گزارش نشست «اثرات روان‌شناختی یک سال زندگی با کرونا»
گزارش نشست اثرات روان‌شناختی یک سال زندگی با کرونا
گروه روان‌شناسی پژوهشکده‌ی اخلاق و تربیت، به‌مناسبت روز روان‌شناس، نشست «پیامدهای روان‌شناختی یک سال زندگی با کووید 19» را در تاریخ 8 اردیبهشت 1400، برگزار کرد. در این نشست دکتر علی صاحبی روان‌شناس برجسته‌ی ایرانی، دکتر فریبرز درتاج، استاد دانشگاه علامه طباطبایی و معاون پژوهشی سازمان نظام روان‌شناسی کشور، هم‌چینن دکتر اسماعیل ناصری و دکتر مهرنوش هدایتی اعضای هیأت علمی گروه روان‌شناسی پژوهشگاه به ایراد سخنرانی پرداختند.
دکتر صاحبی در این نشست، ضرورت نوسازی زندگی پس از تخریب‌هایی که بیماری کرونا به‌دنبال داشت را یادآوری کرد و گفت: از آن‌جایی که بر شرایط دشوار پاندمیک، ما کنترل زیادی نداریم، باید همانند یک طراح فکر کنیم با خوشبینی و امیدواری، بدانیم شرایط تغییر خواهد کرد و هیچ چیزی ثابت باقی نمی‌ماند، ضمن آن‌که در این راه نیازمند حمایت از یکدیگر نیز هستیم. وی برای ارتقای بهزیستی در شرایط دشوار بیماری کرونا، این نکته را حائز اهمیت دانست که باید سئوالات‌مان را از چرایی به چگونگی تغییر دهیم چون این سئوال‌هایِ چگونگی است که به ما راه‌حل نشان می‌دهد.
صاحبی با توجه به فراگیری اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و فراوانیِ خبرها و اطلاعات، توجه افراطی به خبرهای بد را سدکننده‌ی راه نیک‌زیستی دانست و انجام تفریح و ورزش در این شرایط دشوار را ضروری قلمداد کرد. پرهیز از خودخواهی و انزوا، توصیه‌ی دیگری بود که صاحبی برای ارتقای نیک‌زیستن ارائه کرد. وی معتقد بود تنهایی و انزوا به اندازه‌ی سیگار کشیدن خطر مرگ را برای افراد، بالا می‌برد و به همین دلیل ما باید با دیگران تعامل داشته باشیم و دیگران را در زندگی خود شریک کنیم.
در ادامه دکتر درتاج به تبیین اثرات بیماری کرونا بر آموزش پرداخت. وی با استناد به برخی شواهد پژوهشی که در خارج از ایران انجام شد، افت تحصیلی 70 درصدی دانش‌آموزان به دنبال آموزش‌های مجازی و غیرحضوری، کاهش 82 درصدی زمان صرف‌شده برای یادگیری، در مقایسه با زمان دایر بودن مدارس، کاهش ساعات مطالعه در طول هفته، ناتوانی در اجرای کامل برنامه‌ی تحصیلی، اختلال در تغذیه‌ی رایگان حدود 30 میلیون کودک نیازمند، افزایش خشونت و سوءاستفاده از کودکان، کاهش ورودی دانشجویان، را از اثرات بیماری کرونا بر آموزش دانست و این اثرات را در مناطق محروم و دورافتاده و در مورد دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، بسیار گسترده‌تر ذکر کرد.
وی تأکید کرد: در کشور ما عدم دسترسی حدود 25 درصد دانش‌آموزان به اینترنت و 5 میلیون دانش‌آموز به سامانه‌ی شاد، مشکلات یادشده را دوچندان خواهد کرد که پیامد ناگزیر آن جاماندگی از تحصیل، ترک تحصیل و بی‌اشتهایی تحصیلی هستند.
درتاج پیگیری تلفنی و پیگیری انفرادی در قالب پروژه‌ی شانس دوباره در اسپانیا، استفاده از خدمات معلم سیار برای راهنمایی دانش‌آموزان در آلمان، تهیه بسته‌های آموزشی کاغذی ویژه و برنامه‌های تلویزیونی در نیوزلند و برنامه‌ی غنی‌سازی آموزشی با همکاری روان‌شناسان و استفاده از معلمان خصوصی برای دانش‌آموزانی که امکان استفاده از اینترنت ندارند در پرتغال از جمله اقداماتی ذکر کرد که در سایر کشورها برای جبران ضعف‌های آموزش مجازی انجام شده است. وی برای اثربخشی بهتر کلاس‌های مجازی در ایران، استفاده از دستیار آموزشی، تجدیدنظر در نحوه‌ی اجرای آزمون‌های برخط (آنلاین)، تغییر سامانه‌ی آموزش مجازی از استادمحوری به تعاملی، در دسترس‌بودن چند برنامه‌ی هم‌زمان برای برگزاری کلاس‌ها، تقسیم کلاس و مطالب به زمان‌های کمتر و ترکیب آموزش آنلاین و خودآموزهای آفلاین را پیشنهاد کرد.
دکتر مهرنوش هدایتی، مدیر گروه روان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سخنران بعدی این نشست بود. وی گفت: بیش از یک‌سال زندگی در دوران پاندمی کرونا علاوه بر آسیب‌های همه‌جانبه برای جوامع بشری، به ما آموخت که برای بحران‌های مختلف زندگی سطح آمادگی خود را ارتقاء دهیم به‌گونه‌ای که نه تنها این شرایط را با کمترین آسیب طی کنیم، بلکه بتوانیم به راه‌حل‌های جدید و خلاقانه‌ای دست پیدا کنیم که منجر به «رشد با وجود دشواری‌ها» شود. برای این کار همواره باید روی آن‌چه که هستیم، آن‌چه که داریم و آن‌چه که می‌توانیم انجام دهیم، تمرکز کنیم و منابع مختلف خود را تقویت کنیم.
سخنران پایانی نشست نیز دکتر اسماعیل ناصری، عضو گروه روان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود که به موضوع سوء مصرف مواد در دوران کرونا پرداخت. وی افزایش رفتارهای سوء مصرف مواد در دوران کرونا را دست‌کم به دو دلیل دانستند. نخست این‌که برخی افراد از مواد روان‌گردان برای مدیریت هیجان‌های منفی مثل غم، خشم، اضطراب و استرس استفاده و به عبارتی خود درمانی می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد در دوران کرونا تجربه‌ی هیجانات منفی مثل استرس، اضطراب و افسردگی در جمعیت عمومی به‌شکل معناداری افزایش پیدا کرده است، و پیرو آن به احتمال زیاد بر تعداد افرادی که به عنوان خوددرمانی، انواع مواد و الکل را سوء مصرف کرده‌اند، افزوده شده است. دلیل دوم، گسترش باورهای غلط درباره‌ی جنبه پیش‌گیرانه‌ی مصرف الکل و تریاک از کرونا در بین مصرف‌کنندگان مواد و جمعیت عمومی بوده است. همین موضوع موجب افزایش فوتی‌های ناشی از مصرف الکل در یک‌سال گذشته در سطح جهانی و هم‌چنین کشورمان شده است. در حالی‌که، طبق یافته‌های محققان، به نظر می‌رسد میزان مرگ‌و میر در جمعیت معتاد به تریاک بیشتر از جمعیت طبیعی است و چنین افرادی مستعد ابتلاء به ویروس کرونا هستند که احتمالاً به‌دلیل عدم رعایت بهداشت شخصی، به‌اشتراک گذاشتن لوازم شخصی و بی‌توجهی به فاصله‌ی اجتماعی است.
دکتر ناصری در پایان، آموزش روش‌های حل مسئله‌ی کارآمد و توجه رسانه‌های جمعی در پیش‌گیری از افزایش سوء مصرف مواد روان‌گردان در دوران شیوع کرونا را مؤثر دانست.
نظر شما :