گزارشی از نشست «نقد دستور؛ ساختمان فعل زبان فارسی»

پژوهشکده زبان و ادبیات نشستی با عنوان «نقد دستور؛ ساختمان فعل زبان فارسی»، با حضور سخنران و مؤلف استاد عباسعلی وفایی (عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی) و جمعی از استادان پژوهشکده ادبیات پژوهشگاه علوم انسانی از جمله رئیس پژوهشکده، دکتر محمدنژاد عالیزمینی، دکتر ابوالقاسم رادفر، دکتر علیرضا شعبانلو، و دکتر مریم شریفنسب و جمعی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مورخ 10/2/1396 سالن اندیشه برگزار شد.

دکتر وفایی  در این نشست آنچه را که در باب تقسیمبندی ساختمان فعل در زبان فارسی با عنوان 1- ساده 2- مرکب 3- مشتق4- مشتق مرکب است، ارائه داد و گفت: «این تقسیمبندی پایه علمی و منطقی ندارد بلکه در حوزه اسم میتوان بدان قائل شد ولی ساخت فعل با آن کاملاً متفاوت است. در فعل، فقط یا «فعل ساده» داریم یا « مرکب» و اشتقاق در حوزه اسم و صفت است که کاربرد دارد و همچنین واژهسازی بهگونه «مکرر» در حوزه مرکب جای میگیرد و «تخفیف» نیز در حوزه واژهسازی نیست بلکه یک فرایند است.»

وی در ادامه گفت: «فعل مرکب، فعلی است که در عنصر اصلی آن بیش از یک تکواژ آزاد بهکار رفته باشد مانند: صحبت کرد، از دست رفت، در رفت، چشم دوخت. ساختمان «عبارتی» و «گروهی» در فعل جزو روش مرکب قرار میگیرد؛ ساخت «پیشوندی» و ساخت «لازم یک مشخصه» در فعل از روشهای ساخت واژه نیست زیرا لازم و یک مشخصه از ویژگیهای فعل است نه ساخت آن. بنابراین ساختمان فعل در زبان فارسی تنها دو نوع است: 1- ساده 2- مرکب از ویژگیهای مرکب هم این است که دارای چهار وحدت باشد 1- وحدت معنایی 2- وحدت نحوی 3- وحدت آوایی 4- وحدت صرفی.» وی همچنین پرکاربردترین همکرد برای ساخت فعل مرکب را «کرد» دانست.