انعقاد تفاهم‌نامه‌ی همکاری میان پژوهشگاه و انجمن هنر و ادبیات تطبیقی ایران

انعقاد تفاهم‌نامه‌ی همکاری میان پژوهشگاه و انجمن هنر و ادبیات تطبیقی ایران

نشست مشترک رؤسای فرهنگستان هنر و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اول تیرماه 1400، با حضور دکتر بهمن نامورمطلق (رئیس فرهنگستان هنر) و دکتر قبادی (رئیس پژوهشگاه) و برخی مدیران دو مجموعه برگزار شد و طرفین در این نشست بر لزوم توجه به گسترش دانش‌های تطبیقی و مطالعات بینارشته‌ای در حوزه‌های مختلف هنر و علوم انسانی تاکید کردند.
در ابتدای این نشست، دکتر نامورمطلق ضمن خوشامدگویی به حاضران به شرح تاریخچه‌ای از دانش‌های تطبیقی و بینارشته‌ای پرداخت و اهمیت دادن به جایگاه این‌گونه از مطالعات تطبیقی را در فضای علمی و هنری کشور ضروری دانست. او بیان کرد: معرفت بشری همراه با دگرگونی عصرها و نسل‌ها، صورت‌های متفاوتی به‌خود گرفته و این معرفت گاه به‌صورت یک واحد کلان و یک‌پارچه و گاهی به‌صورت واحدهای کوچک و مجزا در نظر گرفته شده است. در قرون باستانی و تا حدی میانه، «معرفت» واحدی پیوسته محسوب می‌شد و حکیم بر اغلب دانش‌های روز خود واقف بود، اما در دوران مدرن و پارادایم‌های آن که بر اساس علوم تجربی استوار بود، رفته‌رفته به تجزیه‌ی دانش‌ها پرداخته شد. مفاهیمی همچون دانش‌های دقیق یا ناب زاییده‌ی چنین تفکری بود.
 رئیس فرهنگستان هنر در ادامه افزود: «گسست میان دانش‌ها موجب شد هر دانشی و دانشمندی فقط متوجه موضوع تحقیق خود با روش تحقیق خاص آن شود و شناخت یا توجهی به دیگر شاخه‌ها نداشته باشد و از دریچه‌ی علم جزئی خود به جهان و حتی جهان‌بینی بپردازد. سپس در اواخر قرن نوزدهم و طول قرن بیستم آسیب‌های جدی و عمیق که حاصل چنین نگرش جزئی و منفصل‌گرایانه‌ای بود، نمایان شد. انسان و زمین بر اساس چنین نگرش‌های تک‌بعدی به‌شدت آسیب‌پذیر شدند. انسان معاصر که مشاهده می‌کرد، دانش تک‌بعدی به پدیده‌ای تهدیدکننده تبدیل شده است، در اندیشه‌ی رفع این مشکل برآمد و راه‌حل‌هایی برای ترمیم معرفت جست‌وجو کرد. از میان راه‌حل‌های گوناگون ارائه‌شده می‌توان به طرح دانش‌های بیناشاخه‌ای و دانش‌های تطبیقی اشاره کرد.
دکتر نامورمطلق در ادامه ضمن بررسی وضعیت دانش‌های تطبیقی در ایران افزود: در ایران به‌ویژه توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانش‌های بینارشته‌ای مورد توجه خاص قرار گرفت و تأسیس رشته‌های جدید میان‌رشته‌ای حاصل این نگرش است، اما اگر دانش‌های میان‌شاخه‌ای بر اساس مناسبات و پیوند رشته‌های علمی شکل گرفته‌اند، دانش‌های تطبیقی دانش‌هایی هستند که در آن پیوند بر اساس موضوعات و پیکره‌ی مطالعاتی خود شکل می‌گیرند.
وی با تشریح فعالیت‌های فرهنگستان هنر و انجمن‌های علمی فعال در این حوزه به ذکر برخی حوزه‌های مورد توجه پژوهشگران پرداخت و ایجاد زمینه‌های تعامل و تفاهم برای همکاری‌های مشترک میان نهادهای علمی و هنری در این راستا را امری مغتنم دانست و گفت: نظر به ضرورت و طرح این موضوعات، فرهنگستان هنر و برخی انجمن‌ها نظیر انجمن علمی هنر و ادبیات تطبیقی برآن‌ست طی همکاری با دیگر دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و همچنین با برگزاری هم‌اندیشی و نشست و انتشار آثار پژوهشی و کتاب در شکل‌گیری تعامل میان انواع دانش‌های تطبیقی، از دستاوردهای دانش‌ها و پژوهش‌هایی با قدمت بیشتر برای «هنر تطبیقی» که دانشی نو‌پاست، بهره ببرد.
 در ادامه‌ی این نشست دکتر قبادی ضمن تبریک میلاد امام رضا (ع) و قدردانی از تلاش‌های انجام شده‌ی طرفین، هم‌زمانی این نشست با این روز خجسته را امری مبارک دانست و تأکید کرد: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در راستای وظایف و مأموریت‌های سازمانی محوله در سالیان گذشته همواره توجه به موضوع مطالعات بینارشته‌ای را در دستور کار خود قرار داده و وجود پژوهش‌ها و مطالعات ارزش‌مند در سالیان اخیر نشان‌دهنده‌ی میزان اهمیت و توجه به این حوزه‌ی مطالعاتی در پژوهشگاه است.
 وی افزود: «پژوهشگاه علوم انسانی، یک پژوهشگاه جامع با بیش از 60 سال قدمت و  160 عضو هیأت علمی است که در 12 پژوهشکده و چندین مرکز فعالیت دارند. پژوهشگاه بر مبنای برنامه‌ی راهبردی خود علاقه‌مند به فعالیت در حوزه‌ی بین‌رشته‌ای است؛ چرا که در واقع علاقه‌مند به حل مسئله است. مسائل جامعه چندبعدی هستند و به صورت تک ساحتی نمی‌توان مسائل را حل کرد. در سال‌های اخیر انجام چندین طرح پژوهشی توسط اعضای هیأت علمی در زمینه‌ی هنر، تشکیل شاخه‌ی هنر در پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری و نیز شکل‌گیری گروه تخصصی هنر در شبکه‌ی نخبگانی، میل به فعالیت در حوزه‌ی هنر را نشان می‌دهد.
دکتر قبادی در خاتمه‌ی سخنانش افزود: در حکمت کهن ایرانی_اسلامی مسئله‌ی مهمی که همیشه به آن توجه می‌شد، احساس شعورمندی جهان است اما تخصص گرایی‌ها ما را از این حکمت دور کرده است. این حرکت بین‌رشته‌ای و این اتصال هنر به علوم انسانی گویی بیشتر به شعورمندی جهان و کیهان‌اندیشی متصل می‌شود. سرتاسر متون عرفانی ما جز این نیست؛ چرا که جان کلام متون عرفانی ما اشاره می‌کند به این‌که ما باید کیهان‌اندیش باشیم و شعورمندی ذرات هستی را درک کنیم و قطع‌یقین همکاری روش‌مند و برنامه‌مدار میان پژوهشگاه و فرهنگستان هنر می‌تواند به این امر کمک کند و منجر به بازآفرینی فرهنگ ایرانی_اسلامی شود. اگر بتوانیم زبان دقیق جوانان را پیدا کنیم و این میراث را به آن‌ها منتقل کنیم کار بزرگی انجام داده‌ایم.
در بخش پایانی مراسم این نشست، تفاهم‌نامه‌ای میان پژوهشگاه و انجمن هنر و ادبیات تطبیقی ایران به امضای طرفین رسید. همچنین مقرر شد تفاهم‌نامه‌ای میان پژوهشگاه و فرهنگستان هنر منعقد شود.