کتاب "اخلاق علم در علوم اجتماعی ایران" منتشر شد

۱۹ دی ۱۳۹۶ | ۱۴:۴۵ کد : ۱۶۳۲۹ خبر و اطلاعیه

تعداد بازدید:۳۷۴۵

به تازگی کتابی در حوزه جامعه‌شناسی علم از دو پژوهشگر جامعه‌شناس، معصومه قاراخانی و سید آیت‌الله میرزایی زیر عنوان "اخلاق علم در علوم اجتماعی ایران" منتشر شده است. کتاب حاصل چندین پژوهش اکتشافیِ زمینه‌ای و میدانیِ متمرکز بر "مساله‌مندی اخلاق علم" است و رواج رفتارهای مغایر با اخلاق حرفه‌ای علم را به عنوان یک "پدیده اجتماعی" شناسایی و معرفی می‌کند و سازوکار تولید و بازتولید هنجارگریزی در فضای ساختاری علم در ایران مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد. آنها با ارجاع به نمونه علوم اجتماعی ایران بر این باورند که هنجارگریزی در ساختار کنونی نظام علم در ایران خصلتی کارکردی یافته است و به آیینی مرسوم و سراسری مبدل شده است:
هنجارگریزی و رواج رفتارهای مغایر با استانداردهای علمی و آکادمیک به صورت فرایندی، رشد و گسترش یافته است. در فقدان واکنش کنشگران وفادار به ارزش‌ها و استانداردهای علم و سکوت و پذیرش آنان، روند «عادی‌سازی هنجارشکنی» با «امتناع تغییر» همسو شده است و سپس روند عدم تبعیت از هنجارهای علمی به شکل «هنجارشکنی سیستماتیک» در آمده است. ساختار پشتیبان و تسهیل کننده این هنجارشکنی سیستماتیک، ترکیبی از «سیطره اقتدار اداریِ» همسو و همجوش با «استیلای سیاست بر فضای علم»، سازمان‌های علمی را به عرصه‌ «شکل‌گیری و بازتولید حلقه‌های قدرت و مکان‌های فرصت» تبدیل نموده است.
در این کتاب زیر عنوان "حلقه‌های قدرت و مکان‌های فرصت" آمده است:
این پدیده خود ریشه در هم‌آمیزی سیاست با مدیریت علم و نمود قدرت و ایدئولوژی در بوروکراتیزاسیون دانشگاه دارد که به تأثیرپذیری گسترده نهاد علم از نهاد سیاست منجر شده است. تأثیرگذاری میدان سیاست بر میدان علم عمدتاً در سیطره اقتدار اداری بازنمایی می‌شود. ازاین‌رو مناسبات اخلاقی درون این تداخل‌های میدانی و تأثیرپذیری مناسبات و روابط تعریف می‌شود. در چنین وضعیتی، معرفت علمی تحت‌الشعاع گرایش‌های سیاسی و ایدئولوژیک قرارگرفته و مناسبات علمی نه متکی بر اقتدار و حیثیت علمی بلکه متکی بر اقتدار سیاسی و ضریب قدرت و نفوذ افراد و گروه‌های تأثیرگذار است. کنش‌ها و انتظارات نقش در میدان علم تحت تأثیر میدان سیاست تعیین می‌شود. متأثر از میدان سیاست، قدرت در گروه‌های خاص درون دانشکده و گروه‌های آموزشی متمرکز می‌شود و منافع شخصی از طریق گرایش‌های سیاسی و ایدئولوژیک و نیز موقعیت قدرت در دانشگاه و دانشکده دنبال می‌شود. اقتدار اداری در این فضا نیز بیشتر برای استادان صاحب‌منصب است و وابستگی‌های سیاسی برای کسب مناصب اداری بر شایستگی‌ها و توانایی‌های علمی و مدیریتی ارجحیت دارد.
از نظر آنها اخلاق علم شامل "مجموعه‌ای از قواعد و ضوابط ایجابی و سلبی حرفه‌ای مورد پذیرش اجتماع علمی است که کنش‌گران حوزه علم و فناوری را، در فرایند آموزش و پژوهش و نشر و کاربرد علم، به رعایت اخلاق و پرهیز از بی‌اخلاقی ملزم می‌کند." این تعریف هم اجتماع علمی عام (همه رشته‌های علمی) و هم خاص (هر رشته علمی) را در بر می‌گیرد. ضمن این که این تعریف قابل اطلاق به هریک از ابعاد پژوهش، آموزش، نشر و کاربرد علم به تفکیک نیز هست

نظر شما :

حسین طاهری وحدتی ۲۰ دی ۱۳۹۶ | ۰۸:۳۷

با سلام و احترام امیدوارم در آشفته بازار علم وپژوهش به خصوص در علوم انسانی، از این دست تحقیقات بیشتر صورت پذیرد.

احمد رازقی ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ | ۱۰:۱۲

کتاب انتقادی و ارزشمندی است. به ویژه بخشهایی که به نفوذ رانتهای سیاسی «حلقه های قدرت» در نظام دانشگاهی ایران می پردازد.

سارا دارابی فر ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ | ۱۹:۴۵

یکی از بهترین آثار پژوهشی در زمینه شیوه تولید علم در ایران است که با رویکردی جامعه شناختی به به فساد ساختاری نهفته در نهادهای علمی ایران ذیل مسأله اخلاق علم می پردازد. مخصوصا بخش "هنجار گریزی سیستماتیک" و "حلقه های قدرت و مکانهای فرصت" که به نفوذ سیاست و ایدئولوژی در دانشگاهها و مراکز علمی ایران توجه دارد. این کتاب به طور تجربی نشان می دهد که چگونه کنشگران از قواعد و نظام توزیع منابع نهاد علم در ایران برای نگه داشت و پایش ساختار مفسده آمیز کنونی حاکم بر علم در ایران استفاده می کنند و پژوهشگران در جایی از کتاب در مدل ارائه شده در تبیین ادامه این روند به مفهوم "امتناع تغییر" در شرایط کنونی می رسند.

مينا خالصي ۱۳ خرداد ۱۳۹۸ | ۲۳:۳۳

سلام ب نظر من قسمت سیستمی شدن هنجارهارو با توجه ب موضوعات امروزه ی جامعه ب صورت کامل ب تصویر کشیده ک واقعا میشه از ان بهره برد اما تنها مشکل کتاب اینه ک راه حلی برای این مشکلات ب طور واضح بیان نکرده ولی در کل کتاب ارزشمند و جامعی ب حساب میاد در حوزه اجتماع

زهرا نجفی ۲۱ خرداد ۱۳۹۸ | ۱۹:۰۸

با عرض ادب و احترام خدمت شمابزرگواران،،کتاب ارزشمندی در حوزه اجتماعی از نظر رویکرد جامعه شناختی به اخلاق علم در حوزه آموزش و پژوهش در ایران،از این لحاظ که ظوابط و مقررات را برای رسیدن به یک پژوهش سالم و تاثیرگذار بیان نموده و نیز فارغ از علایق فردی و گرایش به یک گروه یا حزب خاص،پژوهش را به سمت هدف تعیین شده سوق میدهد.از نظر مکتوب اثر ارزشمند و مفید و راه گشایی است چه خوب است که سیستم آموزش و پژوهش به این امر مهم جامع عمل بپوشاند.

محمد هادی محمدی نصرآبادی ۲۳ خرداد ۱۳۹۸ | ۱۵:۲۳

با عرض سلام این کتاب به موضوع اخلاق علم در دو بعد آموزش و پژوهش در علوم اجتماعی ایران می‌پردازد.در این کتاب ابعاد علم ورزی و آسیب های وارد شده به آن بر حول محور اخلاق علم شناسایی شده است.و این اخلاق علم بحثی تخصصی و حرفه‌ای فارق از اخلاق مذهبی،فلسفی و فردی است و به صورت جامعه شناختی در نظر گرفته می‌شود.این کتاب فهم سیستماتیک از یک ساختار معیوب را نشان میدهد که این ساختار در حال پرداختن به آن چیزی است که به آن تولید علم می‌گوید.این کتاب به وسیله چهارچوب نظری مناسب تدوین شده است و از لحاظ مفهوم به خوبی اخلاق علم را مشخص کرده است و در آن فقدان آگاهی کنش‌گران علم و سازمان علم نسبت به اخلاق علم کاملا مشخص شده است و نشان داده شده است که کنش‌گران و سازمان علم،توسعه علم را چیزی جدای از اخلاق علم می‌دانند. خیلی از موضوعاتی که در علم ایران پنهان و دور از چشم مانده‌اند و در مواقعی از بازگو‌ کردن آنها جلوگیری به عمل می‌آید مانند فروش مقاله،تقلید،کپی‌کاری،سرقت علمی،اخلاق حرفه‌ای و ... در این کتاب به خوبی مورد پوشش و تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.در بخش هنجارگریزی سیستماتیک و حلقه های قدرت و مکانهای فرصت نشان می‌دهند که چگونه گروه ها و افراد دارای قدرت از فساد حاکم بر علم بهره‌مند می‌شوند و از تغییر شرایط امتناع میکنند و جلوگیری به عمل می‌آورند و چگونه سیاست و سیاسی‌کاری در سیستم رخنه کرده است. در این کتاب با توجه به اخلاق علم به بررسی هنجارگریزی مدیران آموزشی،مدرک‌گرایی،عدم شفافیت در آیین نامه های آموزشی،هنجارگریزی دانش‌جویان و ساختن مقالات آی‌اس‌آی فاقد ارزش پرداخته شده است و توجه ویژه‌ای در این زمینه ها صورت گرفته است. در کل کتاب مناسبی است که هدف اصلی آن لزوم توجه به مسئله اخلاق آموزش و پژوهش به‌منزلهٔ پدیده‌ای اجتماعی است که برای کل افراد جامعه میتواند مفید واقع شود.در این کتاب قواعد و هنجار های غالب مورد نقد قرار گرفته است و نقص آن ها آشکار شده است تا دیگر راه و مسیر اشتباه ادامه پیدا نکند.

مینا سالمی ۲۶ خرداد ۱۳۹۸ | ۱۹:۵۵

با عرض سلام و‌خسته نباشید کتاب در رابطه با دوسویه بودن ساختارهای اجتماعی مباحث جامعی را مطرح کرده است و در واقع موضوعات مربوط ب دانشگاه و فضای علمی و محیط دانشگاه را ب طور کامل شرح کرده است و میتوان گفت ک بهترین کتاب در حوزه ی مطالعات مشکلات دانشگاهی ب حساب میاید به ویژه بخش حلقه های قدرت و هنجار گریزی سیستماتیک که به نفوذ سیاست در نظام دانشگاهی میپردازد فقط کاش به جای کلمات و عبارات سخت که درک کتاب رو کمی با مشکل مواجه کرده است از زبان ساده تری برای آن استفاده میکرد اما با وجود این موضوع از سطح بالای کتاب کم نشده است و کتاب ارزشمند و پر محتوایی است

محمد هادی محمدی نصرآبادی ۲۶ خرداد ۱۳۹۸ | ۲۱:۱۸

این کتاب به موضوع اخلاق علم در دو بعد آموزش و پژوهش در علوم اجتماعی ایران می‌پردازد.در این کتاب ابعاد علم ورزی و آسیب های وارد شده به آن بر حول محور اخلاق علم شناسایی شده است.و این اخلاق علم بحثی تخصصی و حرفه‌ای فارق از اخلاق مذهبی،فلسفی و فردی است و به صورت جامعه شناختی در نظر گرفته می‌شود.این کتاب فهم سیستماتیک از یک ساختار معیوب را نشان میدهد که این ساختار در حال پرداختن به آن چیزی است که به آن تولید علم می‌گوید.این کتاب به وسیله چهارچوب نظری مناسب تدوین شده است و از لحاظ مفهوم به خوبی اخلاق علم را مشخص کرده است و در آن فقدان آگاهی کنش‌گران علم و سازمان علم نسبت به اخلاق علم کاملا مشخص شده است و نشان داده شده است که کنش‌گران و سازمان علم،توسعه علم را چیزی جدای از اخلاق علم می‌دانند. خیلی از موضوعاتی که در علم ایران پنهان و دور از چشم مانده‌اند و در مواقعی از بازگو‌ کردن آنها جلوگیری به عمل می‌آید مانند فروش مقاله،تقلید،کپی‌کاری،سرقت علمی،اخلاق حرفه‌ای و ... در این کتاب به خوبی مورد پوشش و تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.در بخش هنجارگریزی سیستماتیک و حلقه های قدرت و مکانهای فرصت نشان می‌دهند که چگونه گروه ها و افراد دارای قدرت از فساد حاکم بر علم بهره‌مند می‌شوند و از تغییر شرایط امتناع میکنند و جلوگیری به عمل می‌آورند و چگونه سیاست و سیاسی‌کاری در سیستم رخنه کرده است. در این کتاب با توجه به اخلاق علم به بررسی هنجارگریزی مدیران آموزشی،مدرک‌گرایی،عدم شفافیت در آیین نامه های آموزشی،هنجارگریزی دانش‌جویان و ساختن مقالات آی‌اس‌آی فاقد ارزش پرداخته شده است و توجه ویژه‌ای در این زمینه ها صورت گرفته است. در کل کتاب مناسبی است که هدف اصلی آن لزوم توجه به مسئله اخلاق آموزش و پژوهش به‌منزلهٔ پدیده‌ای اجتماعی است که برای کل افراد جامعه میتواند مفید واقع شود.در این کتاب قواعد و هنجار های غالب مورد نقد قرار گرفته است و نقص آن ها آشکار شده است تا دیگر راه و مسیر اشتباه ادامه پیدا نکند.