متن نشست «از کیهان‌شناسی قرآنی تا تاریخ قرآن»
متن نشست «از کیهان‌شناسی قرآنی تا تاریخ قرآن» (خلاصه)
نشست علمی «از کیهان‌شناسی قرآنی تا تاریخ قرآن؛ درآمدی بر دلالت‌های تاریخی کیهان‌شناسی قرآنی» روز دوشنبه 29 دی 1399 با ارائه‌ی دکتر سیدمحمدعلی طباطبایی (مهرداد) در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به‌صورت مجازی برگزار شد. در این نشست دکتر طباطبایی پس از مباحثی مقدماتی درباره‌ی روش‌شناسی تاریخی در مطالعات قرآنی یادآوری کرد که بحث حاضر از منظری صرفاً تاریخی، و نه الهیاتی، به موضوع می‌نگرد و چون این خوانش از منظری متفاوت و با پیش‌فرض‌ها و روش‌های متفاوتی صورت می‌گیرد، بنابراین به‌طور طبیعی شاهد تفاوت‌هایی در نتایج این بحث نسبت به مباحث الهیاتی در حوزه‌ی کیهان‌شناسی قرآنی خواهیم بود؛ اما آن‌چه در این نشست از آن بحث می‌شود خود کیهان‌شناسی قرآنی نیست؛ بلکه بحثی درجه دوم درباره‌ی کیهان‌شناسی قرآنی است که در پی پاسخ به این پرسش است که مطالعه درباره‌ی کیهان‌شناسی قرآنی از منظر تاریخی، چگونه می‌تواند به پرسش‌های مهم تاریخی درباره‌ی قرآن که در چند دهه‌ی اخیر از برخی قرآن‌پژوهان تجدیدنظرطلب یا شکاک صورت گرفته است، پاسخ دهد.
مهم‌ترین پرسش‌ها این است که، متن قرآن توسط چند نفر تألیف شده؟ در چه زمانی تألیف شده و این تألیف در چه منطقه‌ای از لحاظ جغرافیایی صورت گرفته است؟
دکتر طباطبایی در پاسخ به پرسش اول، به موضوع انسجام کیهان‌شناسی قرآنی اشاره کرد و بر این اساس نتیجه گرفت که چنین انسجامی باید نشانه‌ای از وحدت مؤلف چنین متنی باشد. در پاسخ به پرسش دوم، با استناد به آیاتی از سوره‌ی جن و اتکاء به مطالعاتی درباره‌ی دوره‌های تاریخی شدت‌گرفتن بارش‌های نجومی، به این موضوع اشاره کرد که بهترین تاریخ پیشنهادی دست‌کم برای این سوره، همان تاریخی است که سنت اسلامی پیشنهاد می‌کند، یعنی اوایل قرن هفتم میلادی. و نهایتاً در پاسخ به پرسش سوم، پس از نقد دیدگاه‌های «پاتریشیا کرونه» درباره‌ی ارتباط آیات قرآن با منطقه‌ای حاصل‌خیز مثل سوریه، و با استناد به‌آیاتی که از پدیده‌های خاص مناطق بیابانی حکایت می‌کنند، می‌توان نتیجه گرفت که درباره‌ی جغرافیای پیدایش متن قرآن، احتمالاً همان چیزی که در سنت اسلامی آمده، یعنی صحرای حجاز، به واقعیت نزدیک‌تر است.
نظر شما :