گزارش «رونمایی، نقد و بررسی کتاب «روش‌‌های تفسیری»

با هماهنگی پژوهشکده مطالعات قرآنی روز 12 آبان ماه 1398  نشستی با عنوان: «رونمایی، نقد و بررسی کتاب روش‌‌های تفسیری»  تألیف حجت‌‌الاسلام دکتر سیدرضا مؤدب و دکتر محمدرضا عزتی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای نشست دکتر مؤدب( استاد دانشگاه قم) بیان کرد: کتاب روش‌‌های تفسیری براساس سرفصل بحث روش‌‌های تفسیری در مجموعه مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور نگارش شده است. در دوره جدید، تمام سرفصل‌‌ها تجمیع و سرفصل واحدی تصویب و برای آن دروسی تنظیم شد و قرار است که متونی نیز تدوین شود. وی در ادامه افزود: از جمله مسئولیت‌‌هایی که بر عهده بنده و آقای عزتی گذاشتند، تدوین کتاب «روش‌‌های تفسیری» بود و علاوه بر اینکه این کتاب حاصل کوشش ما است، دکتر علی‌اکبر بابایی نیز بر آن نظارت جدی داشتند. بنابراین می‌‌توان گفت که این اثر با کوشش چندین نفر سامان یافته است.دکتر مؤدب تصریح کرد: این کتاب به صورت درسنامه تدوین شده است.ما در مورد روش‌‌های تفسیری- که از جمله درس‌‌های مهم در مقاطع ارشد و دکتری است- به صورت درسنامه کتابی نداشتیم. البته که آثار گرانقدری  از آقایان علوی‌‌مهر و ... موجود هست. در اینجا باید از آیت‌‌الله معرفت یاد کنم که بنیان‌‌گذار این اقدام بودند و این اثر نیز حاصل رهنمودهای ایشان است و سعی شده که موضوع روش‌‌های تفسیری در آن تحلیل شود.
در ادامه دکتر عزتی- دیگر مؤلف کتاب- با اشاره به ضرورت نقد و بررسی کتاب گفت: این کتاب از سوی وزارت علوم به عنوان منبع آموزشی برای رشته علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی معرفی شده است و از این جهت بیش از پیش لازم است که مورد ارزیابی قرار گیرد. وی با اشاره به ساختار کتاب افزود: وجه تمایز اثر از دیگر آثار موجود این است که براساس سرفصل مصوب وزارت علوم تدوین شده است. تا قبل از این کتاب، لازم بود که اساتید برای هر بخشی که می‌‌خواستند تدریس کنند، یک سرفصل از یک کتاب را در نظر می گرفتند که نوعی پراکندگی ایجاد می‌‌شد و از این روی، تألیف کتاب کار را برای علاقه‌‌مندان آسان کرده است. همچنین از دیگر چالش‌‌هایی که در روش‌‌ها و گرایش‌‌های تفسیری وجود دارد، مربوط به اصطلاحات است که این اصطلاحات تا چه حد با هم تشابه یا تفاوت دارند. مثلا تفسیر عقلی و اجتهادی با یکدیگر چه تفاوت‌‌هایی دارند یا اینکه تفسیر عرفانی و باطنی چه نسبتی با یکدیگر می‌‌توانند داشته باشند که به این موارد نیز پاسخ داده‌‌ایم.
در ادامه این نشست دکتر حبیب‌‌الله حلیمی، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران گفت: مباحث این کتاب برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری مفید است و به غیر از فشردگی واژه‌‌ها باید گفت که بسط و توضیح مطالب در هر بند و درس بسیار مناسب است و عناوین موجود در متن نیز مرتبط و هماهنگ هستند. مطالب در موضوع مورد نظر جامع و جذاب و با اهمیت است و مطالعه آن نیز تفکر پژوهشی و نقادانه را ترغیب می‌‌کند. همچنین منابع کتاب کافی، معتبر و دسته اول هستند و تقدیم و تأخیر دروس نیز درست رعایت شده است، اما بررسی کتاب در سه محور ساختاری، محتوایی و نگارشی لازم است.وی در ادامه به برخی اشکالاتی که از نظر ایشان بر کتاب وارد بود اشاره کرد.
سپس دکتر فروغ پارسا سخنان خود را آغاز کرد و گفت: شاید اولین سوالی که در مواجهه با این کتاب مطرح می‌شود، این باشد که با وجود کتب موجود درباره روشها و مکاتب تفسیری، چه نیازی به کتاب «روش‌‌های تفسیری» که استاد مؤدب نوشته‌‌اند وجود دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که باید هر موضوعی را در پارادایم مخصوص خودش مورد نقد و بررسی قرار دهیم. با این وجود که کتب مختلفی در این زمینه نوشته شده، ولی جای یک کتاب و درسنامه که بتواند در مقطع کارشناسی برای دانشجویان مفید باشد، خالی بود. از همین رو استاد نیز اقدام به تنظیم کتاب کردند و مهم‌‌ترین نقطه قوت کتاب این است که به صورت درسنامه تنظیم و تدوین شده است. برای هر درس، اهداف خاص و بعد چکیده آمده است و بعد پرسش‌‌هایی که دانشجویان می‌‌توانند داشته باشند را مطرح کرده است.
دکتر پارسا در ادامه تصریح کرد: درس اول کتاب معطوف به کلیات و تعاریف است و بعد به تعریف روش، گرایش و مکتب پرداخته شده و در همان درس اول، روش‌‌های تفسیری به روش تفسیر قرآن به قرآن و روایی و عقلی و روش تفسیری عرفانی منحصر شده است.گرایش‌‌های تفسیری نیز در گرایش‌‌هایی مانند اجتماعی، عرفانی، کلامی و اجتماعی منحصر شده و تمام دروس معطوف به این روش‌‌ها و گرایش‌‌های تفسیری سامان یافته است.
وی در خاتمه افزود: به نظر بنده، این کار نقاط قوت زیادی دارد. مؤلف از منابع زیادی استفاده کرده و بیشتر منابع نیز فارسی هستند. به نظر می‌‌رسد که استاد بر این اساس که دانشجویان کارشناسی بر خلاف گذشته دانش عربی کمتری دارند، بیشتر از منابع فارسی استفاده کرده‌‌اند.