بررسی و ارائه نحوه بازنویسی بازی‌های سنتی و رایج به شکل بازی‌های فکری_فلسفی

طرح پژوهشی «بررسی و ارائه نحوه بازنویسی بازی‌های سنتی و رایج به شکل بازی‌های فکری_فلسفی و تهیه نمونه‌ها و راهنمایی‌هایی برای کلاس‌های فلسفه برای کودکان؛ فاز دوم» در سال 1400 توسط دکتر سعید ناجی عضو هیأت علمی پژوهشکده اخلاق و تربیت در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به اتمام رسید.

به‌گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر سعید ناجی در چهار فصل به تدوین گزارش طرح حاضر پرداخته است. فصل اول شامل مقدمه، مسئله اصلی طرح و اهداف، اهمیت و ضرورت استفاده از بازی_های سنتی/ رایج و تبدیل آنها به بازی_‌های فکری_فلسفی، روش تحقیق و روش کار، چارچوب نظری تحقیق، و پیشینه تحقیق در داخل و خارج از کشور است. در فصل دوم همه ملاک‌های مربوط به ویژگی فکری /فلسفی بازی‌ها و نیز ویژگی بازیایی بازی‌ها از فاز اول این طرح استخراج شده است. از جمله ویژگی‌ها جنبه بازی‌گونه و جذاب بودن بازی‌ها (از جمله جذابیت فرایند بازی و داشتن انگیزه توسط بازیکنان، شرکت فعالانه بازیکنان، داشتن عنصر تخیل و.. )، جنبه فلسفی بودن (کسب مهارت‌های مورد نظر فبک)، تناسب روان‌شناختی. همچنین در بازی‌های فکری_فلسفی باید سه مقوله تفکر مراقبتی، تفکر انتقادی و تفکر خلاق در نظر گرفته شود. برای ارائه و طراحی بازی‌های فکری مناسب کلاس‌های فلسفه برای کودکان نیاز است این سه ویژگی لحاظ شود تا کارکردهای لازم بازی‌های فکری_فلسفی را دارا باشد، لذا در این فصل با توجه با ویژگی‌های فوق به استخراج بازیهای سنتی/رایج مناسب از میان منابع مختلف مکتوب پرداخته شده است.

از این‌رو بازی مورد انتخاب این طرح اول، باید از میان بازی‌های بومی محلی رایج در ایران می‌بود به نحوی که در حال حاضر هم به گونه‌ای در شهرهای مختلف ایران رواج داشته و دست کم قابل اجرا با فضای کنونی متناسب با درخواست‌ها و علایق و سلیقه‌های کودکان معاصر باشد؛ دوم اینکه یا سه ویژگی بازی‌های فکری فلسفی استخراج شده از فاز اول یا قابلیت کسب این سه ویژگی را داشته باشند. بر اساس این ویژگی‌ها بازی‌ها مورد نظر استخراج شده و در فصل دوم نمونه‌هایی از بازی‌های مورد بررسی و بازی‌های انتخاب شده/نشده ارائه شده است. دلیل کنار گذاشتن برخی از بازی‌های سنتی بررسی می‌گردد و مهمتر از همه نحوه استعمال ملاک‌ها برای خواننده توضیح داده می‌شود.

در فصل سوم تعدادی از بازی‌هایی که در پروپوزال مورد توجه بود بازنویسی شده‌اند. پس از اینکه این بازی‌ها که تا حد ممکن به‌لحاظ جذابیت و قابل اجرا بودن در کلاس‌های کودکان امتحان شدند دوباره تغییرات لازم بر روی آنها اعمال می‌شود. برای این کار بازی‌های رد نشده بر اساس ملاک‌های استخراج‌شده در فاز اول بررسی شده و دلیل انتخاب آنها مورد تحلیل قرار گرفته است. مجری سپس به بازنویسی این بازی‌ها و وارد کردن عناصرفکری_فلسفی موجود در منابع اصلی فلسفه برای کودکان پرداخته است. همچنین عناصر گفت‌وگویی/کندوکاوی به آنها اضافه شده و برای بازنویسی عناصر بازیایی و روان‌شناختی (تناسب سنی یا پایه‌ای) هم لحاظ شده است. پایان/

دکتر ناجی در فصل چهارم تلاش کرده بر اساس جداول، نحوه و روش انتخاب و اصول انتخاب بازی‌ها از میان بازی‌های بومی/محلی را معرفی کند. همچنین نحوه بازنویسی بازی‌های انتخاب شده و تغییراتی که در آنها اعمال شده بر اساس جداول و توضیحات مشخص شود. همچنین بر اساس ویژگی‌های اولیه بازی‌های فکری_فلسفی، غنای فلسفی و بازیایی و تناسب روان‌شناختی آنها بررسی شود. این کار می‌تواند الگو و قواعدی برای نویسندگان بعدی فراهم آورد تا بتوانند بر اساس آن به تبدیل بازی‌‌های سنتی به بازی‌های فکری فلسفی بپردازند.