گفتگو با دکتر میری؛ در دوسالانه روسیه چه گذشت؟

تنها نماینده ایران در کنگره دو سالانه روسیه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود که در آن دکتر آیت اللهی،و دکتر میری به نقد دیدگاه شرق شناسی رایج غربی پرداختند.این سفری اگر چه ماموریتی از سوی پژوهشگاه نبود و دکتر آیت اللهی و دکتر میری با هزینه شخصی در این کنفرانس شرکت کرده بودند،اما منشاء دستاوردهایی برای پژوهشگاه بود که اهداء دایره المعارف 6 جلدی تاتاری به کتابخانه پژوهشگاه یکی از آنهاست.تالیف مجموعه کتبی در حوزه خاور شناسی با همکاری مشترک پژوهشگاه و دانشگاه فدرال کازان، اشاعه و آموزش زبان فارسی، برگزاری کنفرانس بین المللی خاور شناسی نمونه هایی دیگر از دستاوردهای این سفر است که دکتر میری در گفتگویی آنها را توضیح داده است.

کنگره دو سالانه روسیه چندمین کنگره و از چه ویژگی هایی برخوردار بود؟

این کنگره هشتمین کنگره دو سالانه روسیه بود که در شهر کازان پایتخت جمهوری تاتارستان در فدراسیون روسیه برگزار شد و در آن، خاورشناسان معتبر که یا روس بودند و یا به زبان روسی مسلط بودند از سراسر جهان حضور داشتند. مبحث اصلی این کنگره خاورشناسی از نوع نگاه روسی بود. یعنی ما مثلا خاورشناسی سنت فرانسوی داریم، سنت آلمانی، آمریکایی، انگلیسی  و تا حدودی هم سنت ژاپنی اما در اینجا بیشتر سنت روسی مدنظر بود. البته ما نقد کردیم و گفتیم که اولا روسیه غرب نیست، تاتارها هم خودشان جزء شرق هست.

مهمانان از چه کشورهایی بودند؟

خاورشناسان در این کنگره 4 روزه از روسیه و روس زبان ها بودند. کشورهای غیر روسی زبان هم از ترکیه 4 نفر حضور داشتند، از مراکش 1نفر، از چین 2نفر، از تاجیکستان 1نفر و از ایران تنها نماینده هایی که آمده بودند از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود.

یعنی از دانشگاه ها و سازمان های کسی حضور نداشت؟

اصلا! فقط من و آقای دکتر آیت اللهی در آنجا شرکت داشتیم.

محورهای  آن چه بود؟

در حوزه های مختلف. مثلا تاریخ شرق، تاریخ  جهان اسلام، تاریخ ایرانی ها، عرب ها و ترک ها، هویت تاریخی خود تاتارها و بعد شرق دور مثل چینی ها و ژاپنی ها. یا از نظر زبان شناسی و تقریبا از هر حوزه ای که توی خاورشناسی شما در نظر بگیرید یک نماینده ای داشت. ببینید بزرگترین دوسالانه و یکی از بزرگترین کنگره ها جهانی در نوع خودش بود، حدود 400 نفر فقط کارشناس شرکت کرده بودند و نزدیک به 500-600 نفر هم دانشجو آنجا بودند.

شما در چه محوری سخنرانی داشتید؟

آقای آیت اللهی در حوزه شرق شناسی یا خاورشناسی سخنرانی کردند؛ نقد دیدگاه خاورشناسی که یک نوع دیدگاه اروپا محورانه است یا یوروسنتری به علم دارد.من در حوزه شرق شناسی به مثابه یک دیدگاه یوروسنتریک به غیر، به دیگری صحبت کردم. شاکله صحبت ما هم این بود که دیگری از نگاه غرب چه معضلاتی دارد.

اهمیت این کنگره را در چه می دانید؟

اهمیتش اینجا بود که خود رئیس جمهور روسیه یعنی ولادیمیر پوتین پیام داده بود، وزیر امورخارجه اش، سرگئی لاوروف پیام مستقیم داد. مفتی اعظم فدراسیون روسیه و همچنین رئیس جمهور جمهوری تاتارستان پیام مستقیم داده بود، بعد نخست وزیرش آنجا حضور داشت، شخصیت های معتبر آنجا حضور داشتند. سفیر ایران در تاتارستان حضور داشت. سفیر ترکیه و دیپلمات های مختلفی آمده بودند و یک وزن سیاسی و اجتماعی و سیاسی هم داشت.

اهمیت محتوایی آن در چه بود؟

از نظر آنها یکی از دلایل افت اطلاعات روسیه نسبت به مسائل جهان اسلام و جهان غیر اروپایی، ضعف خاورشناسی است که باید تقویت شود. تا بتوان تشخیص داد که این مسائلی که در جهان اسلام و در کل جهان غیر غربی و روسیه اتفاق می افتد عللش چیست و پیامدها و تاثیراتش چه می باشد.

نگاه آنها به نمایندگان ایران چگونه بود؟

استقبال خیلی خوبی هم از  ما کردند. دکتر راویل، رئیس پنل و  از آکادمی علوم تاتارستان گفت: چیزی که برای من در مورد ایرانی ها جالب است این است که همیشه به مبانی و اصول می پردازند و نسبت به مسائل یک نوع نگرش حکمی و متافیزیکی دارند و تحلیل می کنند. یک هدیه نفیسی هم که 6 جلد دایره المعارف تاتاری که در نوع خودش در دنیا بی نظیر است و تازه هم 5 جلدش آماده شده و جلد ششم آن را هم برای ما می فرستند به کتابخانه پژوهشگاه علوم انسانی هدیه کردند.آقای دکتر آیت اللهی هم پیشنهاداتی دادند که با استقبال آن ها مواجه شد که ما در ایران با نگاه منتقدانه که به خاورشناسی داریم یک سمینار برگزار کنیم و از شرق شناسان بالاخص روسی و کشورهای روسی زبان برای نقد و بررسی دعوت کنیم. نکته دوم هم این بود که مجموعه کتابی هم در نقد نگاه مسلط شرق شناسی تالیف کنیم. این کتاب قرار است تا مارچ 2013 یعنی فروردین 1392 به زبان انگلیسی و با محوریت پژوهشگاه آماده شود و بعد هم با همکاری دانشگاه فدرال کازان به روسی ترجمه شود.

یعنی با نگاه نقادانه مطالعات فرهنگی؟

بله، اینکه خود مفهوم خاورشناسی اولا مشخص بشود که این شرق شناسی نیست بلکه یک نوع ایدئولوژی و یک نگاه ایدئولوژیک به شرق است یا غیر است و ما خیلی وسیع ترش هم کردیم که اصلا غرب نگاهش به غیر در یک منظومه خاصی است. آن منظومه خاص را در ادبیات علوم اجتماعی به عنوان یوروسنتریک یا غرب محوری یا اروپا محوری یاد می کنند.