گزارش دومین نشست تخصصی پژوهش‌های ادبی و مسائل آن
دومین نشست تخصصی پژوهش‌های ادبی و مسائل آن، به همت پژوهشکده زبان و ادبیات روز یکشنبه 30 اردیبهشت‌ماه در سالن اندیشه برگزار شد. در ابتدای جلسه، دبیر علمی نشست، دکتر مریم شریف‌نسب درباره چراییِ برگزاری این سلسله نشست‌ها گفت: باور رایج جامعه و مدیران تصمیم‌ساز عموماً این است که رشته‌هایی نظیر ادبیات فاقد دستاورهای عملی برای پیشبرد اهداف علمی جامعه هستند. برخی از جامعه‌شناسان علم نیز شناخت را منحصر به تجربه عینی و حسّی می‌پندارند و معتقدند مطالعات ادبی، کاری ذوقی و تفننی است که در ترازوی دانش نوین، وزنی ندارد. از این رو پژوهشکده زبان و ادبیات، با برگزاری سلسله نشست‌های «پژوهش‌های ادبی و مسائل آن» و با دعوت از استادان این رشته از دانشگاه‌های گوناگون کشور، سعی دارد این موضوع را از منظرهای مختلف بنگرد.
نخستین سخنران این نشست، دکتر محمود فتوحی رودمعجنی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد بود که با عنوان «ماهیت تخصصی در پژوهش‌های ادبی» سخن گفت. فتوحی به تفصیل فرایندهای 9گانه تخصصیِ معرفتی (پژوهشی) در ادبیات‌شناسی را برشمرد: متن‌پژوهی، زبان‌پژوهی، شکل‌پژوهی، متن‌گردانی‌پژوهی، معنی‌پژوهی، تطورپژوهی، تطبیق و مقایسه، نقد و ارزیابی، و نظریه‌پردازی را فرایندهای تخصصی پژوهش‌های ادبی دانست و به تحدید حدود و ثغور پژوهش‌های تخصصی ادبیات پرداخت. همچنین در هرفرایند رشته‌های رقیب را نیز معرفی و نوع هم‌پوشانی پژوهش‌های رشته‌های رقیب با رشته ادبیات را نیز تبیین کرد. فتوحی در سخن پایانی خود توضیح داد که باید در مطالعات میان‌رشته‌ای، خادم و مخدوم تعیین شده، مشخص شود که پژوهش انجام‌گرفته قرار است منافع پژوهشیِ کدام یک از دو رشته را تأمین کند.
سخنران دوم نشست، دکتر نعمت‌الله ایران‌زاده، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی بود که با تکیه بر برخی آثار منتخب در کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، به تبیین «روش در پژوهش‌های ادبی» پرداخت. وی با بررسی دو متن منتخب در حوزه حافظ‌شناسی، نشان داد که چگونه بسیاری از جملات هر دو متن (حافظ‌نامه خرمشاهی و شرح‌شوق حمیدیان)، انشایی و عاطفی، فاقد قابلیت صدق و کذب، مبهم و کلی‌گو، دارای زبان ادبی و نه علمی، فاقد دقت کافی در صدور حکم‌های کلی و... هستند. به باور ایران‌زاده، خاطره‌گویی در میانه متن علمی، به کارگیری زبان ادبی سرشار از صناعات ادبی، کهن‌گرایی بویژه در شرح متون کهن، تکرارهای فاقد ارزش معرفتی و... از مهم‌ترین آسیب‌های پژوهش‌های ادبی امروز است.
این نشست با رونمایی از آخرین کتاب دکتر محمود فتوحی رودمعجنی با نام درآمدی بر ادبیات‌شناسی (انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1396) توسط دکتر تقی پورنامداریان و دکتر عبدالحسین فرزاد به پایان رسید.
نظر شما :