هفت راهبرد توسعه پژوهشگاه در تراز جهانی/ تاسیس پژوهشکده علوم انسانی کاربردی در گفتگو با دکتر حسینعلی قبادی
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه به کارنامه مجموعه علوم در کشور از جمله علوم انسانی معاصر نمی‌توان نمره بالایی داد، گفت: اگر امروز هم در حوزه علوم انسانی ضعف داریم، علت آن علوم انسانی امروز نیست، بلکه این موضوع ریشه 700 ساله دارد و ضعف فلسفه امروز ما ضرورتاً ناشی از ضعف 150 سال اخیر دانشگاه‌های کشور نیست.
دکتر حسینعلی قبادی، در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایسنا گسترش و تعمیق مطالعات حوزه علوم انسانی و فرهنگی را از اهداف پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دانست و افزود: ایران، قرن‌ها در حوزه فرهنگ و تمدن نقاط قوت زیادی در حوزه علوم انسانی داشته و اکنون بدون بررسی انتقادی آن نقاط قوت و تمدنی، پرداختن به علوم انسانی امروز جامع نخواهد بود؛ چون علوم انسانی کلاسیک ایران جزو مزیت‌های ما در جهان است و مجموع جهانیان به آنها راغب هستند و برای دنیای امروز راهگشایند و ما به میراث فرهنگی چون دیوان حافظ، مثنوی معنوی، آثار کسانی چون ابن سینا، مولوی، فردوسی، ناصر خسرو، عطار و غزالی می‌بالیم.
وی با اشاره به تمدن هفت هزار ساله کشور و آثار فاخر صاحبنظران، ادیبان، حکیمان، فیلسوفان و متفکران ایرانی در حوزه علوم انسانی اظهار داشت: علوم انسانی کشور در دوره معاصر دچار فراز و فرودهای زیادی شده است و شاید نتوانیم نسبت به 200 سال گذشته نمره بالایی به توسعه علوم انسانی بدهیم. اگرچه مشکل علوم انسانی در ایران در حقیقت نه به‌قرن هشتم، بلکه به‌دوران پیش از آن یعنی قرن ششم برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که زمینه‌های فکری و تاریخی انحطاط تمدن ایرانی اسلامی فراهم آمده بود. و از همان زمان ما فاقد باززایی یا زایش زمینه‌های خلق علوم انسانی شدیم و گفتمان بدیلی در علوم انسانی خلق نکردیم، چرا که هم انباشت و هم تولید دانش را از دست دادیم، هم طبعاً پارادایم روش‌شناسی نداشتیم. کشور ایران بعد از قرن نهم و به‌ویژه پس از قرن دهم دچار انقطاع تمدنی، حیات فرهنگی و انسداد باززایشِ تمدنی شده است. ازاین‌رو، گفتمان نوظهور و بدیلی در علوم انسانی نداشتیم و البته باید توجه داشت که این وضعیت در حوزه علوم تجربی نیز حاکم بوده است.
قبادی، ضعف علوم انسانی در قرن حاضر را محصول تحولات تاریخی و رخدادهای دوران گذشته دانست و ادامه داد: با نگاهی به تاریخ متوجه می‌شویم که پایه‌های انحطاط تمدنی ما از قبل از حمله مغول ریخته شده است و به نظر من از زمان سلطان محمود غزنوی. زمانی که به ابوریحان بیرونی می‌گوید: "اگر می‌خواهی طالع کواکب را پیش‌بینی کنی، باید بر وقف مراد من بگویی، نَه بر وفق مراد علم و سلطنت علمی خویش"، پایه‌های انحطاط پایه‌گذاری شده است. هر چند که سلطان محمود در ظاهر و صورت بیشترین سهم را در گسترش فرهنگ ایرانی و توسعه قلمرو ایران به‌ویژه در هند و شرق ایران داشته ولی چون وجهه و تفکر تمدن‌سازی و بسط معرفت کافی نداشته، موجب اعتلای علوم در کشور نشده است. البته می‌پذیرم که در این مختصر نمی‌توان همه ابعاد این محنت مهم را تشریح کرد.
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تاکید بر اینکه بررسی موفقیت یا عدم موفقیت علوم انسانی در کشور باید همراه با تحلیل بافتار وسیع‌تری که امکان قضاوت جامع‌تری را فراهم می‌کند، صورت گیرد ، خاطرنشان کرد: شاخه‌های علوم انسانی از جهت زایایی و بالندگی وضع یکسانی ندارند. مثلاً در رشته زبان و ادبیات فارسی وضع سرآمدی در همه جهان داریم و سرنوشت زبان و ادبیات فارسی در ایران معاصر نشان می‌دهد که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های نوزایی و روزآمدسازی توانست در جهان سرآمد بماند و این مهم به‌پشتوانه آن میراث‌های عظیم و شاهکارهای پردرخشش و با همت نخبگان علوم انسانی چون ملک‌الشعرای بهار، استاد همایی، فروزان‌فر، مدرس رضوی، فاضل تونی، منوچهر مرتضوی، استاد دکتر سیدجعفر شهیدی، نورانی وصال، طاهره صفارزاده و دیگر ادیبان و محققان معاصر بوده است.
قبادی با تاکید بر اینکه می‌توان مدعی شد علوم انسانی در قیاس با علوم تجربی (شامل کلیه علوم فنی، پزشکی، علوم پایه) کارنامه نامتوازن‌تر نسبت به علوم تجربی ندارد، یادآور شد: من به عنوان فردی که 30 سال سابقه پژوهشی در این حوزه دارم معتقدم اگر از منظر نظام ملی نوآوری به مساله توجه کنیم، علوم انسانی در ایران آینده، وضعیت کارآمدتر و اثرگذارتری خواهد داشت و اگر علوم انسانی در چرخه نظام نوآوری قرار گیرد، زیست جهان متناسب و مخاطب خود را پیدا خواهد کرد و چون متناسب و معطوف به نیاز مردم ایران است لذا راه اسلامی‌شدن و بومی را طی خواهد کرد.
وی کاربردی کردن علوم انسانی در جامعه را در گرو توجه به رویکردهای توحیدی و اسلامی جامعه ذکر کرد و افزود: برای کاهش افسردگی، کاهش میزان طلاق، اعتیاد، افزایش روحیه خلاقیت در فرزندان و تقویت هویت اسلامی و ایرانی حتما نیاز به دستاوردهای علوم انسانی و بومی کشور خود داریم.
قبادی با اشاره به سودمندی‌ها و ناسودمندی‌های علوم انسانی جدید در دنیا و آفت‌هایی که بعضا ممکن است از مبانی یا به‌کارگیری نامتناسب علوم انسانی جدید دنیا عارض شود، خاطرنشان کرد: راه‌حل مناسب برای دور بودن از آسیب‌های برخی جنبه‌های علوم انسانی جدید دنیا، کاربردی سازی علوم انسانی در حل مسایل است. به عنوان نمونه بخشی از بیکاری فعلی در کشور معلول پایین بودن سرمایه‌گذاری‌ها و نداشتن امکانات است و بخش دیگر آن مربوط به آشنایی نداشتن با فنون اشتغال آفرینی و عدم استفاده از ظرفیت‌ها می‌شود و بخشی به‌حوزه سیاست و شیوه‌های مدیریت برمی‌گردد که علوم انسانی برای حل مسأله بیکاری می‌تواند کمک موثر بکند.
وی خاطر نشان کرد: ازاین‌رو، ایجاد تحول در علوم انسانی، علاوه بر تغییر سرفصل‌ها به اقدامات مکملی نیاز دارد تا محصولات و دستاوردهای این حوزه در دسترس کاربران، بازار نشر، مدرسان و دانشجویان در قالب شبکه‌ای قرار گیرد و این شبکه در پژوهشگاه از سال‌ها قبل راه‌اندازی شده است که مهمترین جلوه آن‌را می‌توان در خدمات و انتشارات شورای بررسی متون مشاهده کرد.
قبادی با اشاره به توانمندی‌های پژوهشگاه در حوزه‌های گوناگون علوم انسانی و بهره‌مندی از استادان و پژوهشگران برجسته و باسابقه در این زمینه، از آمادگی این پژوهشگاه برای همکاری با شورای تحول علوم انسانی خبر داد.
ضرورت توجه به حوزه علوم انسانی
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با اشاره به برخی از قیاس‌ها در حوزه توسعه علوم انسانی در کشور، گفت: امروزه توسعه علوم انسانی را با اوج شکوفایی تمدنی ایران قیاس و ادعا می‌کنند حوزه علوم انسانی نسبت به علوم تجربی عقب مانده است و این در حالی است که در گذشته علوم تجربی از علوم انسانی جدا نبوده همان‌طور که ابوعلی سینا هم طبیب بود و هم فیلسوف.
وی حل معضلات اجتماعی از طریق علوم انسانی را یکی از کارکردهای این علوم نام برد و افزود: با ارتقاء جایگاه علوم انسانی می‌توانیم بر پایه دانش، ظرفیت‌ها و توانایی‌هایمان برای حل مسائل و مشکلات گام برداریم و به نظر من با این جهت‌گیری هم می‌توان حریم و ضابطه‌ها و مؤلفه‌های علم را صیانت و هم علم را مردمی کرد و مردمی کردن علم نیازمند درک سرچشمه‌های باورها و آرمان‌های فرهنگی است.
قبادی یادآور شد: به عنوان نمونه علوم انسانی می‌تواند مؤلفه‌های پیشگیری عوامل تهدید کننده سلامت را با دقت بشناسد، می‌تواند با ارتقاء فرهنگ ترافیک، زمینه‌های تنش‌های عصبی در جامعه را کاهش دهد، این علوم همچنین می‌تواند با بازآفرینی میراث‌های عرفانی، اخلاقی، ادبی و دینی ما در تحکیم هویت جوانان نقش بی‌بدیلی ایفا کند. همچنین علوم انسانی برای پیشگیری از زمینه‌های اعتیاد، بیش از حوزه پزشکی می‌تواند نقش مثبت ایفا کند.
وی با تاکید بر اینکه در این مسیر درصدد هستیم تا جایگاه این پژوهشگاه را در رتبه بندی‌های جهانی افزایش دهیم، اظهار داشت: در حال حاضر براساس برنامه راهبردی توسعه پژوهشگاه، به سمت اجرای طرح‌های شاخص حرکت می‌کنیم که هم از نظر علمی و هم توسعه‌ای افتخاری برای مجموعه علوم انسانی و کشور کسب کند. ازاین‌رو، برنامه توسعه این پژوهشگاه بر پایه اسناد بالا‌دستی شامل: سیاست‌های ابلاغی برنامه پنجم توسعه از سوی مقام معظم رهبری، سند چشم انداز جمهوری اسلامی، نقشه جامع علمی کشور و نظام ملی نوآوری است.
وی با بیان اینکه با تدوین برنامه راهبردی توسعه این پژوهشگاه، یک الگوی اسلامی- ایرانی برای داخل و خارج کشور عرضه شده است، خاطر نشان کرد: به اعتراف برخی محققان، این برنامه یک الگو برای علوم انسانی کشور است و تمام کشور می‌تواند از آن بهره ببرد؛ چرا که برای اولین بار است که بر اساس توانایی‌های علوم انسانی در فناوری‌سازی و کاربردی سازی علوم انسانی در حل معضلات اجتماعی تنظیم شده و در آن راهبردهای نظری با شمارش مسائل و مشکلات جامعه تلفیق شده است.
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با اشاره به جزئیات برنامه توسعه این پژوهشگاه توضیح داد: ویژگی مهم این برنامه شفافیت آن است به گونه‌ای که در این برنامه تکلیف کلیه اعضای هیأت علمی و سایر همکاران برای ۵ سال آینده مشخص شده است و سرگردانی و بلاتکلیفی در آن وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه در تراز جهانی حرکت می‌کند و رهیافت آن نیز بازآفرینی میراث‌های ایرانی و اسلامی است، یادآور شد: با اجرایی شدن این برنامه، پژوهشگاه علوم انسانی درصدد اعتلا و تحول علوم انسانی است و می‌کوشد به نهادها و جریان‌های ذیربط در این زمینه مدد برساند. در اینجا لازم به‌تذکر است که تکیه این برنامه بر جهت‌دادن به‌توانایی‌ها در مسیرِ رسیدن به قطب‌شدن در آسیا است.
قبادی، چابک‌سازی سازمانی را از وجوه برنامه‌های پژوهشگاه ذکر کرد و افزود: در برنامه توسعه پژوهشگاه در این خصوص با بازطراحی زیرساخت‌ها، نهاد‌سازی‌های کم هزینه پیش‌بینی شده است که در این جهت اقدام به راه‌اندازی دفتر قطب‌های علمی و نیز دفتر کرسی‌های نظریه‌پردازی، اصلاح فرآیند انتشارات، ورود به‌محیط جدید IT ، استقرار سامانه جدید و تأسیس پژوهشکده‌های مطالعات قرآنی، علوم انسانی و اجتماعی کاربردی و پژوهشکده فرهنگ معاصر می‌شود.
زیر ساخت‌های اسلامی شدن و بومی شدن علوم انسانی در کشور
وی با تاکید بر بومی‌سازی دستاوردهای علوم انسانی یادآور شد: علوم انسانی اگر بخواهد در ایران با این تبار شریف و پشتوانه دیرینه و ساختار فرهنگی که کاملاً شناخته شده است، اسلامی بشود، منطقی‌ترین راهی که می‌تواند طی کند، این است که با عرضه دستاوردها و محصولات خود با حوزه تقاضا و نیاز تعامل کند و بتواند با مردم و مسائل و مشکلات آن گفت‌وگو کند و کاربردی شود. چنانچه در فرایند کاربردی شدن قرار بگیرد، به صورت طبیعی راه مکالمه و تعامل و سازگاری با مسائل و مشکلات را پیدا می‌کند.
به گفته وی کاربردی شدن علوم انسانی موجب شناسایی عوامل و موانع رشد و توسعه این علم می‌شود که دراین صورت، علوم انسانی بومی تولید خواهد شد و وقتی این علم در کشور بومی شد، چون باید در فضای فرهنگ اسلامی تنفس نماید و با باورهای این مردم زیست کند، راه اسلامی شدنش را نیز پیدا می‌کند. البته این یک بیان کلی و نظری است و تا به‌صورت عملیاتی تحقق پیدا کند، بایستی راه درازی را طی نماید.
قبادی در عین حال تاکید کرد: اگر بخواهیم اسلامی شدن علوم انسانی را صرفا به عالم انتزاع، بحث و جدل، مطالعه و تحقیق موکول کنیم و بگوییم که وقتی این علوم، اسلامی شد، آن وقت آن را وارد جامعه می‌کنیم، آنقدر مسائل جامعه تغییر می‌کند که در آن صورت یافته‌های علمی ما با مشکلات جامعه فاصله زیادی خواهد داشت.
این محقق با بیان این که جهت‌گیری‌های علوم انسانی اسلامی با مبانی و رهیافت‌هایی چون توحید، آخرت‌باوری، پیامبرباوری، اعجاز پیامبران و قرآن مجید، رویکرد عدالت محورانه و تداوم راه انبیا و امامت در آمیخته است، افزود: راه آموختن از تجربه‌های روش‌شناسانه در علم اقتصاد، حسابداری، مدیریت، ادبیات، نشانه‌شناسی، معناشناسی، زبان‌شناسی و روان‌شناسی بسته نیست، ولی لازم است رویکرد انتخابی، واقع‌بینانه، متناسب، کاربردی و منتج به نتیجه باشد و به نظر من ضعف نهادهای دست‌اندرکار علوم انسانی، بی‌توجهی به دانش‌های میانجی برای کاربردی سازی علوم انسانی، تعامل نامناسب با دستگاه‌های اجرایی دال بر باور نداشتن به کارآمدی علوم انسانی است. منظورم این است که علوم انسانی بدون ممارست و بدون دستیابی به‌دانش‌های میانجی، روش‌های کارآمد آزمون شده و بدون پیوند جوهری و عمیق با ژرفای باور و فرهنگ و آیین مردم کاربردی نمی‌شود.
وی با اشاره به‌برخی از معضلات موجود در کشور خاطرنشان کرد: متأسفانه این تصور وجود دارد که مشکلات و معضلاتی مانند اعتیاد، بیکاری، طلاق، خشونت‌های اجتماعی، بی‌اعتمادی عمومی، سرگردانی‌ها و کم‌رنگی هویتی جوانان و چالش‌های حوزه مناسبات بین نسلی و بحران‌های خانواده با توصیه‌های نظری، کلی یا اخلاقی حل می‌شود؛ درصورتی که اگر زودتر به سراغ روش‌ها و راه‌حل‌های علوم انسانی و چگونگی اصلاح رفتارها، مهارت آفرینی برنامه‌های درسی و اصلاح نظام آموزشی دانشگاه می‌رفتیم، بسیاری از مسائل و معضلات اجتماعی و فرهنگی امروز ما حل می‌شد.
ایجاد شعب پژوهشگاه در سایر استان‌های کشور
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی مخاطبان این پژوهشگاه را فرهیختگان، دانشوران، مدیران، سیاستگذاران و تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران دانست و گفت: بر اساس برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه بخش قابل توجهی از اهتمام پژوهشگاه باید متوجه مسائل مردم باشد. ازاین‌رو، در دوره جدید وارد استان‌ها شده‌ایم و متخصصان پژوهشگاه به استان‌های مختلف می‌روند و با دانشگاهیان و مردم به طور همزمان در خصوص مسائل و مشکلات مختلف تعامل و گفتگو می‌کنند.
وی راه‌اندازی شعب پژوهشگاه در استان‌های کشور را از دیگر برنامه‌ها در این زمینه نام برد و اضافه کرد: برای گسترش ارتباط با استان‌ها، به عنوان گام اول، پژوهشگاه به زودی شعبه‌ای در اصفهان تاسیس می‌کند تا بتواند از طریق اقدامات و پژوهش‌های کاربردی مسأله‌مدار و تقاضا محور موجود در استان بکوشد تا عظمت تمدنی و تاریخی اصفهان را با زبان علمی و گویا برای مردم ایران و گردشگران خارجی بیان کند.
غربی بودن علوم انسانی فعلی
قبادی با اشاره به برخی گفته‌ها در زمینه غربی بودن علوم انسانی گفت: اولاً باید میان بخش کاملاً تحصّلی و غیرتحصّلی آن تمایز قائل شد. ثانیاً باید مبانی و روش‌ها و فنون دسته‌بندی و تبیین شوند.
وی خاطر نشان کرد: دسته اول متونی هستند که به‌مبانی مربوط می‌شوند که در این بخش، همان‌گونه که مقام معظم رهبری تاکید فرموده‌اند، نباید تعارضی با اصول، پایه‌ها و ریشه‌های دینی وجود داشته باشد و دسته دوم متونی هستند که به‌حوزه رفتار و روش مرتبط می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه درحوزه رفتار و روش باید حداکثر استفاده از علوم شود، افزود: در حوزه مبانی هم معتقدیم با مبانی و نظریه‌های علوم انسانی غربی آشنایی انتقادی داشته باشیم و از آنجایی که ما پشتوانه تمدنی و فرهنگی داریم، با تکیه بر این میراث‌های بومی و خودی هم می‌توانیم مبانی علوم انسانی غربی را نقد و سعی کنیم و گزاره‌های بدیلی از مبانی قرآنی و فرهنگ اسلامی برای آنها پیداکنیم، و هم با بهره‌گیری از روش‌ها و فنون جدید می‌توانیم میراث‌های خود را بازآفرینی کنیم که خود مستلزم شناخت دقیق دستاورهای دانش‌های نوین جهانی است. به‌عنوان نمونه شناخت دقیق مبانی نشانه‌شناختی، معنی‌شناختی، نمادشناختی، زبان‌شناختی عمیقاً می‌تواند به‌کشف ظرفیت‌های پنهان معنوی، مفهومی و فرهنگی میراث‌های ادبی، حکمی، فلسفی و عرفانی ما کمک کند.
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی، شورای بررسی متون پژوهشگاه را تنها نهادی در کشور دانست که همت خود را نقد مبانی نظری علوم انسانی غربی قرار داده است و ادامه داد: اخیراً فعالیت‌های این شورا رونق یافته است و توانسته دو جلد کتاب در نقد نظریه‌های جهانی منتشر کند. ولی اگر ما نسبت به این علوم آشنایی عمیق و بنیادی پیدا نکنیم، دچار غربزدگی مضاعف می‌شویم؛ زیرا در برابر چرخه تحولات، منفعل خواهیم ماند. تاریخِ مسیر حرکت 200 ساله ایرانی نشان می‌دهد، ممکن است زمانی چشم باز کنیم که دیگر دیر شده باشد.
وی با اشاره به قدرت و ظرفیت تمدنی و تاریخی علوم انسانی ایرانی و اسلامی، یادآور شد: علوم انسانی، اسلامی - ایرانی قدرت و ظرفیت، توان نظریه‌پردازی، راهگشایی، و توان خلق راهبرد را دارد و منفعل و صامت نخواهد بود و به طور طبیعی در مقابل علوم غربی نیز ظرفیت کافی دارد.
قبادی با بیان اینکه دربرخی مقاطع در زمینه جایگزین کردن مبانی علوم انسانی غربی بر اساس مبانی دینی و فرهنگی کشور خوب عمل کردیم و در برخی مقاطع شتاب‌زده رفتار شده است، افزود: برای این که از این به بعد تاخیر نکنیم و دچار افراط و تفریط نشویم در برنامه توسعه راهبردی این پژوهشگاه موازین و معیارهایی در نظر گرفته شده است.
مهمترین راهبردهای برنامه توسعه پژوهشگاه
قبادی با بیان این که در برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، هفت راهبرد در نظر گرفته شده است، گفت: توسعه مناسبات فراگیر و شبکه‌سازی علوم انسانی یکی از راهبردهای مهم این برنامه است؛ یعنی نباید در تهران بنشینیم و برای کل کشور نسخه بنویسیم، بلکه باید بدانیم مثلاً مردم و استادان دانشگاه در استان سیستان و بلوچستان مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی محیط خودشان را چگونه درک می‌کنند و یا مردم و استادان دانشگاه در استان خوزستان با تنوع قومی زیادی که در آنجا وجود دارد، مسائل را چگونه متوجه می‌شوند.
به گفته وی توسعه پژوهش، توسعه مناسبات فراگیر و شبکه‌سازی علوم انسانی، تاثیرگذاری بر سیاست‌ها و برنامه کلان ملی، توسعه زیرساخت‌ها و ساختارها و فرایند‌ها، توسعه و بهبود نظام جامع مدیریت منابع انسانی و مالی، توسعه فرهنگی و اجتماعی و توسعه مدیریت دانایی‌محور هفت راهبرد مهم برنامه توسعه این پژوهشگاه است.
برنامه‌های پژوهشگاه درحوزه‌های بین‌المللی
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی با اشاره به برنامه‌های این پژوهشگاه در سطح بین‌المللی اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی شبکه نخبگانی علوم انسانی که در برنامه توسعه ملی پژوهشگاه بر آن تأکید شده است، دارای بخش‌های ملی و بین‌المللی است که با همکاری وزارت علوم، سازمان یونسکو و دانشگاه تهران در حال تشکیل کنسرسیومی هستیم تا پس از کارشناسی و مطالعه بیشتر، وارد همکاری‌های بین‌المللی شویم. همچنین قصد داریم با ارائه فرصت‌های تشویقی به‌استادان و دانشجویان کشورهای پیشرو در علوم انسانی، امکان حضور و فعالیت میان‌مدت و بلندمدت آنها را در پژوهشگاه فراهم کنیم.
وی اولویت همکاری‌های بین‌المللی این پژوهشگاه را کشورهای اسلامی، آسیای میانه، ترکیه و منطقه قفقاز دانست و اظهار داشت: با تمهیداتی که اتخاذ شده، امیدواریم بتدریج با هماهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت بین‌الملل وزارت علوم و وزارت امور خارجه این روابط را توسعه دهیم. و اخیراً با توجه به توصیه هیأت امنا و دکتر نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس جمهور و نهاد ریاست جمهوری ایران که عضو هیأت علمی پژوهشگاه و هم عضو هیأت امناست، درصددیم تا از صاحبنظران جهانی در بخشی از زمینه‌های مورد نیاز دعوت کنیم.
قبادی ظرفیت‌ها و اولویت‌های همکاری‌های بین‌المللی را در حوزه‌های تاریخ اسلامی و تمدنی با جهان اسلام، مشترکات فرهنگی و مزیت فرهنگی و تمدنی ایرانی اسلامی و زبان و ادبیات فارسی دانست و ادامه داد: اقتصاد، جامعه‌شناسی و مطالعات گردشگری از دیگر زمینه‌های همکاری است که با توجه به‌همین ظرفیت‌ها، چندین قطب علمی در سطح ملی و یک قطب در سطح آسیایی در برنامه توسعه پژوهشگاه تعریف کرده‌ایم.
برنامه توسعه پژوهشگاه درزمینه بازنگری مبانی علوم انسانی
وی با اشاره به سابقه 19 ساله ایجاد «شورای بررسی متون علوم انسانی» برای نقد و بازنگری متون علوم انسانی، گفت: این شورا که بر اساس برنامه توسعه پژوهشگاه تشکیل شده است، مکمل فعالیت‌ها و برنامه‌های شورای تحول علوم انسانی است.
وی این شورا را متشکل از شبکه نخبگانی کشور دانست و اظهار داشت: شورای متون هم ازکاربران دستاوردهای شورای تحول است هم کمک کننده به‌آن در رصد سنجش وضعیت علم و هم تهیه کننده برخی متون که می‌تواند مرجع و مأخذ فعالیت و برنامه‌های آن شورا باشد و از سوی دیگر این شورا تولیدات شورای تحول را به کاربران عرضه می‌کند و نقاط ضعف و قوت را به شورا اطلاع می‌دهد، یعنی نقش واسط و رابط تولیدات شورای تحول با زنجیره و حلقه مصرف و کاربر آن یعنی استادان و پژوهشگران حوزه علوم انسانی است.
قبادی ادامه داد: اخیراً با همت شورای بررسی متون ۲ جلد کتاب با عنوان «نقد نظریه‌های جهانی حوزه علوم انسانی» پس از چند سال تحقیق و پژوهش انتشار یافته است. همچنین شورای متون می‌تواند در ادامه وظایف شورای تحول در فرآیند زنجیره توزیع و مصرف عام نیز حلقه واسط و رابط باشد.
این محقق علوم انسانی با تأکید بر احتمال طرح مباحث و حتی رسیدن به تصمیمات جدید در حوزه علوم انسانی در چارچوب فضای گفتگویی فراهم شده در شبکه سراسری نخبگانی، خاطر نشان کرد: پس از کارشناسی‌های لازم شاید روزی به این نتیجه برسیم که برخی از متون دانشگاهی ما باید ناظر به مسائل منطقه‌ای و محلی باشد؛ چرا که در برخی مناطق مانند گنبد، بخش‌هایی از خراسان جنوبی، بخش‌هایی از سیتان و بلوچستان و همچنین خوزستان که چندین قوم و مذهب در آن زندگی می‌کنند و باید دانشگاه این موضوع را یک مزیت بداند و ضمن تلاش و مساعدت در زمینه حفظ و پاسداشت این تنوع، از آن بهره ببرد و انواع دیگر مزیت‌های اقتصادی و طبیعی را نیز لحاظ کنند.
تلاش برای رفع مشکلات دانشجویان علوم انسانی
وی با اشاره به برخی از چالش‌های پیش روی دانشجویان علوم انسانی، اظهار داشت: در برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه تأسیس پژوهشکده علوم انسانی کاربردی پیش‌بینی شده که در آن بر «مهارت‌آفرینی» دانشجویان علوم انسانی تاکید شده است. همچنین پژوهشگاه این آمادگی و توانایی را دارد که به‌کمک وزارت‌خانه‌های صنعت و معدن، تعاون، کار و امور اجتماعی، وزارت کشور و وزارت ارشاد با تأسیس و ساماندهی گروه‌های پژوهشی خودگردان در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها، اشتغال‌های مولد و خلاقانه ایجاد کند. البته این مستلزم همکاری‌های کارشناسانه و دیدگاه نخبه‌پروری در مراکز استان‌ها و فرمانداری‌های کشور است.
قبادی دراین‌باره توضیح داد: مثلاً دانشجوی جامعه‌شناسی از زمانی که وارد این رشته می‌شود، باید بداند فردا سر چه شغلی می‌رود و چه مسأله‌ای را می‌تواند حل کند، این موضوع باید از همان ابتدا تفهیم شود چون دانشجویان پس از فراغت از تحصیل فرصت فکر کردن به این موضوعات را ندارند.
نظر شما :