دکتر فیاضی: حفظ زبان‌های بومی برای امنیت و پایداری صلح واجد اهمیت است
سخنرانی «معرفی مقیاس‌های ارزیابی وضعیت سلامت یک زبان و اهمیت آن در میراث زبانی آسیا» با سخنرانی مریم‌سادات فیاضی، چهارم تیرماه 402 به همت مرکز اسناد فرهنگی آسیای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، برگزار شد.
دکتر فیاضی در ابتدای سخنانش گفت: در چند دهه اخیر، در معرض خطربودن زبان¬ها تبدیل به یکی از مهم¬ترین چالش¬های پیش¬روی زبان¬شناسان، جامعه¬شناسان و برنامه¬ریزان زبان شده است. در این فرایند، به دلایلی چند، گویشوران جوامع زبانی کوچک¬تر و یا فرودست، کاربرد میراث زبانی اجدادشان را کنار گذاشته و شروع به استفاده از زبانی دیگر می¬کنند. این مسئله زمانی پدیدار می¬شود که والدین در گفت‌وگوهای خود با فرزندان¬شان تنها از زبان دوم استفاده می¬کنند و به‌تدریج انتقال میان¬نسلی کاهش یافته و در نهایت متوقف می¬شود. در نتیجه، دیگر گویشوری نخواهد بود تا به این زبان به‌عنوان زبان مادری یا زبان اول خود سخن بگوید و به این ترتیب مرگ آن زبان رقم می¬خورد و خاموش می¬شود. در این صورت، ردپای آن زبان را تنها در صداهای ضبط شده یا متون مکتوب آن باید جست! و اگر زبانی فاقد هرگونه مستنداتی باشد به¬طور کامل از میان خواهد رفت. ازاین‌رو، مستندسازی زبان‌ها برای حفظ میراث زبانی، فرهنگی و دانشِ گویشورانشان واجد اهمیت بسیار است.
وی توضیح داد: هدف نشست حاضر معرفی مقیاس¬های ارزیابی وضعیت سلامت یک زبان است. مقیاس‌هایی که در ادامه به معرفی آنها خواهم پرداخت از منابع مکتوب و به روش اسنادی گردآوری شده‌اند و ارائه پژوهشگر توصیفی از هر یک از آنها و اشاره‌ای به ویژگی‌های شاخص هر یک از آنهاست. در این پژوهش به دو پرسش پاسخ داده شد؛ نخست، مقیاس‌های ارزیابی وضعیت سلامت یک زبان کدامند؟ دوم، چرا کاربست این مقیاس‌ها برای مطالعه زبان‌هایی که در قاره‌ی آسیا به آن سخن می‌گویند واجد اهمیت هستند؟
در ارتباط با مقیاس‌های ارزیابی وضعیت سلامت زبان‌ها، تاکنون مقیاس‌های چندی ارائه شده‌اند که از آن جمله می‌توان به مقیاس گسست بینانسلی فیشرمن، چارچوب در معرض خطر بودن زبانِ یونسکو، مقولات حیاتِ زبانِ اتنولوگ و مقیاس گسست بینانسلی اصلاح¬شده فیشرمن اشاره کرد.
دکتر فیاضی در توضیح چرایی اهمیت کاربست این مقیاس‌ها برای مطالعه زبان‌هایی که در قاره آسیا به آن سخن می‌گویند، شرح داد: در درجه نخست می‌توان به نقش تمدن‌ساز زبان‌ها اشاره کرد که با خاموشی هر زبان، صدمه جبران‌ناپذیری به گنجینه‌ی زبانی، ادبیات، تاریخ، فلسفه و هنر وارد می‌شود. از سوی دیگر بخشی از اطلاعات خاص فرهنگی هر زبان که می‌تواند کلید پاسخ‌گویی به پرسش‌های بنیادینی در آینده باشد از دست می‌رود. از آنجا که هر زبان بیان منحصربه‌فردی از تجربه جهان است. درنتیجه، با مرگ آن زبان، شواهد کمتری برای درک الگوهای موجود در ساختار و نقش زبان، انسان ماقبل تاریخ و همچنین تنوعات زیست‌محیطی در اختیار خواهیم داشت و بیش از هر چیز گویشوران این زبان‌ها از دست دادن زبانشان را به منزله از دست دادن هویت اصلی فرهنگی و قومی خود تجربه خواهند کرد در نتیجه، احساس نابرابری در آنها رشد خواهد کرد که می‌تواند زمینه‌ساز تعارض‌های اجتماعی شود. حفظ زبان‌های بومی برای امنیت و پایداری صلح در مناطق مختلف واجد اهمیت است و در نهایت مطالعه خود زبان به‌عنوان سوژه پژوهش‌های زبانی را نیز نباید از نظر دور داشت.
نظر شما :