گزارش ششمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»
گزارش ششمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»
ششمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»، با عنوان «بررسی ابعاد انسانی و زیست‌محیطی چالش‌های اقتصادی در صنایع کشاورزی و دامپروری» به همت پژوهشکده‌ی اقتصاد و پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری 19مهرماه ۱۴۰۰، به‌صورت مجازی برگزار شد. سخنرانان این پیش‌نشست، دکتر گل‌اندام شریفی، دکتر ریما مرشد و دکتر مسعود رضایی اعضای هیأت علمی پژوهکشده‌ی دانشنامه‌نگاری و دبیر علمی نشست، دکتر الهام ابراهیمی عضو هیأت علمی گروه مدیریت پژوهشگاه بودند.
در ابتدای جلسه دکتر الهام ابراهیمی دبیر علمی نشست، به توضیحاتی را در رابطه با کلیات و هدف همایش، زمان برگزاری همایش و محور اصلی این نشست که مسائل بخشی و فرابخشی اقتصاد و به‌صورت خاص مسائل اجتماعی و زیست‌محیطی است، مطرح کرد و این نشست را نمونه‌ای از نشست‌های کاملاً میان‌رشته‌ای مرتبط با هدف همایش برشمرد.
نخستین سخنرانی پیش‌نشست با عنوان «بررسی موانع انسانی و اجتماعی در تولید و صادرات زعفران» توسط دکتر گل‌اندام شریفی ارائه شد. دکتر شریفی در ابتدای سخنان خود به معرفی کلی گیاه زعفران به عنوان ادویه‌ای که از کلاله‌های خشـک شـده گل‌های زعفران به‌دسـت می‌آید و طعم دهنده و رنگ دهنده‌ی غذاها و داروی گیاهی در بسـیاری از کشـورهاست، پرداخت.
وی افزود: این گیاه که نیاز آبی بالایی ندارد، در مناطق خشـک کشـور و به‌خصـوص اسـتان پهناور خراسـان به‌شـکل گسـترده‌ای کاشت می‌شـود. زعفران، یکی از صـادرات غیر نفتی مهم ایران محسـوب می‌شود به‌گونه‌ای که با اختلاف نظر جزئی، حدود 95 درصـد از زمین‌های زیر کشـت زعفران به ایران اختصـاص دارد و سـایر کشـورها از جمله اسـپانیا، یونان، مراکش و آرژانتین درصـد بسـیار پایینی از سـطح زیر کشـت را دارند. بررسـی موانع تولید بهینه و بازاریابی موفق زعفران نشان می‌دهد، برداشت دشوار و مطالبات انسانی مرتبط با آن، دشواری خشک کردن و حمل و نقل، واسطه‌گری و موضوع تحریم و بسته‌بندی نامناسب از دلایل عمده‌ی عدم موفقیت در صادرات این گیاه هستند. در تمام این موارد دخالت انســان کاملاً مشـهود اسـت و این موضوع سبب شده در عرصـه‌ی رقابت بین‌المللی، به جای زعفران ایرانی، زعفران اسـپانیا به عنوان یک محصـول شـناخته‌شـده و مرغوب در اذهان عمومی مصـــرف‌کننـدگـان جـای گیرد.
دکتر شریفی در ادامه‌ی سخنان خود تأکید کرد: این مشکلات تنها مختص گیاه زعفران نبوده و تقریباً شامل حال اکثر محصولات کشاورزی‌ست. بسته‌بندی و بازاریابی مناسب، تعیین نرخ حداقلی برای خرید زعفران از کشاورزان، شناسایی نوع نیاز مصرف‌کنندگان و صادرات محصول فراوری شده برخی راه‌کارهای اشاره شده برای افزایش صادرات زعفران بود که در پایان سخنان دکتر شریفی مورد اشاره قرار گرفت.
دومین ارائه در این نشست با عنوان «نگرانی‌های زیست‌محیطی؛ موانع نوپدید در توسعه‌ی پایدار تولیدات دامی» توسط دکتر ریما مرشد انجام شد. دکتر مرشد سخنرانی خود را با ارائه‌ی آمار جهانی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد FAO آغاز و اعلام کرد: بر اساس آمار این سازمان میزان مصرف گوشت از سال 1980 تا 2002 دوبرابر شده و پیش‌بینی می‌شود، از سال 1999 تا 2050 نیز حدوداً دو برابر شود. به‌دنبال این افزایش تقاضا، بهره‌برداری از دامداری‌های صنعتی و مزارع پرورشی مدرن نیز در جهان رشد چشم‌گیری داشته؛ به‌گونه‌ای که به پیامدهای نامطلوبی نظیر آلودگی و فرسایش خاک، آب، جنگل‌ها، انقراض گیاهان و حیوانات، مصرف منابع تجدیدناپذیر و به‌ویژه ایجاد گازهای گل‌خانه‌ای منتهی شده است. طبق پیش‌بینی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد، دامپروری‌ها مسئول تولید 14.5 درصد از گازهای گل‌خانه‌ای جهان هستند و پدیده‌ی تخمیر روده‌ای در نشخوارکنندگان 60 درصد این سهم را شامل می‌شود.
در ادامه، دکتر مرشد به ارتباط این آلودگی با توسعه‌ی پایدار صنعت دامپروری پرداخت و رشد متوازن اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و زیست‌محیطی را به‌عنوان ارکان توسعه‌ی پایدار و لازمه‌ی دستیابی به توسعه‌ی همه‌جانبه در این صنعت دانست.
وی با اشاره به اهمیت پایایی یا پایداری در صنعت دامپروری تصریح کرد: پایایی این صنعت تنها درصورتی محقق می‌شود که جوامع انسانی همراه با اکوسیستم‌های مختلف به شیوه‌ای هم‌بسته، متکثر و زایا امکان و ظرفیت حضور بلندمدت خود را حفظ کنند. قانون‌گذاری صحیح، ارتقای سطح آگاهی اقشار جامعه در مورد آلاینده‌ها، جلوگیری از تغییر کاربردی اراضی، مدیریت پسماندهای دامی و اصلاح ژنتیک دام‌ها از راه‌کارهای ارائه شده توسط دکتر شریفی برای دستیابی به پایایی صنعت دامپروری بود.
آخرین سخنرانی با عنوان «موانع کارآفرینی زنان در بخش کشاورزی» توسط دکتر مسعود رضایی ارائه شد. دکتر رضایی با اشاره به اهمیت کارآفرینی زنان به عنوان یک منبع مهم اقتصادی که نقش به‌سزایی در دسـت‌یابی به توسـعه‌ی پایدار ایفاء می کند، سخنرانی خود را آغاز کرد. وی اشاره کرد: اقتصـادهایی که فعالیت کارآفرینانه زنان در آن‌ها بالاسـت، در برابر بحران‌های مالی مقاوم‌تر هسـتند و عقب‌ماندگی اقتصـادی کمتری را تجربه می‌کنند. توسـعه‌ی کارآفرینی زنان نقش مهمی در کاهش شـکاف جنسـیتی نیز دارد.
دکتر رضایی با اشاره به گزارش دیده‌بان جهانی کارآفرینی گفت: میانگین میزان قصـد زنان برای راه‌اندازی کسـب‌وکار در جهان 6/17 درصـد اسـت که بسیار پایین‌تر از درصد مشابه برای مردان اسـت. در عین‌حال با اشاره به آمار دیگری افزود: (در سـال 20-2019 ، سـهم زنان 18 تا 64 ساله) ایرانی که در مراحل اولیه‌ی راه‌اندازی فعالیت کارآفرینانه هستند، کمتر از 10 درصـد است و ایران در بین 11 کشـور مورد مطالعه در خاورمیانه و آفریقا رتبه‌ی هفتم را به خود اختصـاص داده اسـت.
دکتر رضایی اشاره کرد: زنان هنگام تلاش برای مشـارکت در فعالیت‌های کارآفرینی و مشـاغل اقتصـادی با موانع فرهنگی، اقتصـادی و اجتماعی منحصـر به فردی روبه‌رو هستند و این موانع در جوامع روسـتایی به دلیل شـرایط خاص فرهنگی و اجتماعی آشـکارتر اسـت. وی ســه دســته‌ی کلی موانع برای زنان کارآفرینان را برشمرد؛ موانعی که برای همه‌ی کارآفرینان زن و مرد مشـترک هسـتند، موانعی که به‌دلیل شـرایط خانوادگی، اجتماعی و قانونی برای کارآفرینی زنان اهمیت بیشـتری دارند و موانع منحصـربه‌فردی که زنان کارآفرین با آن‌ها مواجهند. مهمترین موانع کارآفرینی پیش روی زنان در قالب موانع فرهنگی-اجتماعی، موانع مالی، موانع رفتاری، موانع آموزشــی، موانع شــغلی، موانع قانونی و موانع زیرســاختی دسته‌بندی می‌شوند. از بعد موانع قانونی و اجتماعی، قوانین تبعیض‌آمیز. مقررات و هنجارهای اجتماعی مانع از این می‌شوند که زنان کسب‌وکار پایدار خود را شروع و آن را تثبیت کنند. از بعد موانع آموزشی، فقدان آموزش و توانمندسـازی و نیز یافتن راه مناسـب برای اجرای برنامه‌های آموزش کارآفرینی از مشـکلات اسـاسـی برنامه‌های توسـعه‌ی کارآفرینی هسـتند. بی‌سـوادی، ســطح پایین آموزش و نبود مهارت‌آموزی و آموزش کســب‌وکار و تجربه، می‌تواند ظرفیت زنان کارآفرین روســتایی را برای تثبیت شرکت‌های پایدار محدود کند. از بعد موانع زیرساختی، دسـترسـی محدود به خدمات مالی و تجاری بر رشـد مشـاغل زنان روسـتایی تأثیر می‌گذارند. زنان کارآفرین در مناطق روسـتایی اغلب به‌دلیل نبود اطلاعات، عدم درک نیازهایشـان و نداشـتن وثیقه‌های مناسـب در دسـترسـی به خدمات مالی دچار مشکل می‌شوند. به علاوه، کسب‌وکارهای زنان عمدتاً غیررسمی هستند و موانع زنان در دسترسی به بازارهای داخلی و صادراتی ظرفیت آنان را برای دستیابی به رشد، ایجاد شرایط کاری مناسب و معیشت پایدار محدود می‌کند.
دکتر رضایی در پایان سخنان خود راه‌کارهایی را برای رفع موانع کارآفرینی زنان برشمرد. ایجاد یک محیط مناسب برای کارآفرینی زنان، تقویت شبکه‌ها و حمایت از کارآفرینی زنان، بهبود مهارت‌های کارآفرینی زنان روستایی و توسعه‌ی خدمات مالی و تجاری حساس به جنسیت و ترغیب تلفیق تدریجی مشاغل زنان روستایی در اقتصاد رسمی نمونه‌ای از این راه‌کارها بودند.
در پایان این پیش‌نشست، جمع‌بندی مطالب توسط دکتر ابراهیمی انجام شد و از سخنرانان و حاضران در جلسه و برگزارکنندگان همایش قدردانی به عمل آمد.
نظر شما :