استادی که عاشق نسخه‌های خطی بود

مریم شریف‌نسب
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 

استاد مهدی مدائنی را سال ۱۳۸۶ شناختم. تازه به پژوهشگاه آمده بودم و در طرح فرهنگ تاریخی زبان فارسی، زیر نظر آقای دکتر پورنامداریان مشغول فعالیت بودم. از سفر پاکستان، نسخه‌ای از مجمع‌الغرائب تحفه داشتم. تصحیح نمی‌دانستم. روزی نسخه را برداشتم و به اتاق استاد مدائنی رفتم. مرا درست نمی‌شناخت. همین‌قدر می‌دانست که تازه به پژوهشگاه آمده‌ام. اما قدیم و جدید برایش فرقی نداشت. عاشق نسخه‌های خطی بود، عاشق احیای متون کهن، عاشق زنده نگه‌داشتن فرهنگ و ادبیات فارسی. چنان با مهر پذیرایم شد که گویی سالهاست مرا می‌شناسد. نمی‌دانستم باید نسخه را چگونه استنساخ کنم. برگه‌ای A3 برداشت. با خط‌کش و مداد برایم کادر کشید و سطرها را مشخص کرد. صفحه نخست را با دست‌خط خودش برایم نوشت. با خطی بهشتی. دیگر چنین دستخطی ندیدم..‌.

هفت روز از درگذشت پدرم گذشته بود. به اتاقم آمد و برایم به‌طور مبسوط از احوالات روح و سلوک مرحله به مرحله سخن گفت. مبهوت دقتش در تبیین این مقوله بودم. نگاهش به گوشه‌ای خیره مانده بود چنان‌که گویی چیزهایی می‌دید که من نمی‌دیدم. شاید آن نادیدنی‌ها او را چنان شکیبا، آرام و مهربان کرده بود.
گویی اتصالی به جهان دیگر داشت. سال‌ها پیش فرزندش را در حادثه‌ای از دست داده بود و این حادثه دگرگونش کرده بود.

او که مصحح متون کهن بود در سال ۱۳۲۵ در شهر بم متولد شده بود. از سال ۱۳۴۲در دانشکده الهیات، به تحصیل در رشته حکمت و فلسفه اسلامی پرداخت. سال‌ها زیر نظر مجتبی مینوی در بنیاد شاهنامه، به تصحیح شاهنامه مشغول بود. مدتی نیز در کنار پرویز ناتل خانلری در بنیاد فرهنگ ایران و سپس در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به تصحیح متون دیگر صرف کرد. 

تصحیح داستان رستم و سهراب، داستان سیاوش (با همکاری مرحوم مهدی قریب)، تصحیح هفت لشکر (با همکاری مهران افشاری)، تصحیح ظفرنامه (جلدهای مختلف با همکاران مختلف)، تصحیح دیوان عطار نیشابوری، تصحیح چهارده رساله در باب فتوت و اصناف (با همکاری مهران افشاری)، و ... از جمله آثار ایشان در حوزه تصحیح متون کهن است. 

استاد مدائنی در هفتاد و شش سالگی بر اثر بیماری درگذشت و  جمعه سیزدهم خرداد ماه ۱۴۰۱ در بهشت سکینه کرج به آغوش خاک سپرده شد.
فقدانش بی‌شک برای جامعه ادبی و فرهنگی، ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است. روانش به دیگر سرا شاد و یادش گرامی باد./پایان

نمونه دست‌خط استاد مهدی مدائنی، صفحه نخست مجمع‌الغرائب