گزارش نشست «ما و خوانش‌های قرآن کریم»

پژوهشکده مطالعات قرآنی روز ۱۷ آذرماه 1397، نشستی با عنوان «ما و خوانش‌های قرآن کریم» و  با سخنرانی دکتر منصور پهلوان، استاد گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار کرد.
دکتر پهلوان در ابتدای سخنان خود گفت: خوانش کلمه ای فارسی همانند دانش بوده و در حقیقت اسمی است که معادل عربی آن به معنای قرائت یا خواندن است. درمورد عبارت خوانش می توان دو نظر را ارائه کرد: یکی بحث از قرائات سبعه و چهارده‌گانه که در علوم قرآنی مطرح می‌شود؛ و دیگری بحث درباره تفسیر و برداشت هایی که می توان از قرآن کریم داشت.
وی با بیان نظر آیت‌الله خویی درباره قرائات گفت: ایشان در کتاب البیان خود آورده‌اند که قرآن متواتر است، ولی قرائات متواتر نیستند و در واقع اعتبار دارند. اینکه ائمه(ع) فرمودند قرآن را همان‌طور که مردم می‌خوانند بخوانید، یعنی روی قرائات شاذ نباید وقت صرف کرد و به همین قرائات مرسوم باید توجه داشت .
دکتر پهلوان در ادامه تصریح کرد: از نظر برداشت معانی و مفهوم، قرآن کریم قرائات مختلفی دارد و به دلیل وجود آرا و افکار مختلف، هر کس قرائت خویش را از قرآن مطرح می‌کند. اگر کسانی ادعا کنند به علت وجود قرائات مختلف باید قرآن را کنار گذاشت، یقیناً حرف باطلی گفته‌اند. در مباحث هرمنوتیک نیز می‌گویند مسئله مفسرمحور است و نه مولف‌محور و مسئله مهم، برداشت‌های مفسر است. بنابراین همواره با این تصور که ما نمی‌توانیم از قرآن استفاده کنیم، مخالف هستم و هر کسی مطابق ظرفیت خود از قرآن استفاده می‌کند، اما معنایش این نیست که حقیقت در خارج وجود ندارد و باید سعی کنیم برداشت ما از قرآن مطابق با واقع باشد.
پهلوان در ادامه با پرداختن به یکی از نظرات شیخ صدوق بیان کرد: شیخ صدوق در قسمتی از کتاب اعتقادات درباره احادیث طبی بحثی دارد که به بحث ما مرتبط است. وی می‌گوید که برخی از این احادیث صحیح هستند و باید به آنها عمل کنیم. اما برخی از مطالب پزشکی مربوط به زمان و مکان خاص خود است که باید شرایط زمان و مکان را در نظر گرفت، ولی اگر کسی بخواهد بگوید که به دلیل امکان برداشت‌های مختلفی که از قرآن می‌توان داشت باید لامذهبی را ترویج کرد، با این نظر قطعاً مخالف هستم. دکتر پهلوان در انتهای سخنان خود به بحث های هرمنوتیک جدید اشاره کرد و دیدگاه های شلایر ماخر ، هایدگر و هرش درباره اهمیت مؤلف و مفسر در تفسیر متن را بیان کرد. حاضران و اساتید نیز در پایان جلسه سئوالات خود را مطرح کردند.