌های خویش سبک و لحن خاص خود را یافته است؟ او چه پیشفرضهایی دارد؟ این پیشفرضها چه تبعات فکری و فرهنگی برایش داشته‌اند؟ چگونه می‌نویسد؟ چگونه مطالعه می‌کند؟ تا چه اندازه خود را در معرض نقد دیگران قرار می‌دهد؟ و ...
دکتر صداقت در ادامه وارد قواعد عمومی پژوهش شد. او پژوهش علمی را جستجویی آگاهانه و هدفمند، مستند و مستدل و روشمند و نظام‌یافته تعریف کرد و بیان داشت که هر علمی از منطق روشی خاص خود تبعیت می‌کند و تعمیم اصول روش‌شناسی هر یک به دیگری نادرست است؛ بنابراین در فقه باید ملتزم به قواعد و روشهای فقهی بود و در فلسفه ملتزم به قواعد تفلسف و در تاریخ از اصول شناخته‌شده میان مورخان استفاده کرد و در تفسیر و علوم قرآن ملتزم به روشهای تفسیری بود. علم به اعتباری شامل موضوع، منابع (داده‌ها) و روش تحلیل آن داده‌هاست و هر علمی شأن و حیثیت خود را از این باب داراست و نباید بدون ضابطه، به خلط روشهای علوم مختلف پرداخت.
وی در ادامه به تشریح برخی از قواعد عمومی پژوهش پرداخت که عبارت‌اند از:
1. قاعده «اول شناخت، سپس حکم»
2. قاعده «بیان حقیقت، همه حقیقت»
3. قاعده «اصل مقدم بر فرع»
4. قاعده: «عدم اعتماد به گمان»
5. قاعده «تعیین درجه تشخیص شناخت»
6. قاعده «اگر نقل کننده هستی پس سند»
7. قاعده «اگر مدعی هستی پس دلیل»
8. قاعده «رعایت اولویت در سند و دلیل»
9. قاعده «اجتناب از نقل‌قول‌های حجم افزا»
10. قاعده «نگارش بندها (پاراگراف‌ها) باید هدفمند باشند»
11. قاعده «عدم خروج از عرف زبان علمی مگر با دلیل محکم»
12. قاعده «تسلط بر منبع‌شناسی به منظور شناخت نقشه راه»
13. قاعده «توجه به بسامد اندیشه‌ها یا پدیده‌ها»
14. قاعده «ضرورت وجود مشکل فکری در پرسش»
15. قاعده «هماهنگی عناصر پژوهش با پرسش‌های اصلی»
و در ادامه، پرسش و پاسخ درباره موارد فوق‌الذکر مطرح شد. در پایان سخنرانی، دکتر صداقت بابت برگزاری چنین نشست‌هایی موفق و نیز توفیق حضور خویش در چنین جمع علمی و معنوی، از برگزارکنندگان و ائمه جمعه حاضر در جلسه تشکر کردند.
در خاتمه جلسه حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید ابوالفضل موسوی، معاون فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور اعلام کردند که متن سخنرانی دکتر صداقت به همراه کتاب «یکصد قاعده در روش تحقیق» تألیف ایشان، از سوی معاونت فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، به صورت سراسری به همه ائمه جمعه سراسر کشور ارسال خواهد شد.
لازم به ذکر است که فایل PDF کتاب مذکور که حاصل تدریس دکتر صداقت در درس روش تحقیق در دانشکده علوم و معارف قرآن کریم است، از طریق نشانی اینترنتی زیر قابل دریافت است:
https://archive.org/download/HundredRulesForResearch/HundredRulesForResearch.pdf
در پایان جلسه، از دکتر صداقت جهت شرکت در دوره‌های آتی آموزشی آن شورا و نیز از سوی برخی از ائمه جمعه محترم استان خوزستان، جهت تدریس در دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در برخی از مراکز حوزوی استان خوزستان دعوت به عمل آمد.
از سخنرانان روز نخست این همایش که با حضور 188 تن از ائمه جمعه سراسر کشور برگزار شد، دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی از اعضای هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (مرکز تحقیقات امام علی علیه‌السلام) بود.
موضوع بحث وی روشهای تحقیق و پژوهش بود که در سراسر آن مثالهای متعددی از مرحوم علامه شیخ عبدالحسین امینی (ره) ارائه شد و با استقبال خوبی از سوی ائمه جمعه حاضر در همایش مواجه شد و زمان سخنرانی ایشان تمدید شد.
دکتر صداقت بحث خود را با بیان این موضوع آغاز کرد که پژوهیدن نیازمند داشتن شخصیت علمی استوار و متعهد به حقیقت و سجایای نیکوی اخلاقی است و پیش از ورود به موضوعاتی چون «روش تحقیق»، این شخصیت خود پژوهشگر است که باید مورد توجه قرار گیرد. مقدم بر فن، فرهنگ است و به صرف دانستن قواعد تحقیق، هرکسی قادر به نگارش کتابی چون «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» اثر علامه عبدالحسین امینی (ره) نخواهد شد؛ الغدیر، الغدیر شد، چون علامه امینی حریم ادب و متانت و پشتکار و حق‌خواهی و شجاعت و ابتکار و ایثار را رعایت کرد و پاس داشت. اگر در پژوهشگر، شخصیت و صلابت فرهنگی علامه امینی (ره) علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره) ، آقا بزرگ طهرانی (ره) و دیگر علمای بزرگ شیعه زنده شود، بی‌تردید باید منتظر آثار ارزشمندی از همان کیفیت عالی بود.
وی سپس به ضرورت خودشناسی از سوی محقق اشاره کرد و تاکید داشت که محقق باید «خود را بشناسد» و نوشته‌های قبلی خود را با هدف شناخت نقاط ضعف و قوت خویش دوباره مرور کند و از خود بپرسد که چه متون و شخصیت‌هایی الگوهای او هستند؟ آیا در نوشته‌های خویش سبک و لحن خاص خود را یافته است؟ او چه پیشفرضهایی دارد؟ این پیشفرضها چه تبعات فکری و فرهنگی برایش داشته‌اند؟ چگونه می‌نویسد؟ چگونه مطالعه می‌کند؟ تا چه اندازه خود را در معرض نقد دیگران قرار می‌دهد؟ و ...
دکتر صداقت در ادامه وارد قواعد عمومی پژوهش شد. او پژوهش علمی را جستجویی آگاهانه و هدفمند، مستند و مستدل و روشمند و نظام‌یافته تعریف کرد و بیان داشت که هر علمی از منطق روشی خاص خود تبعیت می‌کند و تعمیم اصول روش‌شناسی هر یک به دیگری نادرست است؛ بنابراین در فقه باید ملتزم به قواعد و روشهای فقهی بود و در فلسفه ملتزم به قواعد تفلسف و در تاریخ از اصول شناخته‌شده میان مورخان استفاده کرد و در تفسیر و علوم قرآن ملتزم به روشهای تفسیری بود. علم به اعتباری شامل موضوع، منابع (داده‌ها) و روش تحلیل آن داده‌هاست و هر علمی شأن و حیثیت خود را از این باب داراست و نباید بدون ضابطه، به خلط روشهای علوم مختلف پرداخت.
وی در ادامه به تشریح برخی از قواعد عمومی پژوهش پرداخت که عبارت‌اند از:
1. قاعده «اول شناخت، سپس حکم»
2. قاعده «بیان حقیقت، همه حقیقت»
3. قاعده «اصل مقدم بر فرع»
4. قاعده: «عدم اعتماد به گمان»
5. قاعده «تعیین درجه تشخیص شناخت»
6. قاعده «اگر نقل کننده هستی پس سند»
7. قاعده «اگر مدعی هستی پس دلیل»
8. قاعده «رعایت اولویت در سند و دلیل»
9. قاعده «اجتناب از نقل‌قول‌های حجم افزا»
10. قاعده «نگارش بندها (پاراگراف‌ها) باید هدفمند باشند»
11. قاعده «عدم خروج از عرف زبان علمی مگر با دلیل محکم»
12. قاعده «تسلط بر منبع‌شناسی به منظور شناخت نقشه راه»
13. قاعده «توجه به بسامد اندیشه‌ها یا پدیده‌ها»
14. قاعده «ضرورت وجود مشکل فکری در پرسش»
15. قاعده «هماهنگی عناصر پژوهش با پرسش‌های اصلی»
و در ادامه، پرسش و پاسخ درباره موارد فوق‌الذکر مطرح شد. در پایان سخنرانی، دکتر صداقت بابت برگزاری چنین نشست‌هایی موفق و نیز توفیق حضور خویش در چنین جمع علمی و معنوی، از برگزارکنندگان و ائمه جمعه حاضر در جلسه تشکر کردند.
در خاتمه جلسه حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید ابوالفضل موسوی، معاون فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور اعلام کردند که متن سخنرانی دکتر صداقت به همراه کتاب «یکصد قاعده در روش تحقیق» تألیف ایشان، از سوی معاونت فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور، به صورت سراسری به همه ائمه جمعه سراسر کشور ارسال خواهد شد.
لازم به ذکر است که فایل PDF کتاب مذکور که حاصل تدریس دکتر صداقت در درس روش تحقیق در دانشکده علوم و معارف قرآن کریم است، از طریق نشانی اینترنتی زیر قابل دریافت است:
https://archive.org/download/HundredRulesForResearch/HundredRulesForResearch.pdf
در پایان جلسه، از دکتر صداقت جهت شرکت در دوره‌های آتی آموزشی آن شورا و نیز از سوی برخی از ائمه جمعه محترم استان خوزستان، جهت تدریس در دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در برخی از مراکز حوزوی استان خوزستان دعوت به عمل آمد.
نظر شما :