درسگفتار آشنایی با فلسفه میان فرهنگی
گروه پژوهشی مطالعات میانفرهنگی پژوهشکده فرهنگ معاصر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می کند:
درسگفتار آشنایی با فلسفه میان فرهنگی
دکتر رضا دهقانی
پژوهشگر حوزه فلسفه میانفرهنگی دانشگاه وین
جهان جدید را میتوان عصر همزمانی جهانیسازی ساختاری و تکنیکی از یک طرف و چندپارگی یا تکهتکهسازی فرهنگی و ارزشی دانست. ساختارهای علمی و تکنیکی در حال بسط بوده اند ولی در عین حال مناطق مختلف جهان یا به بیان دیگر فرهنگهای مختلف چندپاره باقی ماندهاند. در چند سال اخیر با طرح مسائل مهاجرت و جنگ و مواجهه خشونت آمیز غرب و جهان اسلامی و البته بحرانهای اقتصادی، در حوزه های جهانیشده (گلوبال) علم و تکنیک و اقتصاد، علاوه بر جهانیسازی، شاهد جریانهای منطقهایساز نیز بودهایم که در جهت تقویت چندپارگیفرهنگی مذکور و البته در برابر جریانهای جهانیسازی هستند. منطقه ای سازی هر روز در حال شدت گرفتن است. در نهایت نتیجهای که پس از این تحولات حاصل شده تقابل میان فرهنگها است. اما این تقابل جدید با تقابلهای دیگر در تاریخ بشری و موارد نزاع و کشمکش های قومی گذشته متفاوت است. اینک تمامی فرهنگها جریان جهانیشدن را به نوعی تجربه کردهاند و دسترسی به ساختار علمی و تکنیکی و البته در بسیاری موارد ساختار اقتصادی جهانیشده دارند. بنابراین تقابلی که اکنون بین فرهنگها ایجاد میشود تقابل فرهنگهای مجهز به ابزارهای جهانی است که وجه ارزشی و فرهنگی خود را به شدت پررنگ میکنند و از این ساختار پیشرفته جهانی در خدمت تشدید تقابل استفاده میکنند و نتیجه چیزی جز نزاع و تقابل خشونتبار نیست.
اما فلسفه به معنای رایج آن در این میان به چندپارگی فرهنگی کمک کرده است. هرچند فلسفه در شکلگیری و بسط جهانیشدن نقش داشت اما به نظر این نقش را در منطقهای شدن جدید و نیز چندپارگی فرهنگی عالم نیز داشته است. به نظر میتوان نتیجه گرفت که فلسفه هرچند میتواند نقش تعیینکننده و حمایتگری برای انسانیت انسان داشته باشد، اما در این تحلیل و در واقع، خادم جریانهای مختلف بوده است؛ از جهانی شدن تا منطقهای شدن و نیز چندپارگی فرهنگی. فلسفه به ظهور این جریانها که ظاهراً در مقابل هم هستند کمک کرده است. از یک طرف به عنوان مثال ایدههای جهان وطنی و یا آرمانشهری ارائه داده که به نوعی در خدمت شکلگیری و بسط جریانهای گلوبالیته هستند و از طرف دیگر ایدههای مرکزیت گرایانهای نظیر اروپامحوری عقل و فلسفه داده که در خدمت چندپارگی فرهنگی بوده اند. جریانهای منطقه ای سازی در ساختارهای اقتصادی و تکنیکی نیز به عنوان واکنشی به جهانیسازی خود به خود و با استقلال بیشتری از فلسفه و بیشتر متأثر از تحولات و وضعیت اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته اند.
یکی از مهمترین خدمات فلسفه به چندپارگی فرهنگی اروپامحوری فلسفه است. این انحصار تاریخفلسفه و فلسفه به طورکلی به تاریخ تفکر غربی میرات اندیشه استعماری است. در این نگاه فرهنگهای دیگر ناتوانتر از آن هستند که تلاش و کوشش فکری خاص فلسفه را داشته باشند. اگر در میان متون دیگر فرهنگها با متونی مواجه شوند که از لحاظ فکری قوی و عمیق هستند، برای جدا ساختن این متون از دستاوردهای اندیشه غربی آنها را نه فلسفه بلکه «حکمت» مینامند.
فلسفه دانشگاهی در جهان غرب و نیز در کشورهایی مانند ایران که در برنامه آموزشی و پژوهشی خود به شدت متأثر از غرب هستند، با تحولات معاصر برخوردی شکننده و بیمهر داشته است. در فلسفه دانشگاهی موضوعات متداول تاریخ فلسفه غربی و شفافسازی و شرح منطقی و زبانی مسائلی که در جریان تحقق علوم و کاربرد و عادات زبانی روزمره به وجود میآیند، در اولویت قرار داشته و برای بحث در باب موضوعات انضمامیای که با وضعیت کنونی جهان در پیوند هستند، در عمل تلاش بسیار ناچیزی میشود.
اما در این میان از حدود سه دهه پیش جریانهایی در سنت دانشگاهی به عنوان اقلیت به گونهای دیگر اندیشیدهاند که البته متأثر از فیلسوفان تمایز و نیز در نسبت با جریانهای فرهنگی دهه شصت به بعد هستند. از میان این جریانها، و به خصوص در فضای آلمانیزبان دانشگاهی، میتوان به فلسفه میانفرهنگی اشاره کرد. این فیلسوفان که عمدتاً متعلق به سنت غربی هستند و توسط برخی فیلسوفان دیگر سنتها حمایت شدهاند، تلاش میکنند تا به مسائل مربوط به اتحاد و امتزاج و آمیزش فرهنگهای موجود بپردازند و در پی آن هستند تا با فلسفههای دیگر تعامل کنند و به مسائل انضمامی مربوط به تلاقی فرهنگها اندیشه کنند
فلسفه میانفرهنگی را میتوان پاسخی از سوی جهان دانشگاهی فلسفه در غرب، به خصوص در دانشگاههای آلمانی زبان، به جهان جدید میانفرهنگی دانست. این فیلسوفان سعی میکنند به وضعیت جدید بیاندیشند و البته به این نسبت خود با اندیشه غربی تذکر میدهند و نیز همکاری و تعامل فیلسوفان دیگر از فرهنگهای دیگر را نیز طلب میکنند. مسلماً این جریان در ابتدای راه است و برخی اندیشمندان غیر-اروپایی نظیر رویوزکه اُهاشی یا تورو تانی از ژاپن به این ندا پاسخ مثبت دادهاند و همراه شدهاند. در ایران نیز برخی از اساتید و محققین دانشگاهی سعی در همراهی در این راه کردهاند، که نمونه این همراهی را میتوان در تأسیس انجمن فلسفه میانفرهنگی ایران یا برگزاری چند همایش و نشست و نیز دعوت از دو متفکر برجسته میانفرهنگی، گئورگ اشتنگر و رویوزوکه اُهاشی در تهران و برگزاری چند سخنرانی برای ایشان دید.
این کارگاه هم سعی دارد به عنوان فعالیتی دانشگاهی از جهان ایرانی معاضدتی به فلسفه میانفرهنگی باشد. در این کارگاه شرکتکنندگان با مباحث مطرح در فلسفه میانفرهنگی به خصوص با نگاه به ایران و وضعیت آن در جهان میانفرهنگی جدید آشنا خواهند شد.
سرفصل ها و محتوای دوره آموزشی :
ظهور، ضرورت، هدف و پیش زمینه و چیستی اندیشه میان¬فرهنگی
بررسی و نقد مرکزیت گرایی
بنیادگرایی دینی
بررسی سنت تاریخ فلسفه نویسی
فلسفه آفریقایی
هرمنوتیک گادامر و فلسفه میان فرهنگی
فهم و فهمیدن در هرمنوتیک میان فرهنگی
پدیدارشناسی هوسرل و فلسفه میان فرهنگی
برنهارد والدنفلس؛ پدیدارشناسی میان
گئورگ اشتنگر؛ هستی شناسی ساختارمحور و هرمتیک
با هدف افزایش دانش نظری در زمینهٔ پژوهشهای میانرشتهای و میانفرهنگی
ارتقای مهارت عملی در تحلیل موضوعات مختلف از دیدگاه میانفرهنگی به خصوص با نگاه به ایران
شرکت در این دوره برای تمامی متخصصان و علاقمندان علوم انسانی بلامانع است.
*
مدت زمان دوره : 20 ساعت ( 5 جلسه 4 ساعته ) 5 روز
زمان برگزاری : روزهای 26، 27، 28 اردیبهشت ماه و 2 و 3 خردادماه 96 ساعت 13 تا 17
هزینه ثبت نام: 1/500/000 ریال
اعضای هیات علمی حوزه و دانشگاه، طلاب و دانشجویان، همکاران و ثبت نام کنندگان گروهی : 1/200/000ریال
شماره کارت مرکز: 5892101144648256 بانک سپه بنام حبیب صحرائی خامسلو
***
به شرکت کنندگان گواهینامه معتبر داده خواهد شد که ارزش علمی و اداری دارد. این گواهینامه قابل ترجمه و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.
علاقمندان برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام به سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی http://www.ihcs.ac.ir/Pages/Features/Home.aspx?wid=162 مراجعه کنند.
تلفن مشاوره و ثبت نام ( در ساعت اداری ) : 88624485 سرکار خانم عبدالهی
نشانی: تهران- بزرگراه کردستان- نبش خیابان دکتر صادق آئینه وند (64 غربی)- پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی
مرکز آموزش‌های آزاد تخصصی علوم انسانی
نظر شما :