دکتر پورنامداریان در مراسم بزرگداشت «روز دانشجو»: قدرت تأمل، فکر و پرسش را از دست داده ایم

به همت معاونت فرهنگی- اجتماعی، مراسم بزرگداشت روز دانشجو در روز یکشنبه 18 آذر ماه 1397 در سالن حکمت پژوهشگاه برگزار شد. در ابتدای این مراسم دکتر کریمی علوی معاون فرهنگی- اجتماعی با گرامیداشت شهدای دانشجو به شعرهای دوران ملی شدن صنعت نفت و حادثه  16 آذر اشاره کرد و افزود: شعرای آن دوران نظیر حمید مصدق و احمد شاملو تلاش داشتند در شعر خود انعکاسی از حوادث سیاسی و اجتماعی آن دوران را داشته باشند.
دکتر کریمی علوی با بازخوانی تعدادی از شعرهای آن دوران، خاطر نشان کرد: این شعرها توانست تا حدودی یاد و خاطره 3 شهید حادثه 16 آذر یعنی احمد قندچی، مصطفی بزرگ نیا و مهدی شریعت رضوی را زنده نگه دارد.
در ادامه این مراسم دکتر تقی پورنامداریان از استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی در سخنانی با اشاره به فراز و فرودهای زندگی تحصیلی خود اظهار داشت: «من» در زبان یک کلمه است، اما مصداق های آن بی نهایت است. از ابتدای حضور انسان بر کره خاکی، دو «من» از «من» های بی شمار نیست که مشابه هم باشند و پیشرفت انسان در جهات مختلف  به سبب تفاوت همین «من» ها است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تأکید کرد: هر کدام از «من» ها به سبب داشتن ذهنیتهای متفاوت، ذره ای از حقیقت را دارند. حقیقتی که منتشر و پراکنده در هستی است و در هر کدام از ذهن رفتگان، معاصران و آیندگان، ذره هایی از آن به جلوه در می آید. اگر نشانه و اثری که از شناخت از این «من» ها در ذهن می ماند، تجربه بنامیم، دانشجویان در هر سطحی که باشند، از تجربه های خاص و بیشتری برخوردارند. چون علاوه بر تجربه مشترک زیسته خود، تجربه گذشتگان و معاصران را هم با واسطه «زبان» در محیطی خاص تحصیل می کنند.
وی افزود: شاید بتوان گفت دانشجویان به این سبب حامل حقایقی خاص تر از دیگران هستند. کوشش برای «بیشتر دانستن» کار دانشجو است، اما در جهت گیری و امکان این کوشش، «تقدیر» نیز دخیل است. به این سبب است که ما همیشه به آنجا نمی رسیم که خواسته ایم برسیم بلکه  به آنجا می رسیم که می توانسته ایم برسیم.
دکتر پورنامداریان با اشاره به فراز و فرودهای زندگی خود تصریح کرد: من هم مانند «من» های بیشمار دیگر جایی که می خواسته ام نرسیده ام، چون تقدیر یا حوادث ناخواسته بسیاری از کوشش ها را بر من تحمیل کرده است تا اینجا برسم که رسیده ام. با این همه بر ما است که تسلیم تقدیر نشویم و بکوشیم تقدیرهای ناخواسته را تا جایی که ممکن است در جهت خواسته های خویش هدایت کنیم.
وی ادامه داد: گمان می کنم در جوامعی مثل ما کمتر کسی به جایی برسد که می خواهد. در کشاکش حوادث، خواستهای ما تغییر می کند. برای خواستهای موافق طبع خود بیشتر می کوشیم، اما غالباً پیشرفت ما به اندازه کوشش ما نیست، چون باید برای برآوردن نیازهایی که ناچاریم و خواست ما نیست، نیز بکوشیم. وقتی نگاهی به تجربه های زیسته خود می اندازم، موقعیتی را که در آن هستم، برآیند کوشش هایی می بینم که تقدیر به جهت بخشیدن به آنها بی دخالت نبوده است.
وی پس از تشریح جزئیاتی از زندگی پر تلاطم خود خاطر نشان کرد: جایی که رسیده ام با آن زحمات طاقت فرسا که گوشه ای از آن را گفتم، جایی نیست که می خواستم برسم، اما تا اینجا هم که رسیده ام، از «زیاد خواندن» و در خواندن «تأمل کردن» و «پرسیدن» و به دنبال پاسخ پرسش تا مرز قانع شدن «تحقیق کردن» است که رسیده ام.
وی افزود: به نظرم بسیاری از ما قدرت تأمل، فکر کردن و پرسش کردن را از دست داده ایم. حوصله تحقیق نداریم. طوطی وار حفظ می کنیم. بی تأمل می پذیریم و بی پرسش از سر آنچه پرسش پذیر است، می گذریم. این سبب می شود که مطلب تازه به ذهن ما خطور نکند. سهل انگاری و سرسری گذشتن، ذهن ما را تنبل می کند و ذخیره های ذهنی ما را بی فایده می سازد. قدرت مسأله یابی را از دست می دهیم. حس کنجکاوی ما تقلیل پیدا می کند و قدرت تداعی معانی ما سست و محدود می شود.
وی در انتها اظهار داشت: می دانم که بخشی از این وضع، ناشی از نظام آموزشی ما به طور کلی و بخشی ناشی از دغدغه غم نان داشتن است، اما بخشی هم ناشی از تسلیم ما است به کم کوشی می شود حالا که در وضعی قرار گرفته ایم که باید بخوانیم و بشنویم، سؤال کردن از خوانده ها و شنیده ها را تمرین کنیم. وضع همیشه به مقتضای علایق ما نیست، اما این وضع نباید بهانه کم کوشی و سهل انگاری ما شود. جرأت و قدرت طرح سؤال پیدا کردن و تأمل در آنچه می خوانیم و می شنویم، شاید خود وسیله ای باشد که وقت خود را در وضعی که دلخواه نیست، هدر ندهیم. عروج بادکنکی عده ای که قابلیت ندارند، نباید ما را مأیوس و مقلد آن گروه کند. صخره سنگهای متین ساحل دستخوش طوفان نمی شود و عروج موقت خس و خاشاک نباید عزم ما را سست کند.
در ادامه این برنامه، کلیپ تهیه شده از دانشجویان پژوهشگاه به مناسبت روز دانشجو پخش و سپس مسابقه مناظره دانشجویی بین دو گروه از دانشجویان برگزار شد. در پایان مراسم نیز هدایایی به رسم یادبود به برندگان المپیاد ورزشی دانشجویان، دست اندرکاران نشریه دانشجویی بیان، اعضای فعال شورای صنفی دانشجویان و برندگان مسابقه مناظره دانشجویی اهدا شد.