گزارش جلسه دوازدهمین نشست مطالعات راهبردی امنیت اجتماعی با عنوان «جریانهای دینی، معنوی نوظهور و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی»

گروه پژوهشی جامعه و امنیت دوازدهمین نشست مطالعات راهبردی امنیت اجتماعی را با عنوان «جریانهای دینی، معنوی نوظهور و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی» با ارائه دکتر هادی وکیلی رزو سه شنبه 9 آبان برگزار کرد.

 در این نشست علمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، خاطر نشان ساختند؛ بر اساس تحقیقاتی که گروه پژوهشی جامعه و امنیت در رابطه با موضوع امنیت اجتماعی در حوزه­های نظریه‌پردازی، شناخت جامعه ایران و همچنین مدیریت تاثیرگذاری انجام داده است، ابعاد امنیت اجتماعی در ایران احصاء شد که عبارت است از ابعاد پنجگانه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی که در بررسی و مطالعه بعد فرهنگی، مؤلفه هویت فرهنگی یکی از مولفه های اصلی است و یکی از شاخصهای آن مربوط به دیانت است. شاخصی که موضوع نشست علمی امروز قرار گرفته است.

در ادامه دکتر وکیلی، به چیستی و ماهیت جنبشهای دینی، معنوی نوظهور پرداخته و آنها را از حیث ماهیت منقسم بر سه قسم دانستند:

1. آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که در واقع، تعبیری جدید از ادیان سنتی هستند (مورمون‌ها، ایمان بهائیت، شاهدان یهوه)

2. آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که با الهام از یک دین سنتی و التقاط با تعالیم یک یا چند دین سنتی دیگر به وجود آمده‌اند (اکنکار)

 3. و در نهایت آن دسته از جنبشهای دینی، معنوی نوظهور که در مقام ضدیت با ادیان سنتی شکل گرفته‌اند (کلیسای شیطان)

به طور کلی، یکی از ویژگی‌های نامعمول جدن‌ها که بحث و پژوهش درباره آنها را دشوار می‌سازد مرزی‌بودن آنها است به این معنا که آنها اشتمال بر مفاهیم، مقولات و روش‌های تلفیقی دارند و همچنین فقدان تعریفی منسجم از آنها  و گرایشهای طبیعت‌گرایی و خداناباوری (مانند خوانش‌هایی که فراطبیعت را منکر هستند مانند نوالحادی داوکینز  و یا خدا را به جهان فرو می‌کاهند مانند پانتئیسم) نیز در این رابطه موثر است. حتی برخی از این جدن‌ها به انتساب خلقت جهان به موجودات ناشناخته فضایی شهرت دارند امری‌ که در مکاتبی مانند یوفوگرایی و کلیسای غول اسپاگتی پرنده نیز به چشم می‌خورد.

از جمله ویژگی‌های نا امن ساز جُدن‌ها نیز می‌توان به غیر شناختی‌بودن (مانند: سنت گورو- مرید در سیدها یوگا)، فروکاهش خدا به انسان (در کلیسای ساینتولوژی ران هوبارد که به تایتان‌های فرابدن معتقدند و رابطه خدا با این تایتان‌ها را بیان می‌کنند  و همچنین امکان مجازی سازی معاد در الهیات دیجیتال (دستیابی به نوعی جاودانگی دیجیتال در محیط شبیه‌سازی شده کامپیوتری) اشاره کرد. همچنین عملکرد این جدن‌ها می‌تواند آسیب‌های اجتماعی‌ای را به همراه داشته باشد. از جمله آنکه برخی از این جدن‌ها به صورت فرقه یا کالت درآمده و آسیب‌هایی نظیر شستشوی مغزی، کنترل ذهنی، دستکاری روحی، آدم‌ربایی، مطیع‌سازی، سوء استفاده جنسی، تنبیه فیزیکی و خشونت را موجد می‌شود و همین امر می‌تواند موجب تهدید امنیت اجتماعی و حتی امنیت ملی شود.

در پایان آقای محمدعلی مینایی، ضمن ارائه جمع‌بندی جلسه، مجموعه مباحث مطروحه را نشانگر اهمیت این مسئله دانستند و بررسی علمی این مقوله را حائز اهمیت قابل توجهی در راستای بهبود بسترهای امنیت‌ساز جامعه‌ای برشمردند و با اشاره به آنکه رویکرد سخت نمی‌تواند در مسیر مواجهه با این جریانهای موفق باشد، از لزوم اتخاذ رویکرد نرم در این راستا سخن گفتند. از سوی دیگر، این پدیده‌ها می‌توانند با تهدید عنصر دیانت و با به مخاطره انداختن هویت فرهنگی، زمینه‌های تضعیف امنیت اجتماعی را فراهم آورند.