گزارش نشست «نشانه ها و رموز در آوانگاری و ثبت قرائات گوناگون در نسخ خطی قرآن»

پژوهشکده مطالعات قرآنی با همکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی در روز پنجم اسفندماه 1397، نشستی با عنوان «نشانه ها و رموز در آوانگاری و ثبت قرائات گوناگون در نسخ خطی قرآن» برگزار کرد.
در این نشست دکتر آلاء وحیدنیا (عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات قرآنی) به بررسی آوانگاری و افزودن علائم و نشانه ها به مصاحف قرآنی طی دو دوره ی اصلی پرداخت و گفت: این دو دوره را می توان بدین صورت دسته بندی کرد: دوره نخستین که منظور از آن همان سده های نخست اسلامی یعنی زمانی که هنوز قرائات رسمی از دیگر قرائات مجزا نشده؛ زمانی که هنوز از نقطه های ابتدایی برای اعراب استفاده می شده یعنی همان شیوه ای که به شیوه ابوالاسود دوئلی معروف است. و دوره ی پسین یعنی دوره ی کامل شدن علائم اعراب و تجوید و غیره و شبیه به آن چیزی که امروزه همچنان همین علائم رو در قرآن ها می بینیم و همچنین  دوره ی پس از جا افتادن قرائات رسمی و متمایز شدن آنها با دیگر قرائات، که قرائات شاذ خوانده می شدند.
وحیدنیا ادامه داد: بررسی دوره ی نخست با استفاده از مقایسه میان اطلاعات موجود در نخستین منابع مسلمانان و نسخه های خطی باقی مانده از سده های نخست اسلامی صورت می پذیرد. در این دوره می توان دو گونه آوانگاری 1- عراق و مشرق و دیگری 2- مدینه و مغرب را به تفصیل بررسی نمود.
در بررسی دوره ی پسین از آوانگاری مصاحف نیز: الف: نشانه های سجاوندی، ب: رموز قرائی نام قاریان و راویان آنها؛ ج: علائم مربوط به اتفاق قاریان یا قرائت مناطق مختلف؛ د: علائم مربوط به عدالآی یا شمارش آیات که در نسخه های خطی دوران دوم قابل مشاهده است و با نشان دادن نمونه های مختلف از نسخه های خطی، می توان آن دوران را تبیین کرد.
در پایان، جلسه پرسش و پاسخی برگزار شد و به سوالات حضار پاسخ داده شد.