گزارش «نشست تخصصی تأمل انتقادی درباره انتشار گزارش نتایج نظرسنجی ها»

روز یکشنبه 19 خرداد ماه 1398 پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی «نشست تخصصی تأمل انتقادی درباره انتشار گزارش نتایج نظرسنجی ها» را با حضور «غلامرضا جامه بزرگی» کارشناس حوزه افکار عمومی و نظرسنجی برگزار کرد.
در این نشست غلامرضا جامه بزرگی، کارشناس حوزه افکار عمومی و نظر سنجی به دیدگاه¬های نظری انتقادی موجود درباره نحوه انتشار گزارش های نظرسنجی پرداخت. وی با تعریفی از افکار عمومی و ردیابی تاریخی آن در دوره کلاسیک و مدرن یادآور شد که مفهوم افکار عمومی دوران تاریخی متعددی را سپری کرده اما شکل گیری امروزی آن را باید در دوران مدرن و همزمان با رشد سوادآموزی، شهرنشینی و از همه مهم¬تر پیدایش مطبوعات و رسانه¬  دانست. اشاره به تاریخچه نظرسنجی در ایران  و جهان و تجربیات تاریخی در حوزه سنجش افکار نیز بخش دیگر از این سخنرانی بود. وی حوزه نظرسنجی و به طور خاص سنجش افکار در ایران را را حوزه جوان و نوینی دانست که به دلیل تجربیات تاریخی، شکاف¬های اجتماعی، تحلیل گروه¬های مرجع و ...امری سخت و ناهموار است و نیازمند توجه و تامل است. به خصوص در انتشار گزارش های نظرسنجی نه استاندارد مشخصی در رسانه¬ها وجود دارد و نه قوانین و مقررات که تعیین کننده استاندارادها باشد. تنها مقررات موجود درباره نظرسنجی¬ها مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1384 است که در آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف به تهیه مقراتی برای انجام و انتشار نظرسنجی¬ها شده که تا کنون این آیین نامه تهیه نشده است.
جامه بزرگی در ادامه دیدگاه¬های پیر بوردیو، جامعه شناس فرانسوی درباره شیوه انتشار نظرسنجی¬ها و تاثیر آن بر روند دموکراتیک جامعه را مورد اشاره قرار داد. بوردیو معتقد است که کل فرآیند نظرسنجی در تمامی مراحل اجرا و انتشار آن می تواند مورد تحریف قرار گیرد چرا که نظرسنجی¬ها با پیش فرض گرفتن برخی از اصول از جمله: همه نظر دارند، همه نظرات برابرند و فقدان طبقه بندی پرسشنامه¬ها نظرات را جمع آوری و منتشر می کنند در حالیکه این فرآیند قابل نقد  و بررسی است.
در ادامه این سخنرانی دیدگاه¬های دیگر فیلسوف و جامعه شناس فرانسوی، ژان بودریار، با موضوع پایان امر اجتماعی و توده خاموش بررسی شد. بودریار نیز معتقد بود با رشد رسانه¬های الکترونیکی توده مردم نه تنها شکل و ساختار پیدا نمی¬کنند بلکه این حجم از تصاویر، اطلاعات و امیال به بی معنا شدن آن ودر نهایت افول حوزه عمومی و امر اجتماعی منجر می شود. در چنین شرایطی نظر سنجی ها و پیمایش¬ها نه تنها افکار عمومی را گزارش نمی کنند بلکه بدیلی از افکار عمومی می شوند و به جای آن می¬نشینند.
در ادامه این نشست گزارشی از یافته¬های تحقیقی درباره نحوه انتشار گزارش¬های نظر سنجی در چند سایت خبری کشور مورد اشاره قرار گرفت. از آنجاییکه انتشار گزارش¬های نظرسنجی با هر کیفیتی در محیط سیاسی و اجتماعی کشور تاثیر دارد اما یافته¬های این گزارش نیز نشان می داد که استاندارد مشخصی برای انتشار این نظرسنجی¬ها وجود ندارد و ضرورت دارد تا هم توسط اندیشمندان و هم رسانه¬ها مورد ارزیابی و نقد و بررسی قرار گیرد.   
این نشست با پرسش و پاسخ به سؤالات به پایان رسید.