چگونه طرح‌نامه بنویسیم؟
چگونه طرح‌نامه بنویسیم؟
طرح‌نامه از الزامات فرایند تحقیق و نقشه راه پژوهشگر به حساب می‌آید. درواقع، مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش یک کار تحقیقی و پژوهشی نوشتن طرح آن است. البته این طرح به معنای اصل تحقیق نیست، بلکه فقط طرح اولیه و پیشنهادی تحقیق است. درواقع، طرح‌نامه شبیه طرح اولیه و پیشنهادی یک ساختمان است که معمار ارکان اصلی آن را طراحی و محاسبه کرده و با یک ماکت نشان داده است.
پژوهشگری که می‌خواهد تحقیقی انجام دهد و آن را به رشته تحریر درآورد نیز باید ابتدا طرح تحقیق خود را بنویسید. طرح تحقیق یا طرح‌نامه، نقشه چگونگی انجام یک تحقیق است؛ درواقع، راهنمای محقق است برای عملیاتی‌کردن و اجرای تحقیق خود. اگر پژوهشگر طرح‌نامه خود را با محاسبات دقیق طراحی کند، در انجام مراحل بعدی تحقیق خود با مشکل اساسی روبه‌رو نخواهد شد.
مطمئنم سؤالی که اکنون در ذهن شما شکل گرفته است این است: خب چگونه؟ چگونه می‌توانم طرح‌نامه‌ای بنویسم که مشخصات اصلی یک طرح پژوهشی را داشته باشد؟ چه اصولی را باید رعایت کنم یا چه گام‌هایی را باید در این زمینه بردارم تا بتوانم پژوهشی مفید ارائه کنم؟
· گام نخست، انتخاب موضوع است. برای انتخاب موضوع طرح‌نامه باید
- به علاقه خود رجوع کنیم،
- موضوعی را انتخاب کنیم که خواننده را خسته نکند،
- واقع‌بینانه و عملیاتی باشد،
- مختصر و مفید باشد.
پس از انتخاب موضوع طرح‌نامه خود باید برای آن عنوانی بیابید؛ عنوانی که بر اساس نیاز اجتماعی و اولویت معرفتی (بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی) باشد. این عنوان سؤال اصلی پژوهش یا تحقیق شما خواهد بود.
· گام دوم، بیان مسئله است. مطالبی که در این قسمت بیان می‌کنید باید انسجام داشته باشد تا خواننده دریابد که چرا شما چنین موضوعی انتخاب کرده‌اید. برای این امر باید تا جایی که ممکن است موضوع را به بخش‌های کوچک‌تر و دقیق تقسیم کنید تا اجرایی شود. سپس مشکل یا مسئله را بیان و راه حلی برای آن ارائه کنید. این راه حل همان فرضیه تحقیق است؛ جوابی خردمندانه به سؤال اصلی.
· گام سوم، ابزار تحقیق است، مثل تدوین پرسشنامه، بررسی اسناد موجود در کتابخانه و.....
· گام چهارم، پیشینه تحقیق است. در این قسمت باید کارهایی را که در گذشته انجام شده است بیان کنید. درواقع، در پیشینیه تحقیق باید سه سؤال اصلی در ذهن شما طرح شود و به آنها پاسخ دهید:
- درباره موضوعی که تحقیق کرده‌ام چه آثاری نوشته شده است؟
- این آثار به چه نتایجی رسیده‌‌اند؟
- وجه تمایز اثر من با آن آثار چیست؟
تلاش کنید از قوت‌ها یا ضعف‌های آن آثار برای بهتر نوشتن پژوهش خود کمک بگیرید.
· گام پنجم، روش و مراحل تحقیق است. در این قسمت باید کارهایی را که انجام داده‌اید یا قرار است انجام دهید بیان کنید.
· گام ششم، نتایج دست‌یافتنی است. در این قسمت باید خلاصه‌ای از نتایج خود را در تأمین نیازها و رفع محدودیت‌ها بیان کنید.
· گام آخر و مهم، مرور کار، اصلاح کار و ویرایش آن است. کار خود را حتماً مرور و ویرایش کنید تا نقائص یا شاخ و برگ‌های اضافی را بیابید و بتوانید پژوهشی درخور به خوانندگان یا اجراکنندگان ارائه دهید.
البته تمام آنچه در بالا نوشتم به آموزش عملی و البته تمرین نیاز دارد. آموزش عملی را می‌توانید فراگیرید اما تمرین در این زمینه بر عهده خود شماست. برای آموزش در زمینه طرح‌نامه نویسی می‌توانید از دوره‌ها یا کارگاه‌هایی که واحد آموزش آزاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اساتید مجرب برگزار می‌کند کمک بگیرید.
واحد آموزش پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی علاوه بر برگزاری کارگاه در این زمینه به شما گواهی حضور نیز ارائه می‌کند. این گواهی معتبر و قابل ترجمه است.
واژه‌های کلیدی: اصول طرح‌نامه‌نویسی، اصول تحقیق، کارگاه طرح‌نامه نویسی، اصول پژوهش، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
نویسنده: الهام رضانژاد
نظر شما :