گزارش پیش همایش علوم اجتماعی، فرهنگ، تولید و صنعت
علوم انسانی و مهارت؛ صنعت و مسئولیت اجتماعی
به گزارش بردار؛ دوشنبه، ۲۸ آبان ۹۷، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نشست «مهارت، علوم انسانی و صنعت» را برگزار کرد تا روی شکاف میان مهارت‌هایی که دانشگاه به فرد می‌دهد ومهارت‌هایی که صنعت از فرد می‌خواهد، تمرکز کند.
نشست مهارت، علوم انسانی و صنعت که سومین نشست تخصصی همایش ملی علوم انسانی، تولید و صنعت محسوب می‌شد، با سخنرانی دکتر امیر طالبیان، مشاور اجتماعی وزیر نفت؛ مهندس خسرو سلجوقی، عضو هیئت علمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و دکتر سالار کسرایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بودند. غایب این نشست دکتر سلیمان پاک‌سرشت، معاون وزیر کار و رئیس سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور بود. دکتر عبدالرحمن حسنی‌فر نیز ارائه‌ای در این نشست داشت.
علوم انسانی و صنعت ؛ رویکرد مسئولیت اجتماعی برند در وزارت نفت
نشست مهارت، علوم انسانی و صنعت؛ با صحبت‌های مشاور وزیر نفت آغاز شد. امیر طالبیان از تجربه کاربست علوم انسانی در دستگاه وزارت نفت گفت. طالبیان که در حکم خود متعهد به «تلاش برای همگامی توسعه صنعتی و توسعه اجتماعی» شده است، از رویکرد CSR یا همان مسئولیت اجتماعی برند وارد بحث شد.
با ورود برنامه مسئولیت اجتماعی به همت طالبیان، وزارت نفت اینک دارای «نظام‌نامه مسئولیت اجتماعی» است که در آن مسئولیت اجتماعی، مسئولیتی تعریف شده است که «طبق آن شرکت‌ها یا سازمان‌های فعال در این صنعت، علاوه بر وظایف سازمانی از طریق اقدامات پیش‌گیرانه و مسئولانه به مدیریت تاثیرات و پیامدهای ناشی از تصمیمات یا فعالیت‌های خود در قبال زی‌نفعان پرداخته و به تحقق توسعه پایدار در چارچوب این نظام‌نامه کمک کنند».
بر اساس این نظام‌نامه، نه‌تنها به تهیه گزارش عملکرد شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه این وزارت‌خانه پرداخته می‌شود، بلکه پژوهش‌هایی در حیطه سنجش اثر سازمان بر ذهنیت ذی‌نفعان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.
امیر طالبیان که با تجربه زیسته خود در وزارت نفت صحبت می‌کرد؛ بنگاه‌های مالی را به اخلاقی بودن نیز متصف می‌دانست، تا از طریق اصطلاح بنگاه اخلاقی، پروژه‌های وزارت نفت را ملزم به رعایت میزانی از توجه به عوامل محیطی و اجتماعی کند.
این الزام را طالبیان از طریق تعریف و اجرای پروژه‌هایی ذیل علوم انسانی به انجام رسانده است. نظارت و اجرای این پروژهها نیز بر عهده افراد توانمندی نظیر دکتر محمد فاضلی است که نامش با پژوهش‌های زیست‌محیطی و ارزیابی تاثیرات اجتماعی (اتا) گره خورده است.
پروژهها و طرح‌های وزارت نفت با دو رویکرد درون‌سازمانی و برون‌سازمانی طراحی و اجرا می‌شوند. طرح‌های درون‌سازمانی، هدف‌گیری کارکنان و خانواده‌های آن‌ها را شامل می‌شود و طرح‌های برون‌سازمانی که شامل دو طرح زیر می‌شود:
طرح کمک به عمران مناطق نفت‌خیز: این طرح در سال ۱۳۷۹ توسط وزارت نفت راه‌اندازی شد تا بخشی از محرومیت‌های موجود در استان‌های کشور به ویژه استان‌های تولیدکننده نفت و گاز و و نیز پیامدهای منفی فعالیت‌های صنعت نفت را جبران کند. طرحی که تا سال ۱۳۹۲ حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان به آن اختصاص داده شده است.
طرح گفت‌وگو و توسعه در ایران: این طرح با عنوان فرعی «ایجاد همسویی میان گروه‌های ذی‌نفع»، از سال ۱۳۹۰ در منطقه پارس جنوبی به اجرا درآمده است.
طالبیان همچنین یک تقسیم‌بندی از طرح‌های مربوط به مسئولیت اجتماعی وزارت نفت ارائه داد: در سخنرانی طالبیان همچنین به رتبه مسئولیت اجتماعی ایران اشاره شد؛ این رتبه برای سال ۱۳۸۹ بین ۱۵۳ کشور رتبه ۸۰ و برای سال ۱۳۹۱ عدد ۹۱ بوده است. جدول زیر، رتبه ایران در برخی شاخص‌های مسئولیت اجتماعی را نشان می‌دهد.
علوم انسانی و صنعت ؛ ضرورت بازنگری در فهم فناوری
سخنران دوم نشست مهندس خسرو سلجوقی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بود. سلجوقی درباره «سیاست‌های کلی توسعه فناوری نظام» صحبت کرد. سخن محوری سلجوقی تغییر بینش جهت افزایش کارآیی نظام فناوری کشور بود؛ که این تغییر را با توصیف هشت بینش موجود و ارائه هشت جایگزین برای آن دانست: بینش نخست: جامع دیدن عوامل توسعه فناوری
بینش رایج: منتزع دیدن توسعه فناوری و ندیدن فناوری به عنوان جزئی از زنجیره ثمردهی علم تا ثروت
بینش جایگزین: بینش دوم: عامل جهت‌دهنده و موتور محرک توسعه فناوری
بینش رایج: آموزش و پژوهش، جهت‌دهنده است.
بینش جایگزین: موتور محرک توسعه فناوری، تقاضاست.
بینش سوم: هدف اصلی توسعه علم و فناوری
بینش رایج: علم برای علم و علم برای افزایش شخصیت
بینش جایگزین: بالا بردن سطح کیفیت زندگی مردم است.
بینش چهارم: رسالت آموزش
بینش رایج: نگاه مجرد به آموزش، یعنی آموزش برای آموزش و بدون توجه به نیاز مشتریان
بینش جایگزین: هدف آموزش باید ارتقاء توانایی و ایجاد آمادگی برای پذیرش مسئولیت‌های شغلی و براساس نیازهای بازار باشد.
بینش پنجم: راست پژوهش
بینش رایج: نظریه مقاله دادن
بینش جایگزین: نظریه حل مسئله
بینش ششم: ماهیت فناوری
بینش رایج: سه دیدگاه وجود دارد: نخست) فناوری از جنس علم و نوشتنی است؛ دوم) فناوری از جنس ابزار است؛ سوم) فناوری از جنس محصول است.
بینش جایگزین: فناوری، از جنس توانایی است و مساوی با نقشه و آموزش است.
بینش هفتم: روش توسعه تولید
بینش رایج: خرید کارخانه
بینش جایگزین: ایجادصنعت متکی بر دفاتر مهندسی
بینش هشتم: ارتباط بازار و توسعه فناوری
بینش رایج: دو دیگاه وجود دارد: نخست) سیاست‌گذاری فناوری بدون توجه به بازار؛ دوم) بازار بدون سیاست (حتی خریدهای داخلی).
بینش جایگزین: نخست) عامل بازار به خصوص بازار دولتی، مهم‌ترین عامل نقش‌آفرین در تویعه فناوری است؛ دوم) نظام باید برای استفاده از بازار در جهت توسعه فناوری، عزم ملی و سیاست جامع داشته باشد.
علوم انسانی و صنعت ؛ عدم توازن در عرضه و تقاضای دانش
سخنرانی سوم این نشست برعهده عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر سالار کسرایی، بود. طرح بحث کسرایی مربوط به فقدان توازن میان عرضه آموزشی و تقاضای آموزش در ایران بود.
به زعم کسرایی عرضه آموزش نسبت به استانداردهای جهانی بسیار بالاست، و فاجعه وقتی بیش‌تر می‌شود که این نسبت را در کنار نسبت بسیار پایین تقاضای آموزش می‌گذاریم.
منظور کسرایی از تقاضای آموزش، ابراز نیاز یا تمایل صنعت و بازار کار به فارغ‌التحصیلان آموزش رسمی در ایران بود.
پشتوانه مدعیات کسرایی، نتایج به دست آمده از پژوهشی بود که در طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی تحت عنوان «بررسی برنامه‌ای درسی رشته‌های علوم انسانی» در حال انجام است. این پروژه که زیر نظر وی صورت می‌پذیرد، آماری قابل تامل از عرضه علوم انسانی را رصد و منتشر می‌کند:
ایران با ۸۰ میلیون جمعیت، دارای ۴ میلیون دانشجوست که این رقم برای ۱۲۰ میلیون جمعیت ژاپن، حدود یک میلیون و ۲۰۰ نفر است.
از سال ۱۳۹۰ با ۸۰ هزار دانشجوی علوم انسانی به یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۷ رسیده‌ایم.
حدود یک میلیون ۸۰۰ دانشگاه داریم؛ که این رقم برای آلمان، ایتالیا و انگلیس حدود ۳۰۰ است؛ و چین با یک میلیارد جمعیت، دارای ۲۴۰۰ دانشگاه است.
نتیجه‌گیری بحث سلجوقی، فقدان ارتباط موثر میان صنعت و علوم انسانی بود؛ که این فقدان ارتباط را از طریق فقدان توازن میان عرضه و تقاضای دانش توضیح داد.
علوم انسانی و صنعت ؛ گذر از وضعیت گذار
دکتر عبدالرحمن حسنی‌فر نیز به عنوان آخرین سخنران، تحلیلی از وضعیت فعلی ارائه داد. حسنی‌فر عنوان ارائه خود را «وضعیت گذار: مهم‌ترین مسئله مهارت در جامعه ایران» مطرح کرد. به گفته حسنی‌فر تاکنون اشتغال علوم انسانی با کلیدواژه مهارت دنبال نشده است.
حسنی‌فر از طرح مسئله آغاز کرد: «مسئله چیست؟ فقدان ارتباط نظر و عمل. به عبارت دیگر مهم‌ترین مسئله مهارت در علوم انسانی، نبودن احساس نیاز به رشته‌ها از جانب جامعه است» و سپس توضیح داد که فقدان این ارتباط منجر به ابهام برای دانش‌آموختگان می‌شود؛ که نه دانشگاه و نه جامعه سعی نمی‌کند این ابهام را برطرف کند.
راه برون‌رفت از این وضعیت نیز از نظر حسنی‌فر رفع این دوگانگی در طول زمان است؛ که این را هم رسالتی طرفینی معرفی کرد.
گفتنی است دبیری این نشست برعهده دکتر سمیه توحیدلو بود.
نظر شما :