متن کامل سخنرانی دکتر قبادی در نشست هم اندیشی بازشناسی مولفه‌ها، فرصت‌ها و چالش‌های ادبیات پایداری
متن کامل سخنرانی دکتر حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نشست هم اندیشی بازشناسی مولفه‌ها، فرصت‌ها و چالش‌های ادبیات پایداری به شرح زیر است. لازم به ذکر است این نشست به همت دانشگاه شهید بهشتی و مشارکت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی روز ۱۷ آبان ماه در سالن ناصر خسرو دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
مِنَ المُؤمِنینَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنهُم مَن قَضی نَحبَهُ وَمِنهُم مَن یَنتَظِرُ وَما بَدَّلوا تَبدیلًا
تا مِی عاشقی از جام شهامت زده‌اید عشق، حیران ز خروش دلِ مدهوش شماست
عِطر جانبخش سحر در رگ گل می‌رقصد شعرِ خوشبویِ ظفر، بر لب چاووش شماست
یاد همه شهیدان و پاکبازان عرصه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، بویژه دو سردار زیبایی، برادران بزرگوار احمد زارعی و شهید علی‌اکبر همتی مقدّم را گرامی می‌دارم.به سهم خود، قدردان حضور و قدوم مبارک سروران گرامی در این محفل و اهتمام درخور دانشگاه شهید بهشتی برای همکاری در برگزاری این همایش هستم.
خیر مقدم عرض می‌کنم به فرمانده سرافراز و دلاور لشکر ۲۵ کربلا، فاتح فاو و قلاریزان و سردار قربانی، که ایشان را نه تنها از شجاعت مثال‌زدنی و پاکبازی کم بدیل، خلاقیت و ابتکار درخشان نظامی در تمام هشت سال دفاع مقدس باید شناخت؛ بلکه آنچه بیشتر متناسب با هدف این همایش علمی است، باید در عرصه جهاد اکبر، منشِ منطقی و علمی سردار قربانی و هوشمندی، مروّت و نگاه آینده‌پژوهانه و وسعت نظر علمی ایشان را در هدایت و مدیریت موزه دفاع مقدس در نظر داشت و تبیین کرد که با رهیافتی دانش‌محور و با شکیبایی و حلم و تکیه بر رویکرد کارشناسی و دعوت از صاحبنظران و اندیشمندان و هدایت و اجرای ده‌ها پروژه تحقیقاتی، اهتمامی ویژه در اداره عالمانه این نهاد ارزش‌مدار داشته‌اند و دانش و ارزش را تلفیق ساخته‌اند.
اینجاست که سخن مولوی را نیز می‌توان دریافت که:
تیغ حلم از تیغ آهن تیز تر بل؛ ز صد لشگر ظفر انگیزتر
که به قول فردوسی:
چو با دانشی شد گشاده جهان به آهن چه داریم گیتی نهان
به سهم خود مقدم همه میهمانان عزیز بویژه تعدادی از رزمندگان، مخصوصاً سردار گرامی و عزیز محمّدباقر نیکخواه را گرامی می‌دارم.
در اینجا فرض است که از اهتمام برادر دانشمند و همکار با فضل و با همت جناب آقای دکتر طهرانچی رئیس محترم دانشگاه شهید بهشتی و استاد گرامی و صاحبنظر جناب آقای دکتر خاتمی، رئیس محترم دانشکده ادبیات و دوست فاضل و سختکوش جناب آقای دکتر طاهری، دبیر محترم علمی همایش و استاد گرامی جناب آقای دکتر اسماعیل‌پور و همکار متعهد و دانش‌پرور، سرکار خانم دکتر عاملی رضایی، رئیس محترم گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی قدردانی کنم. و از حضور گرم معاونان و همکارانم در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رئیسان پژوهشکده‌ها و اعضای پژوهشکده ادبیات پژوهشگاه و دیگر استادان و محققان آن پژوهشکده وزین و اعضای محترم گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون پژوهشگاه و همه استادان بزرگوار عضو گروه ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی که شرفِ حضور دارند، قدردانی کنم.
از همکاری‌های مؤثر همه معاونان، مسؤولان و همکاران دانشکده ادبیات این دانشگاه و جناب آقای دکتر امیری، جناب آقای دکتر بصیری و همه دست‌اندرکاران رشته ادبیات پایداری دانشگاه‌های مختلف و مشارکت فعال آنان سپاسگزاری می‌کنم . از دانشجویان عزیز و حضار گرامی بسیار ممنونم.
از همکاری‌ها و مشارکت دلگرم‌کننده فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جناب آقای دکتر حداد عادل و سازمان سمت، جناب آقای دکتر احمدی و پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی، جناب آقای دکتر قبادی امتنان دارم.
از خداوند بزرگ درخواست می‌کنیم که به برکت خون شهیدان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و به حرمت نفس‌های پاک رزمندگان و مجاهدت‌های شبانه‌روزی همه عاشقان انقلاب اسلامی و خلوص همه عاشقانِ بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و در ادامه آن پیروان مقام معظم رهبری، همه ما این همایش را به تعبیر حافظ که فرمود: «چون جمع شد معانی، گوی بیان توان زد»، مقدمه‌ای برای اجماع و همکاری‌های برنامه‌مدار و هم‌افزایانه همه ارادتمندان به آرمان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بدانیم و این نشست علمیِ با کیفیّت عملاً به زایش یک شبکه نخبگانی متشکل از مسؤولان و فرماندهان گرامی ارتش، سپاه، بسیج و دست‌اندکاران اجرایی رشته‌‌های ادبیات پایداری در وزارت علوم و مسؤولان دانشگاه‌ها بر محور اندیشه‌ورزیِ صاحبنظران و متفکران و دانشی‌مردان حوزه ادبیات و هنر منجر شود و برای تعمیق و اعتلای ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، هماهنگ و هم‌افزا بکوشیم.
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به‌عنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین پژوهشگاه علوم انسانی در خاورمیانه با پنجاه و یک سال قدمت و تجربه راه‌اندازی شبکه عمومی نخبگان علوم انسانی کشور با همکاری و مشارکت قریب به ۲۰۰۰ محقق و استاد از سراسر کشور به حول و قوه الهی این آمادگی را دارد که مرکز استقرار شبکه نخبگانی علوم انسانی حول محور ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم باشد.
در اینجا عرایضم را به نحو اجمال با بیان چند گزاره به پایان می‌برم:
۱- در باره ضرورت توجه بیشتر به نقش علوم انسانی و بویژه ادبیات در استمرار ارزش‌های دفاع مقدس در مسیر تمدّن نوین اسلامی ـ ایرانی؛ اگرچه تکنولوژی و سخت‌افزار، بی‌گمان سهمی وافر در آینده توسعه و اقتدار و تمدّن ما خواهد داشت اما به شرطی که در چرخه نظام معرفتی و مغزافزاری درآید و خود را مستقر سازد و پایدار بماند، می‌تواند به حلقه تمدّن‌سازی بپیوندد. در غیر اینصورت نمی‌تواند در فرایند تمدّن‌سازی نقش ایفا کند. محور و روح بالنده نظام مغزافزاری در مسیر تمدّن‌سازی در ایران، همواره ادبیات بوده است، این ادبیات است که در ایران می‌تواند پلی میان رشد فناورانه و رسیدن به تمدّن واقع شود. بلکه بر پایه شواهد تاریخی ـ تمدّنیِ ایرانی ـ اسلامی می‌توان گفت: علوم انسانی و ادبیات، زیرساخت و زیربنای تمدّن در ایران بوده و در آینده نیز چنین خواهد بود.
ایران با ادبیات خود می‌تواند بیشتر برای دنیا حرفی برای گفتن داشته باشد. چرا که ادبیات فارسی، همواره، همان کنشِ عمیقِ هوشِ تاریخی ایرانیان بوده است. از این رو صیانت‌کننده، بلکه بنیان تمدّن به شمار می‌آید. تمدّن، به فرض تحقق، بدون علوم انسانی و منهای نظام معرفتی و بی پشتوانه ادبیات که شیرازه تمدّن را نگه می‌دارند، ماندگار نخواهد بود و قدرت رویارویی نخواهد داشت.
۲- تحلیل تجربه بیش از یک ربع قرن سپری شدن از عمر دفاع مقدس نشان می‌دهد همه دلسوزان ارزش‌ها و آرمان‌های دفاع مقدس، اعمّ از نظامیان و دانشگاهیان باید همگرایانه و هم‌افزایانه در امر نقد و تحلیل و ماندگاری و تقویت ادبیات دفاع مقدس کوشش کنند. در اینجا سهم دانشگاهیان بیشتر نقد، تحلیل، پالایش و پیرایش و تدقیق آثار ادبی دفاع مقدس است تا آثاری فاخر و درخور و دانشگاهی‌پسند و مخاطب‌گرا تولید شود که با اقبال نسل‌های آینده دانشگاهی روبرو باشد و لطف نهادهای ارجمند نظامی اعتماد به معیارهای علمی، تسهیل‌گری و حمایت و خلق فضا برای جذب فارغ‌التحصیلان رشته ادبیات پایداری دانشگاه‌ها باشد.
۳- مجموعه دانشگاهیان و نهادهای نظامی لازم است با برنامه‌‌ریزیِ هماهنگ، تدبیری بنیادی به حال بیش از ۷۵۰ فارغ‌التحصیل رشته ادبیات پایداری در هر سال بیندیشند تا این سرمایه‌های ملّی مناسب‌تر مورد بهره‌برداری قرار گیرند و جوانان عزیز کشور با امید افزون‌تر و افقی روشن‌تر به سوی ساختن آینده اطمینان‌بخش به پیش بروند.
وضعیت فعلی، محصول شتابزدگی سالیان پیش است که آموزش عالی به سوی کمیّت‌گراییِ صرف حرکت کرده بود، الآن وقتِ آن است که با ظرفیت‌سازی مشترکِ نهادهای نظامی و دانشگاهی و اقبالِ بیشترِ بدنه نهادهای خدمتگزارِ نظامی، با تدوین متن‌های عالمانه و فاخرِ ادبیات دفاع مقدس، بخشی از تغذیه فرهنگی ـ معنوی و نشاط‌آوری و تقویتِ هویتِ ملّی و دلبسته بودن به افتخارات رزمندگان عزیز را تداوم بخشند. این ظرفیت‌سازی، می‌تواند در قالب‌های گوناگون ترویجی‌سازی علم، انتشار منظم عالمانه و حساب‌شده منابع علمیِ ادبیات دفاع مقدسِ تولید شده به وسیله دانشگاهیان تراز اوّل، در اشکال چند رسانه‌ای و در الگوهای زیبنده عرضه شود و ان‌شاءا... تداوم بخشنده آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس واقع گردد.
توفیق همگان را از خدای بزرگ خواستارم
در اینجا فرض است که از اهتمام برادر دانشمند و همکار با فضل و با همت جناب آقای دکتر طهرانچی رئیس محترم دانشگاه شهید بهشتی و استاد گرامی و صاحبنظر جناب آقای دکتر خاتمی، رئیس محترم دانشکده ادبیات و دوست فاضل و سختکوش جناب آقای دکتر طاهری، دبیر محترم علمی همایش و استاد گرامی جناب آقای دکتر اسماعیل‌پور و همکار متعهد و دانش‌پرور، سرکار خانم دکتر عاملی رضایی، رئیس محترم گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی قدردانی کنم. و از حضور گرم معاونان و همکارانم در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رئیسان پژوهشکده‌ها و اعضای پژوهشکده ادبیات پژوهشگاه و دیگر استادان و محققان آن پژوهشکده وزین و اعضای محترم گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون پژوهشگاه و همه استادان بزرگوار عضو گروه ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی که شرفِ حضور دارند، قدردانی کنم.
از همکاری‌های مؤثر همه معاونان، مسؤولان و همکاران دانشکده ادبیات این دانشگاه و جناب آقای دکتر امیری، جناب آقای دکتر بصیری و همه دست‌اندرکاران رشته ادبیات پایداری دانشگاه‌های مختلف و مشارکت فعال آنان سپاسگزاری می‌کنم . از دانشجویان عزیز و حضار گرامی بسیار ممنونم.
از همکاری‌ها و مشارکت دلگرم‌کننده فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جناب آقای دکتر حداد عادل و سازمان سمت، جناب آقای دکتر احمدی و پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی، جناب آقای دکتر قبادی امتنان دارم.
از خداوند بزرگ درخواست می‌کنیم که به برکت خون شهیدان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و به حرمت نفس‌های پاک رزمندگان و مجاهدت‌های شبانه‌روزی همه عاشقان انقلاب اسلامی و خلوص همه عاشقانِ بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و در ادامه آن پیروان مقام معظم رهبری، همه ما این همایش را به تعبیر حافظ که فرمود: «چون جمع شد معانی، گوی بیان توان زد»، مقدمه‌ای برای اجماع و همکاری‌های برنامه‌مدار و هم‌افزایانه همه ارادتمندان به آرمان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بدانیم و این نشست علمیِ با کیفیّت عملاً به زایش یک شبکه نخبگانی متشکل از مسؤولان و فرماندهان گرامی ارتش، سپاه، بسیج و دست‌اندکاران اجرایی رشته‌‌های ادبیات پایداری در وزارت علوم و مسؤولان دانشگاه‌ها بر محور اندیشه‌ورزیِ صاحبنظران و متفکران و دانشی‌مردان حوزه ادبیات و هنر منجر شود و برای تعمیق و اعتلای ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، هماهنگ و هم‌افزا بکوشیم.
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به‌عنوان بزرگترین و قدیمی‌ترین پژوهشگاه علوم انسانی در خاورمیانه با پنجاه و یک سال قدمت و تجربه راه‌اندازی شبکه عمومی نخبگان علوم انسانی کشور با همکاری و مشارکت قریب به ۲۰۰۰ محقق و استاد از سراسر کشور به حول و قوه الهی این آمادگی را دارد که مرکز استقرار شبکه نخبگانی علوم انسانی حول محور ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم باشد.
در اینجا عرایضم را به نحو اجمال با بیان چند گزاره به پایان می‌برم:
۱- در باره ضرورت توجه بیشتر به نقش علوم انسانی و بویژه ادبیات در استمرار ارزش‌های دفاع مقدس در مسیر تمدّن نوین اسلامی ـ ایرانی؛ اگرچه تکنولوژی و سخت‌افزار، بی‌گمان سهمی وافر در آینده توسعه و اقتدار و تمدّن ما خواهد داشت اما به شرطی که در چرخه نظام معرفتی و مغزافزاری درآید و خود را مستقر سازد و پایدار بماند، می‌تواند به حلقه تمدّن‌سازی بپیوندد. در غیر اینصورت نمی‌تواند در فرایند تمدّن‌سازی نقش ایفا کند. محور و روح بالنده نظام مغزافزاری در مسیر تمدّن‌سازی در ایران، همواره ادبیات بوده است، این ادبیات است که در ایران می‌تواند پلی میان رشد فناورانه و رسیدن به تمدّن واقع شود. بلکه بر پایه شواهد تاریخی ـ تمدّنیِ ایرانی ـ اسلامی می‌توان گفت: علوم انسانی و ادبیات، زیرساخت و زیربنای تمدّن در ایران بوده و در آینده نیز چنین خواهد بود.
ایران با ادبیات خود می‌تواند بیشتر برای دنیا حرفی برای گفتن داشته باشد. چرا که ادبیات فارسی، همواره، همان کنشِ عمیقِ هوشِ تاریخی ایرانیان بوده است. از این رو صیانت‌کننده، بلکه بنیان تمدّن به شمار می‌آید. تمدّن، به فرض تحقق، بدون علوم انسانی و منهای نظام معرفتی و بی پشتوانه ادبیات که شیرازه تمدّن را نگه می‌دارند، ماندگار نخواهد بود و قدرت رویارویی نخواهد داشت.
۲- تحلیل تجربه بیش از یک ربع قرن سپری شدن از عمر دفاع مقدس نشان می‌دهد همه دلسوزان ارزش‌ها و آرمان‌های دفاع مقدس، اعمّ از نظامیان و دانشگاهیان باید همگرایانه و هم‌افزایانه در امر نقد و تحلیل و ماندگاری و تقویت ادبیات دفاع مقدس کوشش کنند. در اینجا سهم دانشگاهیان بیشتر نقد، تحلیل، پالایش و پیرایش و تدقیق آثار ادبی دفاع مقدس است تا آثاری فاخر و درخور و دانشگاهی‌پسند و مخاطب‌گرا تولید شود که با اقبال نسل‌های آینده دانشگاهی روبرو باشد و لطف نهادهای ارجمند نظامی اعتماد به معیارهای علمی، تسهیل‌گری و حمایت و خلق فضا برای جذب فارغ‌التحصیلان رشته ادبیات پایداری دانشگاه‌ها باشد.
۳- مجموعه دانشگاهیان و نهادهای نظامی لازم است با برنامه‌‌ریزیِ هماهنگ، تدبیری بنیادی به حال بیش از ۷۵۰ فارغ‌التحصیل رشته ادبیات پایداری در هر سال بیندیشند تا این سرمایه‌های ملّی مناسب‌تر مورد بهره‌برداری قرار گیرند و جوانان عزیز کشور با امید افزون‌تر و افقی روشن‌تر به سوی ساختن آینده اطمینان‌بخش به پیش بروند.
وضعیت فعلی، محصول شتابزدگی سالیان پیش است که آموزش عالی به سوی کمیّت‌گراییِ صرف حرکت کرده بود، الآن وقتِ آن است که با ظرفیت‌سازی مشترکِ نهادهای نظامی و دانشگاهی و اقبالِ بیشترِ بدنه نهادهای خدمتگزارِ نظامی، با تدوین متن‌های عالمانه و فاخرِ ادبیات دفاع مقدس، بخشی از تغذیه فرهنگی ـ معنوی و نشاط‌آوری و تقویتِ هویتِ ملّی و دلبسته بودن به افتخارات رزمندگان عزیز را تداوم بخشند. این ظرفیت‌سازی، می‌تواند در قالب‌های گوناگون ترویجی‌سازی علم، انتشار منظم عالمانه و حساب‌شده منابع علمیِ ادبیات دفاع مقدسِ تولید شده به وسیله دانشگاهیان تراز اوّل، در اشکال چند رسانه‌ای و در الگوهای زیبنده عرضه شود و ان‌شاءا... تداوم بخشنده آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس واقع گردد.
توفیق همگان را از خدای بزرگ خواستارم
والسلام علیکم و رحمه ا...
حسینعلی قبادی
نظر شما :