دکتر قبادی: پژوهشگاه می‌تواند گزارش راهبردی از فرایند انتخابات و دستاوردهای آن تدوین کند
جلسه دیدار ماهانه اعضای هیأت علمی با هیأت رئیسه پژوهشگاه، روز دوشنبه اول خرداد برگزار شد. در ابتدای جلسه، دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه، با اشاره به برگزاری انتخابات پرشور و بی‌نظیر ریاست جمهوری، این پیروزی را به ملّت ایران، مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای و رئیس جمهوری منتخب، جناب آقای دکتر روحانی و همه اعضای محترم پژوهشگاه تبریک گفت.
رئیس پژوهشگاه با اشاره به فرایند و دستاوردهای انتخابات بیان داشت: «اگر با رویکرد فرهنگ‌مدار تحلیل کنیم؛ در این انتخابات هیچ کس شسکت نخورده است. انتخابات، در واقع برای رسیدن به اوج است. برای رسیدن به اوج باید شیب‌ها و ناهمواری‌هایی را طی کرد و در نهایت یک کشور است که به اوج می‌رسد و قطعاً همه ملت پیروز آن هستند. اگر به طور متعارف اصطلاح پیروز یا غیرپیروز مطرح می‌شود، در واقع اولین شرط اخلاقی، به‌ویژه برمبنای آموزه‌های دینی ما، این است که پیروزشدگان در این مسیر مغرور نشوند. چرا که این لطف الهی و اراده و همت مردم بود که نتیجه را رقم زد و درحقیقت مسوؤلیت شخص سکاندار را چند برابر کرد.»
رئیس پژوهشگاه در ادامه اظهار کردند: ما با توجه به این دیدگاه که باید ملتزم به برنامه توسعه پژوهشگاه باشیم و شأن و منزلت پژوهشگاه را در ساحت ملّی و فراملّی ارتقا بخشیم، از این منظر مطالعه ابعاد مختلف انتخابات می‌تواند فرصت بیشتری را فراروی ما خلق کند که به نظر می‌رسد با ایجاد آرامش بیشتر و گشودن افق‌های درازمدت هم وظیفه ما سنگین‌تر می‌شود و هم امید ما برای تحقق برنامه توسعه روشن‌تر خواهد بود و هم اینکه ما را بیشتر ملزم می‌کند تا روش‌مندتر و دقیق‌تر برنامه توسعه را محقق کنیم.
دکتر قبادی گفت: «من به عنوان محقق کوچک علوم انسانی، معقتدم اگر از منظر فرهنگ و تمدّن بنگریم، انتخابات فرصت‌های دیگری را فرا روی ما گشوده است به نظر من این انتخابات از ژرفای وجدان مردم و تبادل نظر عمیق نخبگان عبور کرده و یک فرصت بازیابی مسأله‌شناسانه را فراروی ما می‌گشاید و پژوهشگاه به عنوان بزرگترین نهاد پژوهشی علوم انسانی در کشور باید بتواند وظیفه کارشناسی، مسأله‌شناسی و نشان دادن راه را سرلوحه خود قرار دهد. تاکنون نیز سعی بر این داشتیم تا همین رفتار را داشته باشیم.»
رئیس پژوهشگاه چند نکته را به عنوان بخشی از مباحث حوزه مسأله‌شناسی در همین مراحل اوّلیه در حین انتخابات معرفی کرد:
1- یکی از درس‌های انتخابات اگر از منظر احترام به تمدّن پردیرینه و با عظمت ایرانی ـ اسلامی نگاه کنیم، توجه کاندیداها و نمایندگان جناح‌های سیاسی حاضر در انتخابات به "منافع ملّی" و مصالح منطقه‌ای کشور به عنوان پیش شرطی برای سایر مباحث است. این امر نشانگر ضرورت رسیدن به این واقعیت به وسیله جناح‌های مختلف سیاسی کشور است که به رغم علاقه به دیدگاه‌ها، رویکردها و مسائل اخص جناحی، هریک از احزاب و جناح‌های سیاسی حاضر در انتخابات، محوریت یافتن وحدت و وفاق و بویژه منابع ملّی را به عنوان یکی از ضرورت‌های مهم و اصلی برای کشور بدانند.
2- در انتخابات ما شاهد فقدان جامع‌نگری و ظهور نوعی تک ساحتی‌نگری از جانب طیف‌های گوناگون بودیم و هرکسی به دنبال بیان بخشی از حقایق و مسائل بود. یعنی کمتر سخن از توأمانی ارزش‌ها، آزادی، عظمت تمدّن ایرانی و عدالت اقتصادی به میان آمده بود. به بیان دیگر، بهتر است اخلاق و عدالت اقتصادی توأمان با آزادی و استقلال‌خواهی و ارزش‌های معنوی انقلاب اسلامی یکجا در میان بیاید و منافع حزبی و شخصی بر اخلاق و منافع ملّی و آداب و آیین مناظره دو هموطن نچربد. وی ادامه داد: اینکه گفته شود، میدان انتخابات میدان رقابت است و پس از انتخابات دوران رفاقت، سخن کاملی نیست و ضرورت دارد تشریح و تبیین و اصلاح شود.
اگر ما مثل برخی کشورها بینگاریم اخلاق به درد پیش از انتخابات و پس از انتخابات می‌خورد و اوج انتخابات جای اخلاق نیست، این یک نگاه دوآلیستی است. ولی آنچه ما از فرهنگ و حکمت ایرانی و از آموزه‌های اسلامی می‌آموزیم و از نظریه تجلّی دائمی حق و دیدگاه امام خمینی (ره) در عالم هستی یاد می‌گیریم، آن است که عالم محضر خداست و اخلاق تعطیل‌بردار نیست. ما حق نداریم برای کسب رأی، دیگران را تخریب کنیم، تهمت بزنیم و ناروا و سخن شبه‌ناک بگوئیم تا حریف از میدان به در برود و بگوئیم ما قبلاً با هم دوست بودیم و پس از انتخابات هم دوست خواهیم بود. چنین تقسیم کار تصنعی در فرهنگ این مرزوبوم پیشینه نداشت. متأسفانه در سه ـ چهار انتخابات اخیر راه‌یافته است، و این نگاه دوآلیستی بینویت قائل شدن و تفکیک میان عالم غیب و شهود است، نباید جاذبه‌هایی ما را از روح معنوی ادای وظایف اجتماعی و سیاسی به دوردست‌ها پرت کند. به قول حافظ:
حسن مه رویان مجلس گرچه دل می‌برد و دین بحث ما در لطف طبع و خوبی اخلاق بود
بر در شاهم گدایی نکته‌ای در کار کرد گفت بر هر خوان که بنشستم خدا رزّاق بود
در این خصوص پژوهشگاه می‌تواند با مطالعهٔ راهبردی، عمیق و عالمانه؛ جامعه، دست اندرکاران وسیاستمداران را به سمت جامع‌نگری سوق دهد.
3- نکته دیگر ضرورت ارائه برنامه دقیق و منسجم و علمی در زمینه آسیب‌های اجتماعی به عنوان یکی از مسائل مبتلا به کشور است که مورد تأکید مکرر مقام معظم رهبری نیز بوده است. آنچه به نظر می‌رسد در برنامه‌های کاندیداهای محترم کمتر مورد توجه قرار گرفت و مسائل مهمی مانند گسترش اعتیاد زنان، کاهش سن اعتیاد، اعتیادهای نوظهور، ارتباط پدیده اعتیاد با طلاق، افزایش پرونده‌های قضایی، و... مغفول ماند. هرچند طرح مباحث حقوق شهروندی و نهادینه سازی و استمرار توجه به آن، به عنوان یکی از مبانی و اصول در این زمینه باید در نظر گرفته شود.
4- درسِ دیگرِ فرهنگی که می‌توانیم از انتخابات بگیریم، این است که انتخابات برای افزایش ظرفیت تحمل یکدیگر و ایجاد منطق گفتگو و تعامل است. پژوهشگاه می‌تواند به عنوان نهادی علمی گفتگومندی را ترویج دهد و فواید این گفتگومندی را نشان دهد و کانونی برای گفتمان جهانی در این زمینه باشد.
5- نکته دیگر این است که انتخابات برای تقویت و انباشت سرمایه اجتماعی و احترام به سرمایه‌های انسانی است. نباید به گونه‌ای حرکت کنیم که پیروزی و برد در انتخابات تنها و تنها هدف ما باشد، بلکه هدف تقویت و گسترش سرمایه اجتماعی و کشف ابعاد مختلف منابع، سرمایه‌های انسانی و مزیت‌های تمدّنی ایران است.
6- مسأله دیگری که از زاویه نگاه فرهنگ در انتخابات روشن شد کم‌توجهی به سبک زندگی ایرانی- اسلامی بود. در طول دوره تبلیغات، سبک زندگی و رفتار انتخاباتی به شکل‌های مختلفی نمایان شد. ما می‌توانیم از فرصت انتخابات برای تغییر این رفتار و سبک استفاده و برای ارتقای منزلت ملّی خود تلاش کنیم و مزیت‌های ملّی و فراملّی را عرضه کنیم.
7- اگر بتوانیم مدققانه انتخابات را بویژه از حیث فرهنگی و اجتماعی تحلیل کنیم، در موقعیت کنونی جامعه ما، پس از گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی و ظهور چند نسل پس از انقلاب، یک انتخابات سالم و فراگیر بهترین عرصه برای تقویت مناسبات بین نسلی و انتقال ارزش‌های آزادیخواهانه و استقلال‌طلبانه و معنویت انقلاب اسلامی می‌تواند به شمار آید، حتی فرصتی تاریخی و مغتنم برای انتقال عظمت تمدّن ایرانی ـ اسلامی به نسل‌های بعدی می‌تواند باشد و فرصتی برای انتقال عواطف پاک انسانی، میراث‌های معنوی و اسطوره‌های فرهنگ آفرین ایرانی ـ اسلامی محسوب شود. به نظر می‌رسد پژوهشگاه از این منظر می‌تواند با رویکردی بین‌رشته‌ای به نحو احسن به آن بپردازد.
8- پژوهشگاه می‌تواند با خوانش ظرفیت منطقه‌ای و فراتر از آن در سطح کشورهای اسلامی و برخی کشورهای دیگر مطالعه کند و مزیت مردم سالاری در ایران را بیشتر تبیین نماید تا معنی توأمانی جمهوریت و اسلامیت نمود بیشتری پیدا کند. این مسیر می‌تواند با برگزاری کارگاه‌ها و کنفرانس‌ها و پروژه‌های مشترک با نگاهی بین‌رشته‌ای به وسیله پژوهشکده‌های مختلف ما پیگیری شود.
دکتر قبادی در جمع بندی مطالب خود گفت: انتخابات دو ساحت دارد: 1- کوتاه‌مدت و گذرا و 2- درازمدت، اثرگذار و ماندگار. وی با اشاره به ساحت زودگذربودن و هیجانی بودن مسأله انتخابات اظهار کرد: این مرحله خودبه‌خود خواهد گذشت. اما در ساحت دوم باید بیشتر اندیشید: ابعاد، دستاوردها و پیامدهای درازمدت انتخابات در مایه‌بندی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ارزشی آن باید بیشتر و سامان‌یافته اندیشید. برای نهاد علوم انسانی، انتخابات بستر مناسبی است تا اعماق برخی مسائل اجتماعی، حتی فکری را از لایه‌های زیرین رفتارها و روش‌ها دریابد و تحلیل کند. بدین منظور درصدد آن هستیم تا براساس برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه، گزارشی راهبردی از فرآیند انتخابات تهیه کنیم و با ارائه پیشنهادهایی که منبعث از رشته‌های مختلف علوم انسانی باشند به صورت کاربردی، راهکارها را به مسوؤلان عرضه کنیم و در حل مسائل جامعه پیشرو باشیم. پیشنهاد می‌کنم این شاخه در شورای پژوهشی پژوهشگاه و در شورای سیاستگذاری طرح اعتلا هم مطرح شود و پژوهشکده‌ها و پژوهشگران عزیز به استقبال این موضوع بیایند.
همچنین در این جلسه مراسم تودیع و معارفه مدیران قبلی و فعلی دفتر امور هیأت علمی نیز برگزار شد که طی آن دکتر قبادی ضمن قدردانی از مساعی سرکار خانم دکتر هدایتی، با قبول استعفای ایشان از مسوؤلیت دفتر امور هیأت علمی که همزمان با آن، مسوؤلیت ریاست پژوهشکده اخلاق و تربیت را نیز برعهده داشتند، برای خانم دکتر نصیری که به مسؤولیت دفتر امور هیأت علمی منصوب شده‌اند، آرزوی موفقیت کردند.
در ادامه جلسه، پس از گزارش جناب آقای دکتر فوزی و جناب آقای زعفرانچی درخصوص وضعیت نشریات پژوهشگاه و راهکارهای ارتقا کیفیت آنها، اعضای حاضر به تبادل نظر در این باره پرداختند.
نظر شما :