گزارش نشست «گفتگوی دکتر مطهری با دختران و پسران انقلاب پیرامون حجاب»

معاونت فرهنگی – اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشست «گفتگوی دکتر مطهری با دختران و پسران انقلاب پیرامون حجاب» را در روز 17 دیماه در سالن حکمت پژوهشگاه برگزار نمود. در این نشست دکتر علی مطهری نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی گفت: اسلام برای حفظ ارزش زنان در کنار شکوفایی استعداد آنها، تدابیری دارد که بحث نخست آن درباره پوشش است و دوم، عدم اختلاط تا جایی است که منجر به عسر و حرج نشود.
مطهری ادامه داد: مساله حجاب و پوشش اسلامی، زیرمجموعه بحث حجاب است. دنیای غرب هنوز مسائل خانوادگی، روابط میان زن و مرد و مسائل مربوط به آرامش روانی جوامع خود را حل نکرده است. اما خداوند در سوره نور قرآن کریم می فرماید: این سوره ای است که برشما نازل کردیم و احکام آن را بر شما واجب کردیم. ولی در اروپا درست برعکس قرآن عمل می کنند و نام آن را «آزادی» می گذارند.
علی مطهری در ادامه به سالروز کشف حجاب اشاره کرد و تأکید کرد: 17 دی ماه، سالروز مبارزه مردم با موضوع کشف حجاب رضاشاه است که اوج این مبارزه در مقابل مسجد گوهرشاد اتفاق افتاد و در نهایت، آن حکومت نتوانست حجاب و پوشش اسلامی در ایران را کنار بزند.
وی افزود: رضاشاه بعد از سفر به ترکیه، بخاطر نزدیکی ای که با آتاتورک پیدا کرده بود، به این نتیجه رسید که باید برای پیشرفت کشور، با مظاهر دینی مخالفت کند، اما توجه نداشت که در ایران نیرویی به نام «روحانیت» وجود دارد و کار به این سادگی ها نیست.
وی اظهار داشت: خداوند در سوره نور می فرماید که مسائل مربوط به حجاب امری نیست که ما بخواهیم به شما بگوییم، بلکه در ذات هر فرد است. ازدواج در سیستم اسلامی، در واقع خروج از ممنوعیت و محدودیت قبل از آن است، یعنی فرد به موجب آن می تواند روابط جنسی داشته باشد. در حالی که ازدواج در غرب به دلیل روابط جنسی آزاد پیش از آن، آغاز محدودیت بوده و مانند این است که فرد برای خود زندانبان گرفته باشد.
این نماینده مجلس بیان کرد: از نظر اسلام، روابط جنسی تنها باید در کانون خانواده باشد. بنابراین رعایت نکردن این اصل، باعث سست شدن کانون خانواده در غرب شده و کسی که به داشتن روابط آزاد قبل ازدواج عادت کرده، دیگر نمی تواند عادت خود را ترک کند.
وی با بیان اینکه، در اسلام ازدواج و علاقه جنسی یک امر مقدس شمرده شده، گفت: ریشه اهمیت حجاب نیز به خاطر اهمیتی است که اسلام برای نظام خانواده قائل شده است. از نظر اسلام، زن و مرد حقوقی متساوی دارند و حتی از نگاه شهید مطهری، زن ها حقوقی بیشتر دارند، اما زن و مرد حقوقی متشابه ندارند و نباید هم داشته باشند، زیرا اساساً خلقت آنها متفاوت است.
نماینده مجلس اظهار کرد: اسلام برای حفظ ارزش زنان در کنار شکوفایی استعداد آنها، تدابیری دارد که بحث نخست آن درباره پوشش است و دوم، عدم اختلاط تا جایی است که منجر به عسر و حرج نشود. اجتماع باید محیط کار و فعالیت باشد و هرگونه کامیابی جنسی باید منحصر بر کانون خانواده باشد. لذا این نظر اسلام است که نباید تحریک جنسی در جامعه وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: اینکه جامعه دائماً تحریک شود و امکان ارضاء هم وجود نداشته باشد، عقده های روانی ایجاد می کند و بسیاری از جنایت هایی که رخ می دهد، ناشی از همین عقده هاست. بنابراین نباید جامعه تحریک شود. از این رو، بهداشت روانی، بالارفتن ارزش زن و جلوگیری از ابتذال او، نتیجه تحریک نشدن جامعه است.
مطهری با اشاره به این موضوع که تاریخ سه گونه نقش برای زن قائل شده، گفت: نخست دوره «پرده نشینی» زن است که او همانند گوهری گرانبها بود و مرد باید برای بدست آوردنش، تلاش بسیار می کرد. دوم، تبدیل شدن زن به شخصیتی کم ارزش بود و مرد برای دسترسی به او نیازی به تلاش نداشت، مانند زنان غرب در دنیای امروز. سوم جایی است که زن علاوه بر شخصیت، همانند گوهری باارزش است. این همان نگاه اسلام است، زیرا در اسلام زن هم مانند مرد، استعدادهایی دارد که باید شکوفا شود.
فرزند شهید مطهری در ادامه گفت: انسان، خواهان نامتناهی در تمامی زمینه هاست. در غریزه جنسی نیز چنین است و هیچ نقطه انتهایی ندارد. برای نمونه، خسروپرویز 3هزار زن در حرمسرای خود داشت یا در دوره اسلامی نیز هارون الرشید و دیگرانی بودند که حرم سرا داشتند.
وی با بیان اینکه، اسلام حتی برای نگاه کردن ما هم حکم دارد، گفت: در اسلام از مردان خواسته شده که نگاه های خود را شکسته و خیره نشوند و به زنان نیز می گوید؛ چشمان خود را فروبندید و به مردان بیگاه خیره نشوید. بیماری برهنگی که امروز در غرب وجود دارد تا 60 سال پیش وجود نداشته و مربوط به دهه های بعد از آن به دلیل تاثیرات تبلیغاتی است. بسیاری نیز آن را نقشه صهیونیست ها می دانند، برای اینکه حکومت خود را در دنیا گسترش دهند.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در کشور ما آنجایی که گرایش به فرهنگ غرب وجود دارد، گرفتار همین آفت ها هستند. برای نمونه آمار طلاق در شمال تهران بیشتر از جنوب آن است.
وی در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: درباره احکامی که جنبه اجتماعی دارند، نمی توانیم اجرای آنها را به خود فرد واگذاریم. از این رو، برای نمونه اگر کسی نماز نخواند، ضررش به خودش می رسد، اما عدم رعایت حجاب، ضرر به اجتماع می زند. ولی سخت گیری در چنین الزامی پذیرفته نیست. کما اینکه سخت گیری هم وجود ندارد. فلسفه حجاب برای این است که فردی تحریک نشود. در همین رابطه، خیلی از فقها معتقدند که حجاب بر زنان کهنسال واجب نیست.
وی گفت: لباس پوشیدن نباید به گونه ای باشد که منجر به جلب توجه شود. باید کاری صورت گیرد که دانش آموزان دختر در محیط های جداگانه و در مدارس ویژه خود آزاد باشند و حجاب را در آن محل ها الزامی نکنیم. حتی جاهایی را ویژه بانوان ایجاد کنیم که بتوانند آزادانه در آن ورزش و تفریح کنند کمااینکه پارک هایی با همین منظور تاسیس شده است. متاسفانه افراط هایی در محیط های مختلف بوده و می شود که من با آنها موافق نیستم. شرط ها و نگاه هایی در گزینش ها وجود دارد که از اسلام جلوتر هستند.
وی در واکنش به طرح این مساله که مردان نباید نگاه شهوت آلود به زنان داشته باشند، گفت: این خیلی بد است که مردان نسبت به زنان بی تفاوت باشند و یکی از فلسفه های حجاب این است که جاذبه زن کم نشود. وقتی تمام بدن زنان در معرض دید قرار گیرد، کم کم این جاذبه کم می شود. اینکه مردان تمایلی به نگاه کردن نداشته باشند، بد است. آنها باید تمایل به نگاه کردن داشته باشند.
وی با بیان اینکه یکی از فلسفه های حجاب این است که جاذبه زن برای مرد عادی نشود، گفت: باید این جاذبه وجود داشته باشد. اینکه گفته می شود در آمریکا و اروپا به زن ها نگاه نمی کنند، پشت پرده هایی دارد. من خودم در سفری به کانادا خانم های نیمه عریانی را دیدم که اتفاقاً خیلی هم به آنها نگاه نمی کردند. بنابراین برایم سوالی به وجود آمد که پس فلسفه حجاب چیست؟ موضوع را با یکی از اساتید دانشگاه کانادا در میان گذاشتم که او در پاسخ چنین گفت: نباید به ظاهر جامعه نگاه کنید، باطن جامعه چیز دیگری است.
مطهری در پاسخ به این ادعا که فایده های حجاب سنجش پذیر نیستند، گفت: اتفاقاً سنجش پذیرند، این حرف که مطرح شد که بی حجابی می تواند عقده های روانی به وجود آورد، مسلم است. این روشن است که رعایت حجاب در جامعه آرامش روانی می آورد. اما در عین حال ممکن است پرسیده شود که چرا در غرب که بی حجابی هست، عقده های روانی نمی آورد؟ در پاسخ باید گفت در آنجا در کنار بی حجابی، کلوب های شبانه تاسیس شده و فرد با مراجعه به آنها خود را ارضا می کند. ولی اینکه حجاب آزاد باشد، ولی محل هایی برای ارضای افراد نباشد، نمی شود.
وی بیان کرد: باید همه مسائل را به طور کامل دید. ما یا در نظامی اسلامی زندگی می کنیم یا غربی، در غرب وقتی مردم آزاد و عریان بیرون می آیند، با ایجاد کاباره و کلوب های شبانه، آثار روانی این مساله را کم کرده اند. حجاب ارزش زن را بالا می برد و این را حتی مقامات زن اروپایی هم فهمیده اند و لباس های پوشیده می پوشند.
وی در واکنش به این مساله که خیلی از مردم ایمان ندارند، گفت: این جور نیست که خیلی از مردم ایمان نداشته باشند، همین امروز هم اگر برای حجاب رفراندوم بگذارند، حجاب رای می آورد. البته این مساله فرض است، زیرا کسی در مسائل فکری و ایدئولوژیک و اعتقادی رفراندوم نمی گذارد. ولی اگر فرض کنیم، در همان رفراندوم بخشی از خانم های بی حجاب یا بدحجاب به حجاب رای می دهند، زیرا می دانند بی حجابی چه آثاری دارد و بخشی از آنها دوره شاه را تجربه کردند.
این نماینده مجلس در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا حجاب در ایران تنها در مصادیق اجباری است، گفت: به نظر من اجباری در اصل مساله حجاب به معنای واقعی کلمه در کشور ما وجود ندارد. چرا یک زمانی هست که از همه خانم ها خواسته می شود که چادر سر کنند و روبنده بیندازند، بله در آنجا می توان گفت که اجبار وجود دارد. اما امروز در شکل حجاب، اجباری وجود ندارد. هرچند ممکن است در اداره یا دانشگاهی، بخشنامه خاصی وجود داشته باشد که این اشکالی ندارد. ما حتی دیگر الان گشت ارشاد بدان شکل سابق نداریم.
وی اظهار کرد: خداوند زن را خودنما و مرد را چشم چران آفریده، در نتیجه تحریک شدن مردان بسیار خوب است. خداوند انسان را این گونه آفریده و سرکش ترین غریزه، غریزه جنسی است.
وی در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: درباره احکامی که جنبه اجتماعی دارند، نمی توانیم اجرای آنها را به خود فرد واگذاریم. از این رو، برای نمونه اگر کسی نماز نخواند، ضررش به خودش می رسد، اما عدم رعایت حجاب، ضرر به اجتماع می زند. ولی سخت گیری در چنین الزامی پذیرفته نیست. کما اینکه سخت گیری هم وجود ندارد. فلسفه حجاب برای این است که فردی تحریک نشود. در همین رابطه، خیلی از فقها معتقدند که حجاب بر زنان کهنسال واجب نیست.
وی گفت: لباس پوشیدن نباید به گونه ای باشد که منجر به جلب توجه شود. باید کاری صورت گیرد که دانش آموزان دختر در محیط های جداگانه و در مدارس ویژه خود آزاد باشند و حجاب را در آن محل ها الزامی نکنیم. حتی جاهایی را ویژه بانوان ایجاد کنیم که بتوانند آزادانه در آن ورزش و تفریح کنند کمااینکه پارک هایی با همین منظور تاسیس شده است. متاسفانه افراط هایی در محیط های مختلف بوده و می شود که من با آنها موافق نیستم. شرط ها و نگاه هایی در گزینش ها وجود دارد که از اسلام جلوتر هستند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اگر روابط آزاد در اسلام نیست، اما به جایش تعدد زوجات مجاز قلمداد شده، گفت: امروز اگرچه پدیده ای به نام حرمسرا نداریم، اما مردان از طرق دیگری خود را ارضا می کنند. یعنی به دلیل روابط آزاد چه در جامعه ما و چه در جوامع غربی حرمسراهای کوچکی دارند. بنابراین تعدد زوجات برای این است که جلوی فساد گرفته شود.
وی افزود: به دلیل اینکه تعداد زنان آماده ازدواج از مردان آماده ازدواج بیشتر است، لذا برخی مردان که این توانایی را دارند، بهتر است زنان متعددی داشته باشند تا زنان بدون شوهر در جامعه نداشته باشیم، زیرا اگر زنی را که در 25 سالگی شوهر خود را از دست داده الزام کنیم که ازدواج نکند، احتمال بروز فساد در او زیاد است. بنابراین تعدد زوجات تدبیری بوده که اسلام برای حل معضلات اجتماعی به کار بسته و تدبیر بسیار عاقلانه ای هم است. منتها اجرایش باید درست باشد، چرا که کسانی که مخالف این موضوع هستند، هیچ راهکاری جز فساد ندارند.
مطهری ادامه داد: تعدد زوجات برای اداره جامعه امری ضروری است و برای همه جایز نیست، بلکه برای کسانی است که توانایی اش را دارند و حدّالمقدور باید رضایت همسر اول خود را جلب کرده باشند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا در خصوص قانون اساسی که اکثر رای دهندگان به آن بالای 50 سال هستند، رفراندوم برگزار نمی شود، گفت: اگر می خواهید قانون اساسی را عوض کنید، باید از راهش وارد شوید و اگر لازم بود حتی حزب تشکیل دهید. ولی اینکه هر 10 سال برای قانون اساسی رای گیری صورت گیرد، کار درستی نیست.