گزارش پیش همایش «سیاست، حقوق و تاریخ»

روز سه شنبه 24 مهر پیش همایش «سیاست، حقوق و تاریخ» ذیل همایش «علوم انسانی، تولید و صنعت» در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای جلسه دکتر بهمن حسینجانی دبیر کارگروه سیاست، حقوق و تاریخ ضمن خوش آمد گویی به حاضران در جلسه به معرفی خود و سخنرانان برنامه پرداختند و در مورد محورهای جلسه  و سخنرانی صحبت کردند.
سخنرانان پیش همایش دکتر محمدعلی حمامی آذری (مدرس سابق دانشگاه تهران و مدیر حقوقی اسبق بانک صادرات و پاسارگاد) با موضوع صنعت در حیطه سیاست، دکتر بهمن حسینجانی (عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات تطبیقی حقوق) با موضوع هوش مصنوعی و مسئولیت کیفری، دکتر عبداله قنبرلو (عضو هیات علمی پژوهشکده نظریه پردازی سیاسی و روابط بین الملل) با موضوع نقش نخبگان سیاسی در توسعه صنعتی، مهندس حمیدرضا وجیه اللهی (مدیر عملیات بخش سکوهای نفتی دریایی و مدیر ارشد بخش بازرگانی شمال خلیج فارس شرکت چند ملیتی stream FLO، با موضوع تاثیر تصمیمات سیاسی بر توسعه صنعت نفت کانادا با تاکید بر استان آلبرتا (چشم اندازها و دورنماها)، فریدون شیرین کام (پژوهشگر پژوهشکده تاریخ) با موضوع تحول صنعتی در تاریخ ایران با تاکید بر تجربه شرکت ریسندگی و بافندگی کاشان.

دکتر حمامی آذری در سخنرانی خود با موضوع صنعت در حیطه سیاست، گفت: «بستر باید طوری آماده شود که مشکلات و موانع کمتری در مسیر راه اندازی بخش های صنعتی باشد به این طریق که با ایجاد هزینه های کمتر در موارد مصرفی مثل آب و برق و گاز و غیره در حوزه صنعت، صنعتگران راغب به فعالیت در این حوزه شوند. مسیر اخذ مجوزهای لازم در جهت راه اندازی واحدهای صنعتی نیز باید تسهیل گردد و شرایط تسهیلات بانکی با سود بازپرداخت کمتری برای آنها در نظر گرفته شود. شرایط مالیاتی نیز می بایست در جهت آسودگی خاطر برای صنعتگران تغییر کند». 
وی در ادامه گفت: «ابتدا باید مشکلات موجود را بررسی کرد و سپس راهکارهای لازم برای برطرف¬سازی این مشکلات را اتخاذ کرد.  درضمن ایجاد مشارکت های کاری و سرمایه گذاری با کشورهای قدرتمند در این بخش و استفاده از دانش، تجربه و همفکری با آنها موجب ایجاد شغل و بهبود صنعت و ایجاد ارزش افزوده و در نتیجه موفقیت می شود».

دکتر قنبرلو با موضوع نقش نخبگان سیاسی در صنعت،گفت: «دو فاکتور نقش مهمی در ارتباط بین سیاست و حوزه صنعت دارد که می بایست در کنار هم در نظر گرفته شوند 1- ساختار سیاسی 2- نخبگان سیاسی، ساختار و کارگزار در تعامل مستمر با هم هستند. کارگزار در درون یک ساختار سیاسی متولد می شود ولی تدریجاً بر ساختار تأثیر می گذارد و به تدریج آن را اصلاح می کند و در نهایت یک تغییر اساسی در درونش ایجاد می کند». 
وی ضمن تلقی نقش نخبگان سیاسی به عنوان کارگزار، گفت: «هر نخبه سیاسی حتماً یک کارگزار نخواهد بود. کارگزار آن نخبه ای است که میل به تغییر دارد و می خواهد درساختار اثرگذار باشد و تغییر ایجاد کند و از طریق این تغییرات می خواهد به یک سری اهداف کلان برسد. نخبگان سیاسی دو گروه هستند: یک سری نخبگان فکری هستند و یک سری نخبگان اجرائی. نخبگان فکری اهل قلم و اندیشه و اهل فکر هستند و به طریقی برای تغییر و تحولات مشروعیت ایجاد می کنند و نخبگان اجرائی این موارد را به اجرا در می آورند و دو طرف به همدیگر نیاز دارند
 نکته ای که در پایان قنبرلو به آن تأکید داشت این بود که ما در نهایت برای گذار به نقطه صنعتی شدن نیاز به نخبگان سیاسی داریم که بتوانند در نقش عوامل تحول یا کارگزاران تحول اجتماعی نقش ایفا کنند.

مهندس وجیه الهی با موضوع تاثیر تصمیمات سیاسی بر توسعه صنعت نفت کانادا با تاکید بر استان آلبرتا، گفت: «نخبگان سیاسی در کانادا با تدوین استراتژی های نادرست در زمینه سرمایه گذاری موجب شدند که کشور کانادا ضرر هنگفتی را در زمینه نفتی دچار شود.  از جمله اینکه آنها می توانستند با نهایی سازی طرح خط لوله پروژه پتروناس که به آلاسکا وصل می گشت و کریدور انتقال انرژی به چین را باز می کرد، پروژه ای مؤثر را ایجاد کنند ولی با پیشنهاد دولت امریکا و رئیس جمهورشان ترامپ، هزینه این خط لوله در ساخت بنادر ال ال جی در کالیفورنیا و جورجیا سرمایه گذاری شد. با این سیاست گذاری شرکت های نفتی امریکایی و اروپایی مثل شیل و توتال از کشور کانادا خروج کردند».
وی در ادامه اشاره کرد: «صنعت نفت در ده سال آینده خیلی کوچک خواهد شد و با روی کار آمدن انرژی های دیگر مانند انرژی هسته ای، بادی و غیره نفت در دنیا اهمیت خود را از دست خواهد داد کشور امریکا هم شروع به استخراج نفت خود کرده که نیاز ده ساله آینده خود را تأمین کند».

دکتر شیرین کلام با موضوع تحول صنعتی در تاریخ ایران با تأکید بر تجربه شرکت ریسندگی و بافندگی کاشان، گفت: «فرایند صنعتی شدن در ایران در سه مرحله رخ داد. مرحله اول دهه آخر حکومت ناصری شروع و تا سال 1304 ادامه داشت. در این دوران سرمایه گذاری های متعددی از سوی برخی دولتمردان، فعالین اقتصادی روسی، بلژیکی و اروپائی  شگل گرفت. اما به دلایل گوناگون، همچون محدودیت زیر ساخت ها، مثل فقدان جاده، حمل و نقل، کمبود نیروی انسانی ماهر، فقدان سیاست های منسجم ملی در حمایت از صنایع، این فعالیت ها به سرانجامی نرسید به گونه ای که اثری این صنایع در دوره های بعد دیده نشد».
وی در ادامه ضمن اشاره به دوره دوم رشد صنعتی (از سال 1308 تا 1318)، گفت: «در این دوره سیاست های نسبتاً منسجمی در حمایت از توسعه فعالیت کارخانه ای در ایران صورت گرفت. اثرات این صنایع تا چند دهه بعد ادامه داشت. برخی از این واحدها در دهه هفتاد تعطیل شدند. دولتی بودن، فقدان آزادی کارفرمایان اقتصادی در اصلاح و بهبود شرایط، عدم تضمین حقوق مالکیت و تصرف اموال زمیندار و عدم استقلال نهاد حقوقی باعث گردید که با همه تلاش های صورت گرفته این دوره نتواند گذار ایران به دوران صنعتی را فراهم نماید. دوره سوم رشد صنایع کارخانه ای از سال 1343 تا 1352 صورت گرفت. کثیری از مؤسسات  تخصصی مربوط به صنعت مثل بانک توسعه صنعتی، سازمان بورس، موسسه استاندارد، سازمان نوسازی صنایع، مرکز مدیریت و...  مدتی پیش از این دوره یا در همین دوره تأسیس گردید. سیاست های منسجم در حوزه پولی، مالی، کنترل تورم و بورکراسی تا حدودی کمک کرد تا سرمایه گذاری عظیمی در حوزه صنعتی شکل گرفت. این فعالیت ها به رشد سرمایه انسانی، گسترش ظرفیت مدیریتی، انباشت سرمایه در مؤسسات صنعتی کمک کرد. بحران  افزایش قیمت نفت همراه سیاست های غلط شاه در خاص پروری، نظامی گری، وضع قوانین کنترل و نظارت بر قیمت ها و دستگیری و پرونده فعالین صنعتی  نقش مؤثری در اختلال روند سرمایه گذاری صنعتی داشته است».  

دکتر حسینجانی به فصل مشترک سخنرانی ها یعنی نقش علوم انسانی در توسعه و فرآیند صنعتی شدن پرداخت و نظرات خود را درباره مباحث مختلف مطرح شده بیان کرد.
در پایان دکتر بهروز دری، دبیر علمی همایش، ضمن تشکر و قدردانی از حضار و سخنرانان، گفت: « دراین جلسه مباحثی مطرح شد که می بایست در صورت نیاز به ترمیم و تکمیل آن پرداخت تا در روز برگزاری همایش در اسفندماه در پنل تخصصی مربوطه بهتر و جامع تر برگزار شود».