گزارش جلسه نمایش و نقد فیلم مستند «در جستجوی فریده»

روز چهارشنبه 27 شهریور 1398، گروه پژوهشی مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، جلسه نمایش و نقد فیلم مستند داستانی «در جستجوی فریده» را با حضور کارگردانان (آزاده موسوی و کورش عطایی) و منتقدان سینما (آنتونیا شرکاء و روبرت صافاریان) برگزار کرد.
پس از نمایش فیلم، ابتدا کارگردانان توضیحات اولیه‌ای درباره چگونگی فرآیند تولید فیلم ارائه دادند. سپس منتقدان، کارگردانان و حاضران در جلسه، در زمینه نقد فیلم به گفت‌وگو پرداختند.
فریده نام دختری‌است که خانواده‌اش حدود 40 سال پیش او را در حرم امام رضا (ع) رها کرده‌اند و دست روزگار او را در شش ماهگی به هلند کشانده است. از آمستردام تا مشهد حکایت سفر فریده برای یافتن هویتی است که بیش از بیست سال در تکاپوی آن بوده است.
فارغ از مجادله‌هایی که پس از اعلام این فیلم به عنوان نماینده ایران در اسکار 2020 در محافل و رسانه‌های سینمایی درگرفت، این جلسه عملا نقدی مبتنی بر دریافت خواننده بود که بیشتر از جنبه‌های تکنیکی فیلم، به مضمون، موضوع و شخصیت اصلی آن در واقعیت و در روایت سازندگان آن پرداخت.
احساسات و شورو شعف اغراق‌آمیز فریده در یافتن رگه‌های گمشده وجودش، چالش خانواده‌هایی که با فرافکنی درباره جرم گذشته خود در رها کردن کودک چند ماهه‌شان به امید امام رضا! اکنون می‌خواهند جبران مافات کنند، تأثیر زن بودن کارگردان در وفور عناصر زنانه در فیلم، مقایسه برخورد خانواده هلندی با فریده با خانواده‌هایی که در ایران ادعای داشتن ارتباط خونی با فریده را دارند در کنار انگاره قربانی بودن زنانی که نقش مادر را در واقعیت ایفا کرده‌اند، اندک مایه‌های نمادین داستان، کادربندی‌‌هایی که نوع خاصی از روایت را در این فیلم مستند رقم زده است، مشحون بودن قصه از احساس تنهایی شخصیت فریده، بیان تناقضات موجود در شخصیت فرهنگی ایرانیان و بالاخره پیش‌بینی درباره میزان شانس این فیلم به عنوان نماینده ایران در اسکار 2020 از جمله مطالبی بود که در این جلسه مورد بحث قرار گرفت.

گفتنی است، پیش از این نیز گروه مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، جلسات نقد فیلم‌های خانه پدری ساخته کیانوش عیاری و ملی و راه‌های نرفته‌اش ساخته تهمینه میلانی را با حضور سازندگان فیلم‌ها و منتقدان حوزه سینما و علوم انسانی برگزار کرده است.