دکتر پارسا پور در گفتگو با ایرنا؛ نتایج و دستاوردهای همایش های نقد ادبی
تهران – دکتر زهرا پارساپور دبیر علمی سومین همایش ملی نقد ادبی ، در گفتگویی اختصاصی با ایرنا ، بزرگترین مانع برگزاری همایش های نقد ادبی بین المللی در ایران را محدودیت امکانات دانست.
با توجه به برگزاری سومین همایش ملی نقد ادبی با محوریت نقد ادبیات داستانی که در اسفند ماه سال جاری در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار خواهد شد، گروه اندیشه ی خبرگزاری ایرنا با خانم دکتر زهرا پارسا پور دبیر علمی این همایش و استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، گفتگویی اختصاصی را ترتیب داده است که آنچه در پی می خوانید مشروح این گفتگو است:
* خانم دکتر پارساپور، لطفاً در ابتدا بیان بفرمایید دستاوردهای دو همایش پیشین چه بوده اند و محورهای دو همایش قبلی عمدتاً چه مواردی بوده و با همایش پیش رو چه تفاوتهایی دارد؟
- به نظر می رسد بهترین دستاورد همایش اول مروری بر داشته ها و نداشته های خود در زمینه نقد بود. این که جایگاه نقد در مجامع علمی و دانشگاه های ما چگونه است؟ رویکردهای موجود در نقد ادبی کدام است و وضعیت نقد در ایران و لزوم پرداختن به نقد نقد. همایش دوم به شکل تخصصی با رویکرد نشانه شناسی به نقد آثار ادبی پرداخت . در این همایش سوم رویکردها متنوع است اما نوع ادبی خاصی یعنی ادبیات داستان مشخص گردیده که موضوع همایش را محدود و تخصصی نموده است.
* در نظر شما برگزاری چنین همایش هایی تا چه میزان می تواند بر رشد ادبیات داستانی و نقد آن در ایران مؤثر باشد؟
- به نظر من جریان نقد آثار ادبی اگر در مسیر صحیح و درست خود حرکت کند دو نتیجه و دستاورد مهم را با خودش می آورد. خوانش تازه ای از آثار ادبی کلاسیک و موجود می دهد چرا که نقد هر اثر با هر رویکرد، بازخوانی آن اثر و ارائه نگاهی تازه از آن اثر به جهان خوانندگان است. دستاورد دوم تاثیری است که بر روی ذهن و قلم پدیدآورندگان آثار دارد و تا حدودی کیفیت و کمیت آثار ادبی را زیر تاثیر خود قرار می دهد. این همایش و چنین همایش هایی که منتقدان را گرد هم جمع می کند تا با تبادل آراء و اندیشه ها و اطلاعات، آثار ادبی را در حوزه داستان نویسی با نگاه نقادانه مرور کنند ضمن این که برجسته ترین و چشمگیرترین داستان ها و مجموعه های داستانی را خیلی روشمند و هنرمندانه به جامعه ادبی معرفی می کند، معیارها ، ابزارها و تکنیک هایی تازه را در اختیار اصحاب قلم و داستان نویسان قرار می دهد.
* به نظر شما ، عمده ترین دلایلی که باعث می شود برگزیدگان جوایز جهانی همواره از سایر ملل باشند چیست و این گونه همایش ها چه نقشی را در پیشبرد این زمینه ایفا می کنند؟
- درباره این که چرا آثار ادبی ما جایزه های جهانی را کسب نمی کنند دلایل متعددی بیان شده و البته که یک دلیل ندارد. به نظر من برای این که یک اثر جایزه جهانی را کسب کند، هم باید خود اثر ظرفیت جهانی شدن را از حیث محتوا و مضمون و فرم داشته باشد و هم زمینه های مطرح شدنش از جمله زمینه های زبانی ، روانی و تبلیغی وجود داشته باشد. همه این مقوله ها جای بحث و توضیح دارد. به نظر من تا زمانی که ما این شرایط را برای داستان نویسان فراهم نیاوریم توقع ما نابجاست. در این میان نقش مثبتی را که همایش ها می توانند ایفا کنند اینست که به جریان نقد داستان سرعت و صحت ببخشد. تا زمانی که ما نقد قوی و موثر بر روی آثار داستانی خودمان نداشته باشیم نباید منتظر اتفاق مهمی در ادبیات داستانی باشیم.
* پس بر این اساس ، مهمترین ویژگی ادبیات داستانی ایران که به نظر شما باید قوی تر شود کدام است؟
- به نظر من در هر اثر هنری فرم و تکنیک حرف اول را می زند ضمن این که بی محتوایی و یا تکراری بودن درونمایه اثر می تواند آن را ضعیف و سست کند. نقد داستان می تواند هر دو جنبه ادبیات داستانی را ارتقا ببخشد. نکته ای که قابل توجه است پیوند هنری گزینش بعضی از تکنیک ها در یک داستان با محتوا و درونمایه آن است. برای مثال انتخاب یک نوع زاویه دید می تواند یک اثر را تقویت و اثر دیگر را تضعیف کند. بنابراین آشنایی با این تکنیک ها و شیوه های روایت به تنهایی کافی نیست و یک نقد منصفانه می تواند به نویسنده در مورد فهم میزان موفقیتش در به کارگیری تکنیک ها کمک کند.
* خانم دکتر با توجه به برگزاری دو همایش پیشین ، واکنش جامعه ی ادبی با برگزاری این گونه همایش ها چیست؟ آیا مورد استقبال ایشان واقع می شود؟ مشکلات و موانع برگزاری چنین همایش هایی کدامند؟
- همایش نقد ادبی تقریبا همه جامعه ادبی دانشگاهی را اعم از ادبیات فارسی و سایر زبانها درگیر می کند. ممکن است از لحاظ کمیّت به جهت تخصصی بودن حوزه نقد محدودتر از سایر همایش ها باشد اما از لحاظ کیفی ازسطح علمی خوبی برخوردار است. خیلی بهتر می شد اگر این همایش بین المللی بود و ما از دیدگاه های نقادانه رویکردهای نو در خارج از ایران نیز بهره می بردیم اما متاسفانه به دلیل محدودیت امکانات تا کنون در سطح ملی انجام پذیرفته است. بزرگترین مانع ما همین محدودیت امکانات است.
جریان داستان نویسی و جلسات نقد داستان تا چند سال پیش از مجامع علمی و دانشگاهی فاصله داشت. با تاسیس رشته ادبیات داستانی در دانشگاه خوارزمی ( تربیت معلم سابق) زمینه ای به وجود آمد تا در دانشگاه، کلاس ها و کارگاه های داستان نویسی و نقد داستان با نظریه های ادبی و رویکردهای نو در نقد پیوند بخورد و جامعه دانشگاهی ما نیز اموزش لازم را در این زمینه ببیند و بتواند نقشی در این عرصه ایفا کند. در این همایش با برگزاری کارگاه های متعدد و نیز تقدیر از پیش کسوتان در عرصه داستان نویسی و نقد داستان امیدواریم در تحکیم این پیوند گام مؤثری برداریم
* دلیل اینکه تمامی فرستندگان مقاله می بایست دارای مدرک دکتری باشند چیست؟
- همانطور که عرض کردم همایش نقد، بر خلاف بسیاری از همایش های ادبی که همه حوزه ها و موضوعات ادبی را شامل می شود، جنبه تخصصی دارد. با توجه به تجربه ای که از سطح مقالات در سایر همایش ها داشتیم ترجیح دادیم تعداد مقالات ارسالی محدودتر، مقالات پر بارتر و داوری ها دقیق تر باشد. بی شک همکاران و دانشجویان فاضلی هم داریم که در سطح فوق لیسانس در حوزه نقد فعالیت می کنند. از آن ها خواهش کردیم که مقالات خود را به صورت مشترک با یکی از استادان برای ما ارسال فرمایند.
نظر شما :