گزارش نشست: «الگوهای نوین در ارتباط پژوهش‌های علوم انسانی با نیازهای جامعه و صنعت»
به مناسبت هفته‌ی پژوهش و به همت مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم انسانی با همکاری اداره کل ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، روز یکشنبه 23 آذرماه 1399، نشست نیم‌روزه «الگوهای نوین در ارتباط پژوهش‌های علوم انسانی با نیازهای جامعه و صنعت» به صورت مجازی و با سخنرانی دکتر غلامحسین رحیمی شعرباف (معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)، دکتر حسینعلی قبادی (رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، دکتر محمدسعید سیف (مدیر کل ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)، دکتر حسین سلیمی (رئیس دانشگاه علامه طباطبائی)، دکتر نجف لک‌زایی (رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)، دکتر علی‌محمد حکیمیان (رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) و دکتر حسین میرزایی (رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی)، با حضور بیش از 150 نفر از رؤسا و معاونین دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های سراسر کشور و برگزار شد.
سخنران نخست این نشست، دکتر رحیمی شعرباف بود. وی اظهار داشت: تفاوت رشتههای علمی نه از حیث روشی، بلکه در جزئیات بوده و حتی غالب مقالات علوم انسانی با سایر رشته‌ها تفاوتی ندارد، وی با اشاره به مصادیق عینی تلاش برای ارتقای سطح کیفی خروجی‌های این حوزه به شکل مجلات و مقالات را امری شدنی دانسته و در ادامه چنین نتیجه‌گیری کرد که علوم انسانی هم مانند سایر رشته‌ها توان ارتباط با جامعه و صنعت را دارد و به‌عبارتی مفروض چنین این است که تمام رشتههای دانشگاهی فارغ از موضوع باید ارتباط عمیق و اثربخشی با جامعه و صنعت داشته باشند. اما سوالی که مطرح شد این بود که آیا الگویی در این رابطه داریم؟ و در پاسخ به این سوال، دکتر رحیمی اعتقاد داشت که باید یک الگوی جدید پدید آورد که البته این موضوع را میتوان ذیل این نشست بررسی کرد. معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اذعان به گام‌های خوبی که در سال‌های اخیر در حوزه‌ی علوم انسانی و هنر در قالب پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد برداشته شده است، ضمن اشاره به ظرفیت بالای پردیس‌های علم و فناوری، تسریع و تقویت این حرکت در حوزه علوم انسانی را در این راستا، امری ضروری دانست.
دکتر قبادی به‌عنوان دومین سخنران، ضمن تشکر و قدردانی از حضور استادان حوزه‌ی علوم انسانی در این نشست، با اشاره به استفاده از نظام ملی نوآوری در جهت توسعه کاربردی‌سازی علوم انسانی، به مغفول ماندن کارکردهای غیرصریح و ضمنی علوم انسانی پرداخت. نافع‌سازی علم در جهت ایجاد و ارتقای سطح آرامش و آسایش جامعه، موضوع دیگری بود که رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به آن اشاره کرده و راه تعیّن، تشخّص و مصداق بخشیدن به علوم انسانی را در بومی سازی و کاربردی سازی دانست.
سومین سخنران نشست، دکتر سیف بود که ضمن برشمردن مهمترین عوامل پیشرفت کشورها اعم از نیروی انسانی و تجربه انباشته، برنامه ریزی، حمایت مالی، وجود فارغ التحصیلان دانشگاهی و موقعیت جغرافیایی را نقاط قوت کشور برشمرده که البته استفاده از این فرصت‌ها منوط به بهره‌گیری از دانش و فناوری و مدیریت بهینه است. در ادامه، ایشان با اشاره به بودجه اندک تحقیق و توسعه در ایران و سایر شاخص‌های رقابت‌پذیری، راه‌حل مشکل را در همکاری و هم افزایی در شرایط بحران و انجام امور براساس زیست‌بوم ارتباطی دانست. مدیر کل ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، حرکت به سمت دانشگاه های کارآفرینی را گامی موثر در این راستا برشمرده و با اشاره به طرح تحول همکاری جامعه و صنعت، چشم‌انداز این طرح را، تبدیل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به شریک راهبردی جامعه و صنعت در تدوین و اجرای برنامه‌های توسعه پایدار کشور بیان کرد و چهار راهکار عملی برای تحقق این مهم در حوزه علوم انسانی به شرح ذیل برشمرد:
تدوین همکاری و برنامه های مشترک با دانشگاه های فنی
تعریف گسترده دوره های مهارتی مورد نیاز دانش آموزان و دانش آموختگان
ایجاد کلینیک مشاوره برای ارتباط گسترده و مستمر با جامعه
استفاده بهینه از فرصت های مطالعاتی برای توسعه همکاری مشترک با دستگاه های اجرایی
سخنران بعدی نشست، دکتر سلیمی بود. ایشان در ابتدا ضمن اشاره به آمار و ارقام، عملکرد علوم انسانی را در تولید دانش در جامعه را افتخارآمیز و سهم علوم انسانی از تولید مقالات علمی را بسیار بالا توصیف کرد. وی نگاه مهندسی محض به صنعت و جامعه را آفتی مخرب طبیعت و جامعه دانست و با تعریف صنعت از نگاه علوم انسانی به‌صورت استفاده از توان انسان‌ها و فناوری برای سازگاری با طبیعت، ضمن اشاره به مصادیق عینی، مغفول ماندن نقش پررنگ علوم انسانی در حال حاضر را خاطرنشان کرد. همچنین با بیان تجربه زیست بوم نوآوری و کارآفرینی، چنین نتیجه گرفت که فضا را برای هم آفرینی، سازمان دهیم. رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این موضوع که تأثیر اصلی علوم انسانی بر جامعه معرفت آفرینی است، حل مشکلات، طراحی الگوهای کنش و سیاست‌گذاری را نیز از دیگر کاردکردهای مهم علوم انسانی بر جامعه برشمردند.
سخنران بعدی دکتر حکیمیان بود. وی با اشاره به نقش پژوهش‌های علوم انسانی در مهندسی نیازهای جامعه و صنعت، میان نگاه جامعه شناسی علوم انسانی مرسوم با نگاه جامعه شناسی اسلامی تفاوت قائل شده و براین اساس به تشریح مراحل سه‌گانه‌ی سیستمی ارتباط علوم انسانی با جامعه و صنعت یعنی : 1) ورودی: چشم انداز مطلوب در یک جامعه دینی 2) فرایند: پذیرش در جامعه هدف نسبت به چشم انداز مذکور 3)خروجی: پژوهش های مبین نیازهای جامعه و صنعت پرداخته و بیان داشت: وظیفه علوم انسانی، نیازسازی و جهتبخشی حرکت جامعه به سوی مطلوب است.
دکتر میرزایی سخنران بعدی بود. ایشان در ابتدا تفاوت بین حوزههای علوم اجتماعی (شامل مدیریت، حقوق و ...) با حوزه علوم انسانی (مشتمل بر رشته‌هایی محضتر) بیان داشتند و علوم انسانی اجتماعی اسلامی را به عنوان یکی دیگر از حوزههای علوم انسانی اجتماعی برشمرده و تصریح کرد که برخی حوزههای علوم انسانی ظرفیت بازاریابی دارند و برخی دیگر ندارند و این نکته مهمی است که باید مد نظر داشت. وی ارتباط وثیق این علوم با جامعه و صنعت را در حال حاضر در فاز صفر دانست و دانشگاه جامعه محور را از دانشگاه مقاله محور تفکیک کرد. بر این اساس با اشاره به این مهم که سیاست‌گذاری‌های فعلی ما آینده دهه بعد را رقم میزند و خروجی آن را خواهیم دید، چنین نتیجه گرفت که ارتباط بین دانشگاه‌ها با صنعت زمانی رخ می‌دهد که صنعت نیاز خود را از دانشگاه مطالبه کند.
سخنران پایانی جلسه، دکتر لک‌زایی بود که با اشاره به مأموریت‌محور بودن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، افزود، با توجه به رسالت دفتر تحقیقات اسلامی، الگویی طراحی شد که بتواند برای حل مشکلات، بسته فعالیت تشکیل شود که شامل آموزش، پژوهش و نظایر آن است و خروجی آن را بسته حل مسئله نامید که در دو محور محرک‌های معرفتی، یک محور انگیزشی و یک محور تجلیات عینی پرسشها در سطح جامعه مطرح شده‌اند.
در پایان جلسه حضار شامل رؤساء و معاونان پژوهشی و مدیران ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی ضمن طرح سوالات و استقبال از نشست، دیدگاه‌های خود را در رابطه با این نشست بیان کردند.
نظر شما :