گزارش سخنرانی «علامه طباطبائی و علوم انسانی در ایران»

دکتر پارسانیا در نشست اسفندماه شورای بررسی متون ارائه کرد:
علامه طباطبائی و علوم انسانی در ایران
رو پنج‌شنبه اول اسفندماه 1398، نشست شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در سالن اندیشه برگزار شد. دکتر حمید پارسانیا در این نشست با عنوان «علامه طباطبائی و علوم انسانی در ایران: گذشته، حال و آینده» سخنرانی کرد. این سخنرانی علمی، با حضور اعضای شورای بررسی متون، معاونین و اعضای پژوهشگاه علوم انسانی و سایر علاقه‌مندان در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد.
دکتر پارسانیا در شروع سخنانش گفت: فقه؛ علم و بخشی از حکمت و فلسفه است و این نگاه در فارابی هم دیده می‌شود. طبق رویکرد علامه طباطبائی، فقه بخشی از حیات اجتماعی ما است. ولی رشته‌های علوم اجتماعی و علوم سیاسی در چهار دهه پس از انقلاب این نوع نگاه به فقه نداشته‌اند.
وی در ادامه به بحث «اعتباریات» و «اراده» در مباحث علامه طباطبائی و همچنین نوآوری علامه طباطبائی در حوزه علوم انسانی همانند وجود اعتباری در فلسفه اسلامی و در حوزه حکمت صدرایی پرداخت.
به گفته پارسانیا، علامه، عقل را یک موجود متعالی و مجرد می‌داند. وی توضیح داد: وجود عینی جامعه، اعتباری است و همچنین از واقعیتی عینی نیز برخوردار است. این درحالی‌است که در جهان امروز عقل، فرهنگی و برساختی غالب است؛ درحالی‌که این عقل نیست بلکه عقلانیت است. به عبارتی عقل به عقلانیت افول کرده است. وی اضافه کرد: اقتضای این جهان، فرهنگ محوری است و فضای غالب هم این است که فرهنگ در صدر است و علم را می سازد.
پارسانیا در ادامه تأکید کرد: ما در معرض نوعی قرائت از علامه طباطبایی قرار گرفته‌‎ایم که بخش اعتباریات علامه را مطلق فرض می‌کنند. درحالی‌که این گزاره صحیح نیست که علامه همه علوم را اعتباری می‌داند. به گفته پارسانیا، علامه در ادراکات حقیقی و اعتباری مطلق نیست و نه مطلق واقعیات اعتباری است و نه مطلق اعتباریات واقعی است. ما باید در علوم حقیقی جلوی ورود اعتبارات را بگیریم و اعتبار نباید جلوی حقیقت را بگیرد. این نگرانی در شهید مطهری نیز وجود داشت. به زعم بنده کارهای شهید مطهری تنقیح اعتبارات علامه است.
در پایان این نشست، اعضای حاضر در جلسه به طرح پرسش های خود پرداختند و سخنران نیز پس از پاسخ به سوالات حاضران به جمع‌بندی مباحث خود پرداخت.