گزارش چهارمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»
گزارش چهارمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»
چهارمین پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران؛ تبیین موانع تولید و به‌سازی راهبردها و سیاست‌ها»، با عنوان «سیاست‌گذاری اقتصادی بخش فرهنگ» با حضور محمدرضا مریدی، عضو هیأت علمی دانشگاه هنر تهران و دبیر این نشست، دکتر حمیدرضا ششجوانی، پژوهشگر مؤسسه‌ی توسعه صنایع فرهنگی و خلاق، روز ۴مهرماه ۱۴۰۰، به‌صورت مجازی و به میزبانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
دکتر حمیدرضا ششجوانی اولین سخنران پیش‌نشست سخنان خود را با عنوان «اقتصاد کپیرایت، نتایج سیاست‌گذاری تنظیمی در بخش فرهنگ با تأکید بر نویسندگان ادبی» ارائه کرد. این سخنرانی با هدف بررسی آثار سیاست‌گذاری تنطیمی بر بازار کار نویسندگان ادبی کشور و تغییرات رفتار عرضه‌ی نیروی کار آنها ارائه شد.
دکتر ششجوانی گفت: قانون کپیرایت علاوه بر جنبه‌ی حقوقی، امری اقتصادی است که تا کنون کمتر مورد توجه بوده است و با توجه به رشد بخش خلاق در کشورها، رفته‌رفته به ویژگی غالب کپیرایت بدل خواهد شد. قدیمیترین سیاست تنظیمیِ بخش فرهنگ، قانون حمایت از مؤلفین، مصنفین و هنرمندان است که بیش از 50 سال از تدوین و اجرای آن میگذرد، لیکن بررسی این موضوع که این تبعاتِ اقتصادی این سیاست در رفتار نویسندگان چه بوده است به ندرت بررسی شده است. وی شرح داد که این سخنرانی مبتنی بر پژوهشی است که داده‌های آن در مصاحبه‌ی عمیق با 91 نویسنده به دست آمده است. یافته‌های این مطالعه نشان داد اجرای ضعیف سیاست تنظیمی کپیرایت، مختصاتِ بازار کار نویسندگان ادبی را به هم زده است. درآمد ناشی از کپیرایت در میان نویسندگان بسیار پایین است، درآمد 90% نویسندگان از کپیرایت آثارشان کمتر از 200 هزار تومان در ماه بوده است.
وی افزود: در ازای بالارفتن یک سطح تخلف در قرارداد، درآمد کپی رایتی افراد حدود 124% کاهش مییابد. برای نویسنده‌ای که بالاترین سطح تخلف در قراردادها را تجربه کرده، زمان چندشغله بودنش حدود دو سال و نیم اضافه میشود. به ازای داشتن یک کتاب ترجمه شده به زبان های دیگر ، 175% به درآمد کپی رایتی از نویسندگان افزوده میشود. این به دلیل رعایت حق مالکیت ادبی در سایر کشورها و نیز نرخ برابری ارز است.
سخنران بعدی این پیش‌نشست دکتر محمدرضا مریدی بود، که به موضوع «هنرمندان نوظهور و سیاست‌های اشتغال هنرمندان» پرداخت. وی ضمن پرداختن به ویژگی‌های اشتغال هنری و بازار کار هنرمندان شرح داد که سیاست‌های اشتغال هنرمندان در دوره‌های مختلف و دولت‌های مختلف مطرح و دنبال شده است. گام اول در سال 1382 بود که «شورای اشتغال در حوزه‌ی هنر» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شد. این شورا تصویب کرد تا بر اساس شیوه‌نامه‌ای به طرح‌های اشتغال‌زا در حوزه‌ی فرهنگ وام اختصاص دهد. بر اساس پیش‌بینی‌ها (در زمان اجرای آن) قرار بود با اعطای تسهیلات یادشده و سرمایه‌گذاری به عمل آمده در این حوزه، ۴۹ هزار و ۲۰۵ نفر اشتغال مستقیم در حوزه‌ی فرهنگ و هنر، طی فرایندی سه ساله ایجاد شود. اجرای این طرح شتاب‌زده و بدون مطالعه اشتغال در حوزه‌ی هنر بود از همین‌رو طرحی ناتمام ماند. وی افزود: در دوره‌های بعد طرح‌های دیگر مستقیم یا غیرمستقیم به اشتغال هنری توجه کردند. همچون طرح حمایت از بنگاه‌های زودبازده در سال 1389 و طرح حمایت از مشاغل خانگی که سال 1389 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از سال 1390 اجرا شد. از 338 شغل تعریف شده برای مشاغل خانگی تعداد 95 شغل در حوزه‌ی صنایع دستی یا زیر مجموعه‌ی میراث فرهنگی و صنایع دستی و 127 شغل در حوزه‌ی هنرهای آفرینشی یا زیرمجموعه‌ی وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شد؛ یعنی 65 درصد مشاغل خانگی مرتبط با هنر هستند. با این حال طی سال 1390 تا 1393 بیشترین سهم در دریافت تسهیلات متعلق به فعالیت‌های اقتصادی تولید منسوجات، تولید پوشاک، فعالیت‌های شکار و دامی و کشاورزی بود.
دکتر مریدی ادامه داد: در حال حاضر طرح‌هایی چون طرح «گذر فرهنگ و هنر» که از سال 1397 مطرح شد و از آغاز سال 1400 اجرا شد. همچنین طرح «تحفه»، طرح «کارا» و طرح «خانه‌های خلاق». همه‌ی این طرح‌ها تلاش کرده‌اند با ارائه‌ی تسهیلات بانکی مشاغل و کسب و کار هنری را توسعه دهند. اما باید این پرسش را باید دنبال کرد که: آیا تسهیلات بانکی توانسته است به توسعه‌ی مشاغل هنری کمک کند یا پس از مدتی هنرمندان را به بدهکاران غیرمولد بانکی تبدیل کرده است؟ ارزیابی دقیقی از موفقیت و ناکامی این طرح‌ها منتشر نشده است. روشن نیست اجرای این طرح‌ها چه‌قدر بر اشتغال هنرمندان تأثیر داشت. در این زمینه گزارش تفصیلی و طرح پژوهشی اجرا نشده است و ...
در پایان دکتر مریدی تلاش کرد به برخی از نتایج و پیامدهای اجرای این طرح‌ها در اشتغال‌زایی هنر اشاره کند و دلایل ناکامی یا ناتمام ماندن برخی را بحث کند.
پایانبخش این نشست، جمعبندی دکتر محمدرضا مریدی؛ دبیر نشست از مباحث مطرح شده، و سپاسگزاری از سخنرانان و حاضرین در جلسه بود.
نظر شما :