دکتر قبادی: امروز در زمینه انباشت علم و نظریه‌های علوم‌انسانی فقیر هستیم
رییس پژوهشگاه علوم انسانی در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا:
امروز در زمینه انباشت علم و نظریه‌های علوم‌انسانی فقیر هستیم
رییس پژوهشگاه علوم انسانی با تاکید بر اینکه امروز در بحث انباشت علم و نظریه‌های علوم‌انسانی در فقر هستیم، یکی از عوامل فقدان رشد استعدادهای بزرگ در علوم‌انسانی را پایین بودن آستانه تحمل افراد دانست.
حسینعلی قبادی روز پنجشنبه به مناسبت هفته پژوهش در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه ایرنا در پاسخ به این سوال که چالش‌های امروز علوم انسانی در کشور چیست و راه درک صحیح از آنها چگونه است؟ افزود: تمام کوشش ما در چهار - پنج سال اخیر پرداختن به همین امر مهم بوده و هست که برخی از مهمترین چالش ها شامل نداشتن اطلاعات کافی بخش کثیری از جامعه نسبت به کارایی و اثربخشی علوم‌انسانی می شود.
وی ادامه داد: اهتمام اندک در کاربردی‌سازی علوم انسانی هم از جانب دانشمندان علوم انسانی هم از حیث کم استقبال کردن دستگاه ها و نهادهای اجرایی و از این نظرگاه که هژمونی علوم تجربی در کشور ما از ناحیه عده ای که نگران توسعه علوم‌انسانی هستند و دریافتی از سودمندی ها و قدرت خدمات اجتماعی، فرهنگی و علمی علوم انسانی در امور خانواده، تربیت، خلق سرمایه‌های اجتماعی و توانمندسازی ارتقای اعتماد عمومی و هویت ملی ناشی از علوم انسانی و خدمات منحصر به فردی که علوم‌انسانی در عرصه شرکت های دانش بنیان می‌تواند عرضه کند، ندارند.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی چالش دیگر را پایین بودن سطح اشتغال دانش آموختگان علوم‌انسانی عنوان کرد و افزود: البته کم کاری اصحاب علوم انسانی در عرضه مناسب و تبیین متناسب سودمندی ها و کارآمدی‌های علوم‌انسانی و منفعل بودن آنان در برابر دیگر هژمونی های موجود، خود سهم و وزن زیادی دارد.
وی خاطر نشان کرد: چالش دیگر نبود تصور صحیح از رابطه میان کاربردی‌سازی و نسبت آن با بومی‌شدن و تنفس در فضای فرهنگی و ارزش های دینی در ایران است که به نظر من ورود علوم‌انسانی به عرصه نیاز ذی‌نفعان و کاربردی‌سازی آن، عمدتاً کمک شایانی به بومی‌سازی آن می‌کند.
قبادی تصریح کرد: چالش دیگر نبود یا تدوین نشدن مولفه‌هایی است که حرکت علوم‌انسانی در مرزهای دانش را با انفعال آن در برابر علوم‌انسانی بیگانه نشان بدهد که در آخرین ملاقات چندی پیش رهبر معظم انقلاب اسلامی با نخبگان، ایشان درباره ضرورت ورود علوم‌انسانی به حوزه شرکت‌های دانش بنیان و لزوم حمایت متولیان از جنبه‌های کاربردی علوم‌انسانی تأکید و توصیه فرموده‌اند.
وی ادامه داد: چند سال قبل نیز که به دیدار رهبر معظم انقلاب رفته بودیم، ایشان خواستار کارآمدترسازی یکی از نهادهای فراگیر این پژوهشگاه یعنی شورای بررسی متون و کتب علوم‌انسانی و محصول محوری و اثربخشی بیشتر آن شده بودند و از پژوهشگاه خواسته بودند که به‌این مهم بگمارد.
قبادی اضافه کرد: البته برای پی‌جویی و به فعلیت رساندن این توصیه مقام معظم رهبری زمان زیادی صرف شد تا پژوهشگاه علوم‌انسانی در سال های اخیر از طریق طراحی و ساماندهی طرح جامع اعتلای علوم‌انسانی معطوف به پیشرفت کشور و باز ساماندهی تشکیلات شورای بررسی متون موفق به تحقق این رهنمود شود.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی گفت: البته این مسئله مهم به تفصیل در هیات‌امنای پژوهشگاه از ابعاد گوناگون بررسی شد و جمع‌بندی هیأت‌امنا این بود که به صورت یک ماموریت معین، پیگیری این امر مهم را به پژوهشگاه واگذار کند و چنین هم شد و بعدها گزارش ادواری به هیأت‌امنا و به وزیر علوم ارائه دادیم که مورد استقبال وی و حمایت سازمان برنامه و بودجه نیز قرار گرفت.
وی با برشماری ویژگی‌های این طرح افزود: این طرح مسئله‌مند است، یعنی در آن مطرح شده که علوم‌انسانی موجود چه ویژگی‌های عمده‌ای دارد، محورهای عمده آن کدام است؟ چگونه وارد ایران شده است؟ چه بخش‌هایی از آن وارد شده؟ و فرآیند طی شدن علوم‌انسانی درایران تاکنون چه بوده و امروز باید چه کار کرد؟ یعنی آیا ما فقط جنبه پوزیتویستی آن را وارد ایران کردیم، یا در واقع جنبه‌های مثبت فکری هم داشته‌اند که از آن غفلت شده باشد؟
قبادی خاطرنشان کرد: در خلال تعریف مرحله اول این طرح، حتی درباره سرنوشت برنامه‌ها و اقدامات علوم‌انسانی در کشور بحث هایی انجام و کارها مشخص شد، به نظرم ما باید برای تحقق یک علوم‌انسانی بومی در کشور که منطبق با ارزش‌های فرهنگی، دینی، ملی و ایرانی باشد، بیشتر یک تحقیق روشمند، راهبردی و دسته‌جمعی و گروهی نیاز داریم.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی تصریح کرد: اگر بخواهیم در مسیر استقرار یک علوم‌انسانی بومی در کشور باشیم که با ارزش‌های ما منطبق و سازگار باشد، باید پیش از هر چیز، علوم‌انسانی کاربردی شود اما اگر بر این باور باشیم که باید تمام اجزا را درست کنیم و سپس آن را به جامعه عرضه کنیم، تا بعدها مسیر کاربردی آن روشن شود، به جایی نخواهیم رسید و هرگز موفق نخواهیم شد تا میان جنبه نظری و عملی آن پیوند برقرار کنیم.
وی افزود: وقتی علوم‌انسانی در مسیر نظام ملی نوآوری National Innovation System، فناوری و کاربردی قرار گیرد، در فضای فرهنگی، مسیر اسلامی خود را پیدا خواهد کرد و به طور قطع زیستن علوم‌انسانی در فضای منطبق با اعتقادات و باورهای ایرانی؛ به طور طبیعی اسلامی خواهد شد. به عنوان مثال در سال‌های اخیر پروژه توانمندسازی مناطق محروم ایران بر مبنای نظریه توانمندسازی جامعه محور را در بخش‌هایی از سیستان و بلوچستان اجرا کردیم. ما براساس تمامی تئوری‌ها و تکنیک‌های علمی جهانی این اقدامات را انجام دادیم.
قبادی اظهار داشت: به این معنا که مشخص کرده ایم با چه روش های پیشرفته و مطالعه تجربه‌های نوین جهان به سمتی حرکت کنیم و به نحوی برنامه‌ریزی و ساماندهی شود که یک فرد روستایی در منطقه خود صاحب شغل و مهارت باشد و جمعیت آنها به شهرها مهاجرت نکند تا سرمایه‌های موجود در روستاها به هدر نرود، برای این موضوع پس از ماه‌ها کوشش علمی به یک الگوی بومی، متناسب رسیده‌ایم که هم مبتنی بر دستاوردهای دانش جهانی علوم‌انسانی است و هم منطبق با نیازهای جامعه ایران و متناسب با خواست ذی‌نفعان ترسیم کرده‌ایم.
وی با بیان‌اینکه توانسته‌ایم یکی از تست‌های روانشناسی را برای کودکان بومی کنیم و برای این کار از تکنیک‌های علمی روزآمد جهانی استفاده کرده‌ایم، افزود: همچنین بنا داریم در هفته پژوهش اصل علوم‌انسانی کلینیکال را طرح می‌کنیم و برای این کار از بخش‌هایی از علم جهانی بهره برده و آن را بومی کرده‌ایم و نیازمند این هستیم که هم در مرزهای دانش حرکت کنیم و هم دغدغه ارزش‌های خود را داشته باشیم.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی گفت: در طرح اعتلا ما به مبانی علمی، نگاه انتقادی و رویکرد ایجابی توجه داریم و به‌صورت همه جانبه به بررسی علوم‌انسانی می‌پردازیم اما به هیچ عنوان نگاه انفعالی نداریم و در انتقاد تنها متوقف نمی‌شویم. چون انتقاد صرف و نفی و سلب ما را به جایی نمی‌رساند. ما اگر "لا اله" را بگوییم ولی "الّا الله" آن را فراموش کنیم غلط است. "لا الهَ" تنها را می‌توان بیهوده تا ابد تکرار کرد ولی اگر "الا الله" را هم به دنبال آن و پیوسته بگوییم، این الا الله دومی به ما جهت، شاخص و مسیر می‌دهد پس این روش صحیح است. ما باید انتقاد کنیم اما باید خلاقانه راه ایجابی را هم باز کنیم.
وی ادامه داد: طرح اعتلا، طرح جامعی است و فکر می‌کنم یکی از مهمترین اقدامات روشمند، عالمانه و دلسوزانه برای دغدغه‌ای است که رهبر معظم انقلاب در زمینه علوم‌انسانی دارند.
بسته‌های تولید فکر در اختیار ذی‌نفعان قرار گرفته است
قبادی در پاسخ به این پرسش که آیا به دنبال بین المللی کردن طرح اعتلای علوم‌انسانی هستید یا خیر، گفت: کوشش می‌کنیم نتایج همه طرح ها و دستاوردهای محققان پژوهشگاه را در قالب‌های گوناگون به گوش جهانیان برسانیم. یکی از راه‌ها این است که باید مقاله علمی و پژوهشی دارای رتبه مقبول تولید کنیم که بعضا به انگلیسی هم نوشته شده است.
وی تصریح کرد: برخی از نتایج طرح ها می‌تواند به صورت کرسی‌های نظریه‌پردازی یا نوآوری یا مناظره عرضه شود هر یک از این موارد می‌تواند موضوع نشست‌های تخصصی نخبگانی باشد و این نشست‌ها نیز در سایت پژوهشگاه بلافاصله منتشر می‌شود و سایت مرکزی و سایت‌های جانبی بیش از ۳۰ هزار کامنت از نقاط مختلف جهان داریم که نشان دهنده این است که اقدامات ما بازتاب گسترده‌ای داشته و خواهد داشت.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی ادامه داد: در واحد بین الملل این پژوهشگاه و در تکمیل اقدامات صورت گرفته در زمینه طرح های مختلف از جمله طرح اعتلا، اقدامات خوبی انجام شده و در چند روز گذشته، اولین دوره ایران‌شناسی را برای اساتید روسی برگزار کردیم که در حقیقت انتقال میراث ایران – اسلامی به آنها بوده است.
وی خاطر نشان کرد: این اقدامات که محصولات آنها را بسته‌های تولید فکر نیز می‌توان نامید از پژوهشگاه به دیگر نقاط دنیا در حال عرضه شدن است. برگزاری کنفرانس بزرگ مشترکات فرهنگی ایران و هند و همایش تعامل سینما و ادبیات در ایران و الجزایر، دوره ایران‌شناسی برای استادان روسیه، همایش بزرگ همگرایی و واگرایی، همایش بزرگ بین‌المللی امام علی(ع) و صلح جهانی نیز از دیگر اقداماتی بود که در بازه زمانی یک سال اخیر انجام شد و مورد استقبال بسیاری از صاحب‌نظران دنیا و برخی دولت‌مردان آنها نیز قرار گرفت.
قبادی اظهار داشت: بسته‌های تولید فکر با بهره‌گیری از ژانرهای مختلف، متنوع و ابتکاری از جمله توصیه‌های سیاستی، گزارش های راهبردی، گزارش‌های علمی، گزارش‌های جامع ملی، بسته‌های علمی، خدمات مشاوره علمی از پژوهشگاه علوم‌انسانی در اختیار ذی‌نفعان قرار گرفته است و شاید بتوان گفت که این اقدامات بیان ظرفیت‌ها، قوت‌ها و استعدادها و معرفی میراث‌های جهانی علوم‌انسانی ما، برای دیگران باشد. این مهم است که در ایران، مجموعه‌های دانشی برای معرفی نقاط قوت علوم‌انسانی به جهان وجود داشته باشد و پژوهشگاه بخشی از آن به حساب آید.
پژوهشگاه علوم‌انسانی شبکه نخبگانی سه هزار نفره را در اختیار دارد
وی با اشاره به بررسی پیام رهبر معظم انقلاب درباره گام دوم انقلاب نیز اظهار داشت: شورای متون پژوهشگاه علوم‌انسانی که شامل شبکه نخبگانی سه هزار نفره است، مسوولیت این موضوع را به عهده گرفته تا ابعاد مختلف آن را بررسی و راه‌های کمک به تحقق آن را پیدا کند چندین اقدام صورت گرفته از جمله با دبیرخانه شورای بررسی متون هماهنگی های لازم انجام شد و آنها به‌این نتیجه رسیده‌اند که نقشه جامع علمی کشور را با تکیه بر دانش‌های انسانی از منظر اقتضائات امروز با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی بازبینی کنند.
قبادی تصریح کرد: در اقدامات بعدی برای بررسی بیانیه گام دوم انقلاب، در تلاش برای بازخوانی اندیشه متفکران اسلامی معاصر از منظر برنامه‌های درسی دانشگاهی و آموزشی هستیم و جلسات آن ادامه دارد.
وی با بیان اینکه سه هزار نخبه از میان استادان علوم‌انسانی از سراسر کشور در حال همکاری با پژوهشگاه علوم‌انسانی هستند، ادامه داد: شبکه نخبگانی پژوهشگاه، بزرگترین شبکه نخبگانی در کشور است از جمله دستاوردهای این شبکه انتشار بیش از ۲۵۰ اثر انتقادی، صدها نشست علمی، ارتقاء محتوای ده‌ها کتاب علوم‌انسانی درسی است و همچنین توان انتشار تنها نشریه علمی- پژوهشی انتقادی علوم‌انسانی به صورت ماهانه را دارد.
مرکز نوآوری علوم‌انسانی ایجاد شده است
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی درباره اقدامات این پژوهشگاه برای حمایت از پایان نامه‌های علوم‌انسانی و کاربردی کردن آن در مسیر گشایش گره از مشکلات کشور گفت: در ۲ سال گذشته برای اولین بار درایران جشنواره مربوط به پایان‌نامه‌ها را با زمینه و موضوع کار، تولید و اشتغال برگزار کردیم. دراین مسیر دانشگاه‌ها بسیج شده و نهضتی به راه انداختند و از کنار آن توانستیم برای دریافت مجوز ۱۸ پست دکتری با صندوق پژوهشگران به توافق برسیم تا به دانشجویان دکتری که در زمینه رساله کاربردی فعالیت داشته‌اند، پست دکتری داده شود و تاکنون پنج پست دکتری محقق شده و برای مابقی هم در حال تلاش هستیم که حاصل شود.
وی ادامه داد: از دل این موضوع، دفتر ارتباط علوم‌انسانی و صنعت تأسیس شد، یعنی این موضوع را نهادینه کردیم و پژوهشکده علوم‌انسانی کاربردی تاسیس شده و حتی در هیات امنا این موضوع به عنوان یکی از ادارات کلیدی مهم در پژوهشگاه ثبت شده است. اخیرا نیز با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مرکز نوآوری علوم‌انسانی برای متصل شدن به استارتاپ ها و بازارهای رسمی و شرکت‌های دانش بنیان ایجاد کرده‌ایم.
پیمودن راه تعادل و خردورزی از خدمات علوم‌انسانی است
قبادی در پاسخ به این سوال که آیا اقداماتی در پژوهشگاه انجام شده که در جامعه تأثیرگذار باشد، اظهار داشت: تأثیر علوم‌انسانی ممکن است گاهی آنی، گاه میان مدت و گاهی هم دراز مدت باشد. اگر بخواهیم تأثیر، خیلی کوتاه مدت باشد، فکر می‌کنم که همین کوشش علوم‌انسانی در حوزه کاهش سیر مهاجرت از روستا به شهر که باعث ویرانی روستاها شده است، یکی از اقداماتی است که می‌توان نام برد.
وی توضیح داد: فارغ التحصیل جامعه شناسی و اقتصاد شهرستانی وارد مراکز تصمیم گیری مانند دهیاری‌ها، شوراها و بخشداری‌ها می‌شوند. برای نمونه از ۱۲ شهر استان سیستان و بلوچستان دیدن کردم و دیدم که این موضوع اثر بخش بوده، اما کسی نیست که این موضوع را به نام علوم انسانی رصد و ثبت کند.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی تصریح کرد: فکر می‌کنم یکی از عوامل مهم تاب آوری و تقویت انسجام اجتماعی کنونی جامعه ایران، نتیجه و کارکرد مستقیم و غیرمستقیم علوم‌انسانی است. برای آنکه این فارغ‌التحصیلان در سراسر کشور توزیع شده‌اند و عمدتاً دست‌اندرکار بخش های مختلف اداره شهرستان‌ها، روستاها، شهرها و ادارات بزرگ هستند.
وی خاطر نشان کرد: مشغول به کار شدن و استقرار تحصیلکردگان متعدد و گوناگون علوم انسانی موجب افزایش تاب آوری، صبر و حوصله و انسجام اجتماعی بیشتر مردم شده است در شرایط کنونی که تا این حد بی‌رحمانه کشور ما در معرض تحریم ناجوانمردانه آمریکا قرار گرفته است، در مجموع ایران مقاومت خوبی از خود نشان داده است و این واقعیت نشانگر انسجام اجتماعی بسیار بالای جامعه ما است و این واقعیت افتخارآمیز در کنار دیگر نقاط قوت انقلاب اسلامی و جامعه ایران، تا حد زیادی محصول فارغ‌التحصیلان و اندیشمندان علوم‌انسانی است.
قبادی افزود: اگر رمان‌های معاصر ایرانی به عنوان مثال رمان سووشون و تاریخ معاصر ایران را مطالعه کنیم می‌بینیم که تاریخ ایران از برخی رخدادها و کم انسجامی‌ها حکایت می‌کند، از اتفاقات بد که مردم چگونه در آن زمان در مقابل استعمار، قحطی و فشارها واکنش منفعلانه نشان داده‌اند، اما امروزه که بخش اعظم مردم دارای تحصیلات در رشته علوم‌انسانی هستند بسیار منسجم‌تر و مقاوم‌تر تاب آورده‌اند و این موجب شده که همبستگی ملی و رأفت عمومی تقویت شود و این پشتوانه دانشی است که ملت ما را منطقی‌تر کرده است.
وی تصریح کرد: یعنی می‌توان گفت که توسعه وجودی مردم ایران با تکیه بر دانش های علوم‌انسانی افزایش یافته و در مجموع تاب آوری راهبردی مردم افزایش یافته است.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی ادامه داد: اگر کمی عمیق تر و دراز مدت تر درباره این موضوع فکر کنیم، می‌بینیم که بخش زیادی از انقلاب اسلامی به سمت خشونت گرایی میل پیدا نکرده و در طول چهل سال گذشته پس از انقلاب اسلامی، تعادل و پرهیز از افراط و تفریط در عرصه انقلاب اسلامی حفظ شده و توانسته انقلاب و نهضت را حفظ کند و این تعادل، نتیجه همین عقلانیتی است که خود ثمره اندیشه بزرگان علوم انسانی در ایران است.
وی تصریح کرد: عقلانیت بزرگانی مانند امام خمینی(ره)، دکتر شریعتی، عقلانیت فلسفی علامه طباطبایی و دانش آیت‌الله مطهری، شهید بهشتی و ... توانست به عقلانیت انقلابی مردم پس از پیروی انقلاب کمک فراوانی کند. باید دید که چرا امام (ره) فرمود «ارتش برادر ما است؟ » برای اینکه امام (ره) یک جهان دیده، متفکر و جهان‌شناس بود و اگر ما با ارتش، قبل از انقلاب درگیر می‌شدیم چه سرمایه‌های عظیمی از ملت و کشور نابود می‌شد و هم در دوران جنگ تحمیلی ضربات جبران ناپذیری را به کشور تحمیل می‌کرد، این عقلانیت از دیدگاه جهانشمول امام (ره) حکایت می‌کند.
قبادی با اشاره به ارسال پیام امام خمینی (ره) به گورباچوف آخرین رییس جمهوری شوروی، افزود: این پیام، علاوه بر داشتن مضامین عالی که تماماً از علوم‌انسانی نشأت گرفته بود، یک حرکت نمادین و دارای معانی عمیق بود و روشن می‌کرد که انقلاب اسلامی فکر، تفکر و پشتوانه عقلانی دارد.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد علوم‌انسانی خدمت پنهان، ناگفته و ماندگار به انقلاب اسلامی کرده و آن پیمودن مسیر تعادل و خردورزی بوده است؛ همین مردمسالاری دینی که همه مسوولان کشور بر آن تأکید فراوانی دارند، محصول تلفیق فرهنگ دینی و علوم‌انسانی است. مردمسالاری دینی دقیقا محصول تعامل و آشتی علوم‌انسانی و فرهنگ دینی مردم ایران است.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی با بیان‌اینکه وضع اصطلاح خدمات متقابل اسلام و ایران از سوی شهید مطهری تنها یک عبارت ساده نیست بلکه یک گفتمان و رویکرد کلان و آن هم حاصل تلفیق نگرش دینی و فهمی عمیق و نو از علوم انسانی جدید به شمار می‌آید، ادامه داد: البته شاید این عبارت به یک پارادایم تبدیل شود و بسیار عمیق، گسترده و اثرگذار است. معضل بدفهمی گروه های خشونت‌طلبی مانند داعش این است که دین را منهای وطنیت و روح اجتماعی و واقع بینی طرح می‌کنند در حالی که علوم انسانی به انقلاب اسلامی مدد رساند تا در دام چنین تلقی نیافتد.
وی اظهار داشت: البته نقش تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی باید در این لحاظ شود، ایران کشوری با تمدن است و هیچ کس نمی‌تواند متن‌های علوم تمدن و میراث ما را بازخوانی یا بازآفرینی کرده و متناسب با سلایق نسل های امروز و فردا بسازد، مگر علوم‌انسانی؛ این علوم‌انسانی است که می‌تواند به شکوفایی آرمان‌های انقلاب اسلامی کمک برساند.
نسل امروز مقصر کم‌کاری تولید نظریات در علوم‌انسانی نیست
رییس پژوهشگاه علوم‌انسانی در پاسخ به این سوال که با تمامی این موارد چرا در طول چهل سال گذشته نتوانسته‌ایم متفکران قدرتمندی در علوم‌انسانی تربیت کنیم، گفت: این مسئله دو بُعدی است یک بخشی از آن مربوط به این است که تاریخ، اقتضائاتی دارد.
وی با ارائه نمونه‌هایی تصریح کرد: تمامی تاریخ تشیع چند امام خمینی(ره) دارد؟ یک بخشی از این مسئله، به صورت یک نیاز تاریخ است و ماهیت تاریخی دارد و باید آنقدر فعل و انفعالات، کنش‌ها و واکنش‌های تاریخی، انباشت نظریه‌ها، فراز و فرودهای اجتماعی و فرهنگی رخ دهد و تجربه‌ها انباشته شود و با هم تعاطی پیدا کنند تا استعداد بزرگتری بتواند ظهور کند و اثرگذار باشد. اگر استعداد بزرگتر داشته باشیم ولی اقتضائات تاریخی نباشد، این استعداد به اندازه زمانی که اقتضائات تاریخی و شرایط مناسب پیش می‌آید، نمی‌تواند، اثر بخش باشد.
قبادی با بیان اینکه جبرگرا نیست اما براین اعتقاد است که باید به این موضوع وزن داد و توجه کرد، افزود: اقتضائات تاریخی وزنی دارد، درعین حال نباید دست بسته باشیم و بگوییم که اقتضائات تاریخی هرچه گفت درست است و ما نباید دراین مسیر تلاش کنیم.
وی ادامه داد: ما بعد از انقلاب اسلامی، دچار حوادث زیادی شدیم. جنگی که ۸ سال طول کشید کافی بود که تمامی ابعاد و استعدادهای یک جامعه مصروف آن شود. همین موضوع موجب شد مردم آن زمان بیشتر به دنبال دفاع باشند تا به دنبال فکرپروری بروند. حتی برخی به عنوان یک رزمنده در دوران دفاع مقدس، درس خواندن را ضد ارزش می‌دانستند.
رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی تصریح کرد: این فرهنگ حتی در قبل از انقلاب نیز وجود داشت و عمده دانشجویان مبارز که در دانشگاه به دنبال گذراندن واحد درسی نبودیم و معتقد بودیم برای مبارزان دانشگاه در درجه اول ظرفی برای به چالش کشیدن رژیم وابسته پهلوی بود.
وی ادامه داد: در زمان جنگ نیز اینگونه بود و عقل اقتضا می‌کرد که بیشتر استعدادها، باید مصروف جنگ بشود بعد از جنگ نیز تا جامعه بتواند خود را دوباره بیابد و به سمت یک جامعه استعداد پرور حرکت کند، زمان زیادی طول کشید. بنابراین امروز می‌بینیم توجهی که به نخبگان می‌شود، در زمان جنگ امکان و زمینه آن وجود نداشت.
وی اظهار داشت: معتقدم به مرور زمان استعداهای برتر خواهند جوشید. ظهور استعداد برتر محصول ظهور گفتمان است، باید گفتمان‌ها شکل بگیرد، گفتمان زمانی شکل می‌گیرد که انباشت تولید وجود داشته باشد. ما باید انباشت تولید علمی داشته باشیم تا استعدادهای برتر بدرخشند و موثر باشند.
قبادی با بیان اینکه امروز ما در بحث انباشت علم و نظریه‌های علوم‌انسانی در فقر هستیم، گفت: یکی دیگر از عوامل رشد نکردن استعدادهای بزرگ در علوم‌انسانی فقدان تحمل یکدیگر در جامعه است. وقتی افراد جامعه نمی‌توانند راحت باهم صحبت کنند، بخشی از استعدادهای خود را نیز نمی‌توانند بروز دهند. پس باید راهی پیدا شود تا جامعه بتواند استعدادهای برتر را تحمل کند. باید تمرین تحمل کنیم تا بتوانیم یکدیگر را بیشتر درک کنیم.
قبادی در پاسخ به‌این سوال که آیا نسل امروز توان تولید را ندارد؟ گفت: من نمی‌توانم به‌طور مطلق نسل امروز را متهم به رخوت در تولید علم کنم. نسل مقصر نیست؛ ولی شاید اقتضائات پیرامونی و عوامل موثر موجب رخوت در نسل جدید باشد. ولی نظام می‌تواند با تمهیداتی مناسب و یا مشوق‌هایی، نسل امروز را پویاتر کند و فکر می‌کنم عوامل بیرونی در کم کاری نسل کنونی مقصر است، بنابراین نسل بطور خاص نمی‌تواند مقصر فقدان تولید دانش کافی در جامعه باشد./
منبع: ایرنا
نظر شما :