گزارش نشست تخصصی بررسی مسائل مرتبط با «انگ و بیماری»

هفتمین نشست از سلسله نشست‌های ارتباطات علم در ایران با موضوع: «مولفه‌های ارتباطاتی موثر بر تحمیل داغ اجتماعی بر خود در بین جمعیت‌های پر خطر در مواجهه با ویروس ایدز (Hiv)» و سخنرانی دکتر داود مهرابی در تاریخ 10 مهر 1397برگزار شد.

در این نشست که با محوریت استیگما و بیماری که توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، دکتر داود مهرابی عضو هیأت علمی این پژوهشگاه ضمن بیان سخنانی در خصوص استیگما و بیماری، ریشه های استیگمای ناشی از بیماریها و همچنین پیامدهای مرتبط با آن را تببین نمود.
عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، گفت: برخی از مسائل مرتبط با سلامت مقداری از اَنگ (استیگما) را به دنبال دارند که ریشه این نوع نگرش در تأثیر جامعه بر افراد است و مختص بیماری خاصی همچون اچ.آی.وی نیست که فقط بگوییم تنها اچ.آی.وی استیگما به دنبال دارد؛ بلکه سرطان‌ها، عادت های بد غذایی، معلولیت ها و حتی اختلالات روانی نیز میزانی از استیگما با خود به همراه دارند.
وی با تأکید بر نقش ارتباطات سلامت را در حل بخشی از مشکلات سلامت، استیگما را به عنوان نگرش ها و احساسات منفی مرتبط با شرایط سلامتی معرفی کرد که با پیش داوری درباره یک گروه، پیامدهایی همچون ترس، خجالت، و در نهایت انزوای اجتماعی در بیمارایجاد می کند.
مهرابی، علت وجود استیگمای مرتبط با اچ.آی.وی را شناخته شدن این بیماری در آمریکا برای نخستین بار در بین گروههای پرخطری دانست که از دیرباز به عنوان افراد نامطلوب جامعه شناخته می‌شدند.
وی با ارائه نتایج تحقیقات چهار گروه از افراد در معرض خطر ابتلا به اچ.آی.وی (ویروس نقص ایمنی انسانی) در خصوص تاثیرات مسائل فرهنگی بر ایجاد استیگما اظهار داشت: مسائل فرهنگی که در خصوص بیماری اچ.آی.وی وجود دارد باعث می‌شود افرادی که به این ویروس مبتلا می‌شوند عمدتاً سکوت کنند و خود را به عنوان یک مبتلا معرفی نکنند.
مهرابی در تشریح رابطه استیگما و ایدز بیان کرد که ایدز با مصرف مواد مخدر و داشتن رابطه جنسی ناسالم رابطه تنگاتنگ دارد و از آنجایی که این دو موضوع مورد پذیرش جامعه نیستند، استیگمای مرتبط با ایدز به وجود می آید.
به گفته عضو هیأت علمی این پژوهشکده، نبود آگاهی درباره اچ.آی.وی از قبیل راههای انتقال آن و همچنین نگاه قضاوت مدارانه نسبت به افراد بدون اینکه دلیل ابتلای آنها به اچ.آی.وی روشن باشد، از جمله دلایلی است که باعث به وجود آمدن استیگما می شود.
وی با عنوان این که تا پایان سال گذشته میلادی 36 میلیون و 900 هزار نفر ابتلا به اچ.آی.وی در جهان گزارش شده است، گفت: تنها در سال گذشته یک میلیون و 800 هزار نفر به مبتلایان اچ.آی.وی افزوده شده اند. همچنین در سال 2017 حدود یک میلیون و 800 هزار نوجوان زیر 15 سال به اچ.آی.وی مبتلا بوده اند، و در این سال 110 هزار نفر در این رده سنی به دلیل ابتلا به بیماری ایدز جان خود را از دست داده اند.
وی افزود: کاهش استیگما باعث می شود زنان بارداری که به این ویروس مبتلا هستند با انجام آزمایش های مربوطه شانس تولد نوزاد مبتلا به اچ.آی.وی را از 40 درصد به 2 درصد کاهش دهند.
به گفته مهرابی، با توجه به تغییر روش انتقال اچ.آی.وی از تزریق مواد مخدر به روابط جنسی، آموزش و ایجاد آگاهی در بین زنان باردار به منظور انجام آزمایش اچ.آی.وی بسیار ضروری به نظر می رسد.
مهرابی در ادامه عواقب استیگما را به ویژه برای گروههای در معرض خطر و افراد مبتلا به اچ.آی.وی تشریح کرد و افزود: وجود استیگما در افراد در معرض خطر همچون تزریق کنندگان مواد مخدر باعث پرهیز آنها از انجام آزمایش های لازم به منظور تشخیص اولیه می شود که این امر خود می تواند فرایند کنترل و درمان را به تعویق بیاندازد و آسیب های اقتصادی-اجتماعی فراوانی به دنبال داشته باشد. وجود استیگما در افراد مبتلا به اچ.آی.وی نیز باعث طرد آنها از خانواده و جامعه شده و می تواند رفتارهای پرخطر آنها را بیشتر نماید. طبق مطالعه ای که بین گروههای پرخطر در مالزی انجام شده، الگوی ارتباطی تزریق کنندگان مواد مخدر با زنان خیابانی و یا "تراجنسی" ها متفاوت است. این نتایج نشان می دهد که تزریق کنندگان مواد مخدر بیشتر از ارتباطات بین فردی (مانند پزشکان، پرستاران و تشکل های غیر دولتی) در کسب اطلاعات مرتبط با اچ.آی.وی استفاده می کنند، در حالی که زنان خیابانی و "تراجنسی" ها بیشترین اطلاعات مرتبط با اچ.آی.وی را از رسانه های جمعی همچون اینترنت، روزنامه ها و تلویزیون کسب می کنند.

مهرابی در خصوص باورپذیری اطلاعاتی که از رسانه های جمعی یا کانال های ارتباطات بین فردی در اختیار افراد در معرض خطر قرار می گیرد نیز بیان کرد: باورپذیری و مفید بودن اطلاعاتی که از طریق ارتباطات بین فردی کسب شده بیشتر است که این نتایج می تواند در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها جهت انتشار اطلاعات برای این قبیل گروهها مورد استفاده قرار گیرد. حمایت اجتماعی از سوی اعضای خانواده و دوستان از دیگر متغیرهایی است معرفی کرد که با تقویت آنها می توان اسیتگمای مرتبط با اچ.آی.وی را کاهش داد.
لازم به ذکر است، در این نشست که با حضور برخی از اساتید، دانشجویان و علاقمندان به حوزه ارتباطات سلامت در سالن ادب پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، شرکت کنندگان ضمن ارائه برخی سئوالات دیدگاه های خود در مورد استیگمای ناشی از بیماری ها و اهمیت تلاش برای کاهش آن را مورد بحث و گفتگو قرار دادند.