نمایشگاه مجازی «سعدی به روایت اسناد»

به نام خداوند جان آفرین

حکیم سخن در زبان آفرین

از سال 1381 و به ابتکار مرکز سعدی‌شناسی، روز اول اردیبهشت که هم‌زمان با سال‌روز تولد سعدی شاعر بلندآوازۀ ایرانی است، روز سعدی اعلام شد. در اول اردیبهشت سال 1389 مقارن برپایی اجلاس شاعران جهان در شیراز، این روز از سوی نهادهای مختلف ایرانی و خارجی، روز سعدی خوانده شد و از آن روز در تقویم ملی ایرانیان، روز اول اردیبهشت را روز سعدی می‌نامند.

سعدی در قرن هفتم هجری در شیراز زاده شد و در حالی که از کودکی به دانش و فراگرفتن علوم مشتاق بود، در هنگام نوجوانی و به دنبال وضعیت نابه‌سامان ایران متاثر از درگیری‌های سلطان محمد خوارزمشاه با برادرش غیاث‌الدین، از شیراز به بغداد رفت تا در مدرسۀ نظامیه به تحصیل خود ادامه دهد. بیشترین تاًثیر را نیز از آموزه‌های امام محمد غزالی پذیرفت تا حدی که در گلستان، از غزالی تحت عنوان امام مرشد یاد کرده است. وی از جمله افرادی بود که به جاهای مختلف از مصر تا شام و از هند تا حبشه را به چشم دیده است وکثیرالسفر بود. در نهایت و به هنگام کهولت، در حالی که تا پیش از آن اشعاری پراکنده و مجزا سروده بود، طی دو سال دو اثر جاویدان خود یعنی بوستان را در سال 636 هجری و گلستان را در سال 637 هجری به اتمام رساند و نام خود را ماندگار کرد. اغلب آثار سعدی وجه اخلاقی دارند و به تعبیری دقیق‌تر اخلاق‌گرایی در کلام سعدی مشهود است. در حالی که در اوج شهرت بود درگذشت هرچند که در تاریخ وفات وی اقوال متعدد است. برخی670 هجری و عده‌ای 671 هجری را سال وفات وی دانسته‌اند.

آثار سعدی در نظم و در نثر متعدد و متنوع است. از آن جمله می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:

بوستان: کتابی به نظم در حوزه اخلاق؛

گلستان: نثری مسجع دارد؛

دویان اشعار: متشکل از غزلیات، قصاید، رباعیات، مثنویات، مفردات، ترجیع‌بند و ... به فارسی و تعدادی قصیده و غزل به عربی؛

صاحبیه: مجموعه قطعاتی به فارسی و عربی در ستایش از شمس‌الدین صاحب دیوان جوینی، وزیر اتابکان ؛

قصاید: حدود 700 بیت قصیده به عربی با محتوای غنا، مدح، اندرز و مرثیه. همچنین تعدادی قصیده به فارسی در ستایش خداوند و مدح و اندرز و نصیحت بزرگان و پادشاهان؛

مراثی: شامل قصایدی طویل در رثای آخرین خلیفه عباسی المستعصم بالله و نکوهش هلاکو به واسطۀ قتل خلیفه.

مفردات: با موضوع ارتباط بین پند و اخلاق؛

رسائل نثر: کتاب نصیحه الملوک، رساله در عقل و عشق، الجواب، مجالس پنج‌گانه و هزلیات.

مجموعۀ نمایشگاه مجازی اسناد که اینک و ذیل برنامه‌های مرکز اسناد فرهنگی آسیا تقدیم می‌شود به افتخار روز سعدی و با استفاده از برخی مستندات تصویری و نیز اسناد موجود در آرشیو ملی ایران تهیه، تدوین و ارائه شده است. این مستندات با محور موضوعی سعدی، آرامگاه وی، آثار سعدی و برنامه‌های فرهنگی، علمی، ادبی و عمرانی در خصوص تجلیل از جایگاه سعدی در یک‌صد سال گذشته و با توجه به اهمیت سعدی و محتوای پرونده‌های مرتبط با وی در قالب مجموعۀ کوچکی انتخاب شده و به محضر علاقمندان، محققان و جامعۀ فرهنگی ایران تقدیم می‌شود.

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز

مرده آن است که نامش به نکویی نبرند

الهام ملک‌زاده، صفورا برومند

 1 اردیبهشت 1402