گزارش نشست «تحلیل مقایسه ای بازنمایی مهارتهای ارتباطی در پویانمایی ها»

نشست «تحلیل مقایسه ای بازنمایی مهارتهای ارتباطی در پویانمایی ها» روز دوشنبه، 29 مهر ماه 1398 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور اساتید ، دانشجویان و علاقمندان به مباحث میان رشته ای رسانه، ارتباطات و پویانمایی در سالن اندیشه پژوهشگاه برگزار شد.
در ابتدای نشست، خانم دکتر تاجیک اسماعیلی، ضمن خوشامدگویی به حاضران در جلسه به نقش پررنگ پویانمایی ها در زندگی کودکان پرداخت و بر اهمیت و ضرورت پرداختن به آنها تأکید کرد و گفت: فیلم‌های پویانمایی (انیمیشن) در همه جای دنیا و از جمله جامعه ایران بسیار وسیع مصرف می‌شوند و مخاطبان زیادی دارد. آنها دارای رمزها و معناهای ایدئولوژیکی هستند که بر معرفت و ادراک اجتماعی کودکان و نوجوانان نقش بسزایی دارند. با هدف شناسایی مهارت های زندگی و مهارت های ارتباطی نمایش داده شده در انیمیشن ها به انجام تحقیقی پیرامون همین عنوان پرداختیم که به معرفی آن می پردازیم.
  در ادامه، علیرضا خسروی، دانشجوی دوره دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، به ایراد سخنرانی پرداخت. وی موضوع سخنرانی خود را به ارائه گزارش نتایج و یافته های پژوهشی درخصوص بازنمایی مهارت های ارتباطی در پویانمایی های ایرانی و غیرایرانی اختصاص داد و گفت که این تحقیق از میان جامعه آماری انیمیشن ها به چهار نمونه پرداخته است. این نمونه ها شامل دو نمونه ایرانی و دونمونه غیرایرانی بود که در انتخاب نمونه ها دقت زیادی شده که فضای داستان‌ها شبیه بهم باشند و روابط خانوادگی در آنها دیده شود. از هر دوجنس، پسر و دختر، در شخصیت های فیلم باشند. وی اظهار داشت، روش تحقیق بصورت کیفی بوده و از روش نشانه شناختی تحلیلی جان فیسک استفاده شده است. مسیر پژوهش بدین صورت بوده که، براساس مؤلفه های ارتباطی مدل مهارت های زندگی سازمان بهداشت جهانی، سکانس هایی از فیلم ها که حاوی مفاهیم و متغیرهای مؤلفه های ارتباطی مدل مهارت های زندگی سازمان بهداشت جهانی بوده انتخاب شده و بازنمایی سکانس ها در سه سطح: ظاهری، فنی و اجتماعی تحلیل شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که؛ شخصیت اصلی داستان، خود را در مسیر خودسر می‌سپارد تا به خواسته‌ها و نیازهایش برسد. این نیازها و خواسته‌ها، جنبه فردی و عمومی دارند. در نمونه‌های ایرانی و غیرایرانی مورد بررسی، به غیر از مسائل تکنیکی و فنی، از لحاظ محتوا باهم فرقی ندارند و مهارت‌های ارتباطی بخوبی در آنها نمایش داده شده است. با بازنمایی »قهرمان» و «ناجی» از شخصیت کودک مواجه‌ایم. ویژگی‌ها و خصایص برجسته شخصیت اصلی داستان (کودک) در این مجموعه‌ها؛ استقلال از بزرگسالان، توانا در حل مسائل، دارای خلاقیت و ابتکار، دنیای ساده و بدور از تجهیزات مدرن، دارای روحیه انتقاد و پرسشگری، عدم اطاعت از بزرگسالان و در نهایت اولویت دادن به خانواده و بازگشت به خانواده است. دراین بازنمایی‌ها، کودک در جایگاه سنی طبیعی خود بازنمایی نشده و بزرگ‌تر از سن زیستی‌شان نمایش داده می‌شود. الگوهای غالب گفتمانی و فضای فیلم ها در این نمونه‌ها، زندگی سنتی و جمعی پیشامدرنیته را نمایش می‌دهند. دلالت‌های فرهنگی-اجتماعی بر روابط سرشار از صمیمت، حمایت و نزدیکی اعضای خانواده دلالت دارند. با آنکه تقابل نسل بزرگتر و نسل جوان‌تر را در نمونه‌ها شاهد هستیم، ولی اصل و تأکید بر حفظ نهاد خانواده و روابط اعضای خانواده است. شخصیت مونث فیلم ها در قالب کلیشه جنسیت نیستند و کنش هایی از آنان دیده می شود که تناسبی با کلیشه و طبیعت جنسیت مونث ندارد.
خسروی در پایان پیشنهاد داد که، برای تهیه محتوای مناسب پویانمایی‌های ایرانی، می‌توان به قصه‌ها و داستان‌های وطنی با استفاده از زبانی ساده مراجعه کرد. افتخار و تأکید بر آداب و رسوم، نمادهای ملی و مذهبی، زندگی جمعی و مشارکتی، حفظ نهاد خانواده، نقش دادن و توجه کردن به کودک و نوجوان با نظارت والدین، نشان دادن خانواده گسترده برای انتقال فرهنگ‌ها از نسلی به نسل دیگر از جمله محتواهای خوب و مناسب برای کودکان و نوجوانان در این عصر نوین الکترونیکی است. استفاده از محتوای جالب و جذاب داستان‌های ایرانی به ترویج سبک زندگی بومی (مطابق بند هفتم بیانیه گام دوم؛ سبک زندگی) و آموزش مهارت‌های زندگی و ارتباطی یاری می‌رساند. چنانچه تحلیل دو فیلم ایرانی یاد شده نشان دهنده آنست که محتوای داستان‌ها و حکایات ایرانی، پتانسیل خوبی برای ساختن پویانمایی (انیمیشن) محسوب می‌شود.
در ادامه، حاضرین در جلسه سوالات خود را از سخنرانان مطرح و جلسه بصورت تعاملی میان حضار و سخنرانان ادامه و پایان یافت.