در بیستوسومین جلسه شورای پژوهشی تأکید شد:
اهمیت بازبینی اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه و ضرورت بررسی و پژوهش در تاریخ علم ایرانی
بیستوسومین جلسه شورای پژوهشی پژوهشگاه در دورۀ جدید، 9 آبان ماه 1401 در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور اعضای شورا تشکیل شد.
به‌گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در این جلسه علاوه بر تصویب برنامه‌های پژوهشی انفرادی نوع «الف و ب» پیشنهادی اعضای هیأت علمی، ضمن بحث و تبادل‌نظر اعضاء دربارۀ محورهای پژوهش‌های صور‌گرفته اعضای هیأت علمی پژوهشگاه در طول ده سال گذشته، بر تعیین اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه در ارتباط با مسائل و موضوعات روزآمد کشور تأکید شد.
لزوم برنامه‌ریزی رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز برای فراخوان جذب آبان‌ماه اعضای هیأت علمی
در ابتدای جلسه دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه، ضمن سلام و درود بر پیامبر خاتم صلّ ا... علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم‌السّلام، با اشاره به فراخوان جذب اعضای هیأت علمی در آبان ماه سال جاری و اخذ مجوز جذب از سوی پژوهشگاه، از رؤسای پژوهشکده و مراکز خواست تا ضمن ارزیابی وضعیت نیروی انسانی گروه‌ها و پژوهشکده‌ها و مراکز تحت مدیریت خود، برنامه‌ریزی لازم برای جذب عضو جدید را به دبیرخانه هیأت اجرایی جذب پژوهشگاه اعلام کنند تا فرایندهای مرتبط از طریق این دبیرخانه پیگیری و اقدام‌های لازم صورت گیرد.
ضرورت مشارکت و حضور اعضاء با دیدگاه‌ها و سلائق مختلف در شوراهای پژوهشکده‌ها و مراکز
رئیس پژوهشگاه همچنین با اعلام صدور احکام مدیران گروه‌های پژوهشی پژوهشکده‌ها و مراکز، بر لزوم تشکیل هرچه سریع‌تر شوراهای پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشکده‌ها و مراکز تأکید و از رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز خواست تا اعضای هریک از شوراهای خود را به معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی معرفی کنند تا با صدور احکام اعضاء، فرایندهای مختلف مربوط به برنامه‌های پژوهشی، آموزشی و اداری مرتبط با اعضای هیأت علمی و دانشجویان دچار اختلال و وقفه نشود.
رئیس پژوهشگاه در این زمینه با تأکید و یادآوری سیاست خود مبنی بر بهره‌گیری از مشارکت اعضای مختلف پژوهشگاه با نگاه‌ها و سلائق مختلف سیاسی و فرهنگی و... در مدیریت پژوهشگاه، گفت: از رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز درخواست می‌کنم تا حداقل یک نماینده از اعضایی که به لحاظ نگرش‌ها و جناح‌بندی‌های سیاسی، فکری و فرهنگی و... متفاوت با اکثریت هستند نیز در شوراهای مختلف پژوهشکده‌ها و مراکز حضور داشته باشد تا ادارۀ امور با مشارکت همه اعضاء صورت گیرد و تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای خرد جمعی باشد. وی ادامه داد: این روند علاوه بر افزایش همدلی و همکاری در انجام فعالیت‌های مختلف، هم‌افزایی لازم در پیشبرد اهداف و مأموریت‌های پژوهشکده‌ها و مراکز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در پژوهشگاه را ممکن می‌سازد.
قدردانی از برگزاری سلسله نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی و لزوم تداوم آنها
رئیس پژوهشگاه با اشاره به استقبال از برگزاری سلسله‌نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی و بازتاب آن در سطح ملی، از پیگیری‌های صورت گرفته از شبکه‌های مختلف سیما برای تداوم برگزاری این نشست‌ها خبر داد و اظهار امیدواری کرد: با همکاری و مشارکت اعضای هیأت علمی پژوهشگاه، در ایام هفته پژوهش نیز نشست دیگری با همین موضوع و در ارتباط با تحلیل و بررسی ابعاد مختلف وقایع اخیر یا موضوع دیگری به پیشنهاد اعضای پژوهشگاه و شورای پژوهشی و ناظر بر مسائل و چالش‌های اجتماعی کشور برگزار شود. دکتر نجفی بر اهمیت برنامه‌ریزی در این زمینه تأکید کرد و گفت: توجه به مسائل مهم و موردنیاز کشور و بررسی، تحلیل و پژوهش در ابعاد و لایه‌های مختلف آنها به‌ویژه از سوی اصحاب علوم انسانی ازجمله مأموریت‌هایی است که انتظار می‌رود در پژوهشگاه به آن پرداخته شود تا علاوه بر تحقق بخشی از اهداف و رسالت‌های پژوهشگاه و انتظاری که از مراکز علمی و پژوهشی کشور در حوزه علوم انسانی می‌رود، این مراکز و به‌ویژه پژوهشگاه بتوانند در سیاست‌گذاری‌ها و ارائه راهکارها و راهبردهای مختلف در مواجهه با مسائل و موضوعات مختلف کشور، به مسئولین یاری رسانند.
تلاش برای نقش‌آفرینی هرچه بیشتر پژوهشگاه در سیاست‌گذاری‌های کشور
سپس دکتر مالک شجاعی جشوقانی، رئیس مرکز تحقیقات امام علی (ع) و دبیر سلسله نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی، ضمن اشاره به برگزاری دو نشست از نشست‌های مذکور در پژوهشگاه، گفت: نشست اول از سلسله نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی با عنوان «تحلیل نظریه‌پردازانۀ وقایع اخیر ایران (ریشه‌ها و روایت‌ها)» 12 مهرماه با حضور اعضای هیأت علمی به‌ویژه اعضای شورای پژوهشی و پژوهشگران و دانشجویان پژوهشگاه برگزار شد که در سطح جامعه علمی و کشور با استقبال مناسبی مواجه شد. نشست دوم با عنوان «تحلیل و بررسی وقایع اخیر ایران از منظر علوم انسانی (علل و عوامل داخلی و خارجی)» نیز سوم آبان ماه در سالن ادب پژوهشگاه برگزار شد که در این نشست دکتر یحیی فوزی با نگاهی به تاریخ سیاسی انقلاب، دکتر سیدمحمدرحیم ربانی‌زاده با بازخوانی تاریخ اسلام و مناسبات میان نظامیان و مشارکت آنها در حکمرانی، دکتر بشیر معتمدی از منظر دین و تجدد و محدودیت‌ها و مقاومت‌های ایجاد شده در این زمینه، دکتر فاطمه طاهرخانی براساس مسائل و موضوعات الهیات و فرهنگ شیعی و آقای محمدعلی مینایی نیز براساس نتایج پژوهش‌های صورت‌گرفته در زمینه مسائل امنیتی و مصوبات مختلف کشور در امر حجاب، به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود درباره علل مختلف وقایع اخیر کشور پرداختند.
دکتر شجاعی با بیان برخی نقاط ضعف و قوت مطرح شده در برگزاری این نشست‌ها و اظهار امیدواری برای رفع نقائص و کاستی‌های مختلف در نشست‌های بعدی، از اعضای شورای پژوهشی خواست تا پیشنهادها و دیدگاه‌های خود را به‌منظور برگزاری هرچه بهتر نشست‌های آتی مطرح کنند. اعضای شورای پژوهشی نیز با قدردانی از مدیریت پژوهشگاه در برنامه‌ریزی برای طرح مسائل مختلف درباره وقایع اخیر از منظر دیدگاه‌ها و سلائق مختلف سیاسی و فرهنگی، برگزاری این نشست‌ها را در چارچوب اهداف و مأموریت‌های پژوهشگاه برشمردند که به ایجاد ارتباط مؤثرتر و عمیق‌تر میان فعالیت‌های پژوهشگاه با مسائل مختلف جامعه، افزایش نقش‌آفرینی هرچه بیشتر پژوهشگاه در سیاست‌گذاری‌های کشور و ارتقاء جایگاه پژوهشگاه در میان مراکز و مؤسسات علمی مسائل اجتماعی کشور منجر می‌شود.
تصویب برنامه‌های پیشنهادی اعضای هیأت علمی
در ادامه جلسه شورا، دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی پژوهشگاه، عناوین و مجریان برنامه‌های پژوهشی انفرادی نوع «الف و ب» پیشنهادی اعضای هیأت علمی از پژوهشکده‌ها، مراکز و گروه‌های مستقل پژوهشی مختلف پژوهشگاه شامل پژوهشکده مطالعات سیاسی، بین‌المللی و حقوقی؛ پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی و گروه پژوهشی مدیریت را اعلام و فرایندهای مختلف بررسی آنها در کمیسیون منتخب شورای پژوهشی را تشریح کرد. پس از بحث و تبادل نظر اعضای شورا در مورد ابعاد و جنبه‌های مختلف موضوعات مطرح شده، با تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی موافقت شد.
لزوم بازبینی در اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه بر اساس مسائل اجتماعی روزآمد
بخش پایانی جلسه، به بررسی اولویت‌های پژوهشی و محورهای پژوهشی پژوهش‌های انجام شده در طول ده سال گذشته از سوی اعضای هیأت علمی پژوهشکده‌های مختلف پژوهشگاه اختصاص داشت. ابتدا دکتر یحیی فوزی به ارکان مختلف پژوهش اشاره کرد و گفت: به‌طور کلی می‌توان چنین در نظر گرفت که پژوهش دو رکن دارد: 1. نیروی انسانی که اعضای هیأت علمی و پژوهشگران پژوهشگاه است و پژوهشگاه سعی کرده است تا در دوره مدیریتی جدید با فراهم کردن محیطی آرام و به دور از تنش، شرایط را برای انجام پژوهش‌های آنان فراهم کند. 2. سیاست‌گذاری و ریل‌گذاری برای پژوهش‌ها که تصویب آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های مختلف ازجمله بازطراحی شیوه‌نامه پژوهشی با رویکرد تحول در پژوهش‌های علوم انسانی، شیوه‌نامه اجرایی اعطای پایه ترفیع اعضای هیأت علمی، آئین‌نامه فرصت پژوهشی پسادکتری پژوهشگاه، اصلاح آیین‌نامه ارتقای مرتبه اعضای هیأت علمی مؤسسه‌های پژوهشی علوم انسانی و... بدین منظور صورت گرفته است.
دکتر فوزی تأکید کرد: این‌ها، سیاست‌ها و ریل‌ها هستند که پژوهشگر را پیش می‌برند و سعی شده است تا ریل‌هایی باشند که ما را به اهداف برسانند. وی با تکیه بر بهره‌گیری از خرد جمعی و مشارکت همۀ اعضای هیأت علمی و اخذ دیدگاه‌ها و نظرات آنان در اصلاح و روزآمدسازی آئین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های مختلف پژوهشگاه، گفت: اگر تصمیم‌گیری‌ها و پیشبرد کارها براساس عقل جمعی و دیدگاه بین‌الاذهانی باشد، علاوه بر ماندگاری و اثرگذاری بیشتر، عملیاتی‌تر و اجرایی‌تر نیز خواهند بود و عموماً تصمیم‌های یک‌جانبه و فردی به نتیجه نمی‌رسند.
معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بر ضرورت بازبینی و تکمیل برنامه راهبردی پژوهشگاه براساس مسائل روز کشور تأکید کرد و گفت: تاکنون در پژوهشگاه دو برنامه راهبردی در دورۀ ریاست مرحوم دکتر آئینه‌وند و دوره ریاست دکتر قبادی تدوین شده است که برنامه راهبردی دوم برای اجرا در بازه زمانی سال‌های 1400 تا 1404 به تصویب رسیده است. اما باوجود نقاط قوت، در قسمت اولویت‌ها و راهبردها دارای نقاط ضعف و کاستی‌هایی است که این امر در کنار تحول و تغییر در مسائل اجتماعی کشور و موضوعات روزآمد دیگر، نیاز به اصلاح و تکمیل این برنامه را اجتناب‌ناپذیر کرده است. وی ادامه داد: بدین منظور از یکسو تمام پژوهش‌های صورت گرفته در 10 سال اخیر در پژوهشگاه بررسی و در قالب 21 محور دسته‌بندی شد و از سوی دیگر اینکه پژوهشکده‌ها و مراکز مختلف پژوهشگاه عمدتاً در چه محورهایی فعالیت داشته‌اند نیز مشخص شد.
دکتر فوزی با اشاره به ضرورت تعیین شده از سوی نهادها و مراکز بالادستی همچون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تعیین و اعلام اولویت‌ها و برنامه‌های پژوهشی پژوهشگاه‌ها و مؤسسات علمی، گفت: براین اساس ضرورت دارد در جلسات شورا محورهایی پیشنهاد و مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا در چارچوب مأموریت‌ها و رسالت‌های پژوهشگاه، جهت‌گیری پژوهش‌های آتی پژوهشگران مشخص شود.
دانشگاه نباید صرفاً با علم موجود سروکار داشته باشد
سپس دکتر معین‌زاده نیز با بیان تمایز و تفاوت مأموریت‌ها و وظایف دانشگاه‌ها در غرب به‌ویژه در قرون 18و 19 میلادی و اینکه وظیفه دانشگاه‌ها تربیت ارباب حِرَف همچون وکیل یا پزشک بوده، گفت: در آن دوران پژوهش در کالج‌ها، که عموماً سلطنتی بودند، صورت می‌گرفت ولی پس از مدتی بدین نتیجه رسیدند که دانشگاه نباید صرفاً با علم موجود سروکار داشته باشد بلکه باید در مرزهای دانش جست‌وجو کرده و به گسترش آنها بپردازد. دکتر معین‌زاده براین اساس بر اهمیت تمرکز فعالیت‌های پژوهشی بر مرزهای دانش و ارائه مطالب جدید و نوآورانه در پژوهش‌ها تأکید کرد. وی از رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز خواست تا در شوراهای خود ضمن مشورت با اعضای هیأت علمی، امکان تمرکز بر چند موضوع و محور اصلی را بررسی و چند اولویت را مشخص و به معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی اعلام کنند.
در ادامه جلسه اعضای شورای پژوهشی نیز به طرح مسائل و دیدگاه‌های خود در زمینه ابعاد، دشواری‌ها و چالش‌های این موضوع پرداختند که ارتباط یا عدم ارتباط برنامه‌ها و مأوریت‌های تعیین شده برای برخی پژوهشکده‌ها و مراکز با موضوع حرکت در مرزهای دانش از جمله آنها بود. ظرفیت‌های موجود در پژوهشکده‌ها و مراکز برای تحقق این امر؛ نیاز به نیروی انسانی متخصص در موضوعات و اولویت‌های تعیین شده؛ تجربه‌های مشابه در تعیین اولویت‌ها و حصول یا عدم حصول به نتایج مطلوب؛ جایگاه و اهمیت مطالعات میان‌رشته‌ای در انجام پژوهش‌های نوآورانه؛ تجارب مشابه جهانی و سوابق فعالیت‌های صورت‌گرفته در این زمینه در کشور؛ اهمیت تعیین محورهایی کلی برای انجام پژوهش‌ها در سطح کلان و ملی؛ سهم و نقش هر پژوهشکده یا مرکز در پیشبرد این محورها؛ اهمیت هم‌گرایی فعالیت‌های پژوهشکده‌ها و مراکز در پیشبرد اولویت‌های پژوهشی و... از دیگر محورهای مورد بحث و تبادل نظر اعضاء بود.
تمایز دانشگاه و پژوهشگاه؛ ضرورت پرداختن به تاریخ علم ایرانی
در بخش پایانی نشست نیز دکتر نجفی با اشاره به اهمیت پرداختن به تمایز ماهیت دانشگاه و پژوهشگاه، گفت: ضرورت دارد با تقویت آنچه یک مرکز پژوهشی را از دانشگاه متمایز می‌کند، چرایی و چیستی وجود یک پژوهشگاه ازجمله پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مشخص شود. بدین منظور از مهم‌ترین مسائل، تبیین و تشریح منطق ایجاد پژوهشکده‌ها و مراکز موجود در پژوهشگاه با یکدیگر از اهمیت بسیاری برخوردار است. همچنین نسبت و ارتباط این واحدها با خود پژوهشگاه به‌عنوان یک کل نیز باید مورد توجه قرار گیرد. وی یادآور شد: تعیین اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه نیز با این موضوع نسبت دارد چراکه نسبت میان پژوهشکده‌ها و مراکز با پژوهشگاه و «انفرادی و جزیره‌ای عمل‌نکردن» هریک از آنها را مشخص می‌کند و اینکه هریک از آنها ذیل یک کل واحد چه مأموریت و رسالتی را باید به انجام برسانند.
رئیس پژوهشگاه تأکید کرد: موضوع تقسیم‌بندی علوم انسانی و تاریخ علم نیز در تبیین ساختار کنونی پژوهشگاه می‌تواند مؤثر باشد و این مسئله می‌تواند از جایگاه ویژه‌ای در بازبینی و تعیین اولویت‌ها و برنامه‌های پژوهشی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی پژوهشگاه برخوردار باشد. می‌توان با بررسی ابعاد و زوایای مختلف این موضوع، در تقسیم‌بندی گروه‌ها و پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشگاه نیز بازبینی کرده و به انسجام و هم‌گرایی بیشتری دست یابیم.
در خاتمه نشست، اعضای شورا نیز با برشمردن برخی اولویت‌ها و محورهای پژوهشی همچون هویت، تمدن نوین اسلامی_ایرانی، آینده‌پژوهشی مسائل اجتماعی کشور، نسبت و ارتباط ایران و غرب، ابعاد و مسائل مختلف فضای مجازی و...، به مسائل و ابعاد مختلف موضوع تاریخ علم و تقسیم‌بندی علوم پرداختند و بر اهمیت توجه به موضوع تحولات علوم به‌عنوان موضوعی اساسی تأکید کردند. با توجه به مباحث و مسائل مطرح شده مقرر شد رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی پیشنهادها و نظرات خود را دربارۀ محورها و اولویت‌های پژوهشی در جلسه آتی شورا مطرح کنند تا ضمن بحث و تبادل نظر اعضاء، امکان بررسی دقیق‌تر و همه‌جانبه‌تر موضوع فراهم شود./پایان
نظر شما :