گزارش نشست «بحثی درباره رؤیت هلال (نجومی – فقهی)؛ بررسی تحلیلی هلال های رمضان و شوال ۱۴۴۰»
گزارش نشست
«بحثی درباره رؤیت هلال (نجومی – فقهی)؛ بررسی تحلیلی هلال های رمضان و شوال ۱۴۴۰»
مرکز اسناد فرهنگی آسیا با همکاری معاونت فرهنگی پژوهشگاه از ساعت ۱۰ لغایت ۳۰/۱۴ روز دوشنبه ۱۲/۳/۱۳۹۸ نشستی تحت عنوان «بحثی درباره رؤیت هلال (نجومی – فقهی)؛ بررسی تحلیلی هلال های رمضان و شوال ۱۴۴۰» با سخنرانی آقایان محمدرضا صیاد (پژوهشگر تقویم ورؤیت هلال)، سید محسن قاضی میرسعید (پژوهشگررؤیت هلال)، علیرضا موحدنژاد (عضو شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران) و علی اکبر نیری (مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران) با دبیری آقای مهندس حسن فقیه عبداللهی برگزار کرد.
در ابتدا آقای فقیه عبداللهی ضمن گفتن خیرمقدم به حاضرین و سخنرانان، از رئیس مرکز اسناد فرهنگی آسیا سرکار خانم دکتر عاملی رضایی و جناب آقای محمود کریمی علوی معاون فرهنگی و اجتماعی پژوهشگاه تشکر کرد و از حاضران به سبب عدم حضور جناب آقای مهندس میرسلیم عضو شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران عذرخواهی، و سپس اشاره کرد که آقای سید مصطفی میرسلیم به رغم اینکه از رجال سیاسی هستند، همواره حامی گروههای رؤیتی هلال و علاقمندان به تقویم بودهاند و اولین همایش جدی بین المللی در این زمینه به همت ایشان در سال ۱۳۸۲ با حضور مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی افتتاح شدکه پس از آن نیز در سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵، در ۴دوره برگزار گردید و نتیجه آن مقالات ارزشمندی است که در مجموعه ویژه نامه های مجله تخصصی تحقیقات اسلامی به چاپ رسید. همچنین ایشان کوشش‌های فراوانی در زمینه های فقهی و نجومی رؤیت هلال انجام دادند و به رغم اختلاف بین فقها و اهل نجوم توانستند مرحوم آیت الله رفسنجانی را به لحاظ علمی مجاب کنند که رؤیت هلال ماه با چشم مسلح نیز از سوی علمای دینی مورد توجه قرار گیرد و به ویژه تأثیر بسیاری در این باره بر آرای رهبر معظم انقلاب درخصوص موضوع استفاده از ابزار برای رؤیت هلال ماه گذارد.
اولین سخنران جلسه، جناب آقای محمدرضا صیاد بودند که سخنرانی شان را با موضوع «گزارش های رکوردشکنی رؤیت هلال های ماه های شامگاهی در جهان» آغاز کردند. ایشان گزارشی از رکوردهای رؤیت هلال ماه در جهان به این شرح ارائه دادند:
یولیوس اشمیت آلمانی نخستین منجمی است که به صورت علمی دست به رؤیت هلال زد. او از آلمان به یونان مسافرت و در رصدخانه آتن شروع به کار، و در کل ۶۸ گزارش رصدی را در مدت ۲۰ سال ثبت کرد. گزارش‌های وی عبارت است از :۱. رؤیت هلال ماه با چشم غیرمسلح در سال‌های ۱۸۲۵ الی ۱۸۴۲؛ ۲. رؤیت هلال ماه با دوربین دو چشمی و چشم غیر مسلح؛ و ۳. رؤیت هلال ماه با چشم غیر مسلح و تلسکوپ.
سپس آندره لوئی دانژون فرانسوی موفق شد بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۲۷ در شهر استراسبورگ ۷۵ گزارش رصدی را جمع آوری و ارائه کند ودر عین حال تصاویری از هلال‌های ماه به دست دهد. دانژون معیاری را نیز به نام خود در زمینه رؤیت پذیری هلال ماه، ثبت کرده است که هنوز به قوت خود باقی است.
ژوزف اشپروک آلمانی، منجم بعدی بود که ضمن جمع آوری اطلاعات و گزارش های رؤیت هلال، نخستین بار رکوردگیری را در مقوله رؤیت مطرح و برای اولین مرتبه موضوع را در مجله معروف Skye Telescphe ، مطرح کرد. پس از وی دانشمند دیگری به نام رابرت سی ویکتور بود که علاقه ویژهای به تأسیس رصدخانه سیار برای بچه های مدارس داشت، و نخستین رکورد رؤیت با دوربین دوچشمی نیرومند را نیز از آن خود ساخت.
دومین سخنران جناب آقای سید محسن قاضی‌میرسعید بودند که در باره آغاز ماه مبارک رمضان و پایان آن به ایراد سخن پرداختند. ایشان به بحثی علمی در باره عدم امکان رؤیت هلال در شامگاه دوشنبه ۱۶/۲/۱۳۹۸ اشاره کردند و این موضوع را که کشورهایی نظیر عربستان سعودی و ممالک عربی تابع، مبادرت به اعلام رؤیت هلال شده بود، به چالش کشیدند. سپس در باره ماه های بدر ۱۲، ۱۳ و ۱۴ شبه سخن گفتند واین روش که بسیاری تعداد روزهای پیشین را از ماه شب چهارده کسر میکرده و میکنند و ابتدای ماه رمضان را بر همین منوال میدانند، با ادله علمی، رد کردند. آنگاه در خصوص هلال آغاز ماه رمضان ۱۴۴۰ و اختلافات پیش آمده و همچنین هلال ماه شوال همین سال گزارش تفصیلی ارائه دادند و روز عید فطر را قطعاً مقارن چهارشنبه ۱۵ خرداد اعلام کردند.
در خاتمه نیز با نمایش اسلایدهای مختلف، ثابت کردند که رؤیت هلال شوال ۱۴۴۰ در شبانگاه سه شنبه ۱۴/۳/۱۳۹۸ در کلیه ممالک اسلامی امکان پذیر و عید سعید فطر ۱۵/۳/۱۳۹۸ خواهد بود.
سومین سخنران جناب آقای دکتر علیرضا موحدنژاد، عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری بودند که بحث اصلی خود را براساس مسئله فقهی موضوع استهلال شروع کردند و پنج اصل اولیه مشترک بین فقها را در خصوص رؤیت هلال بدین شرع بیان داشتند:
اول: اینکه خود فرد هلال ماه را ببیند که روایت های بسیاری نیز در این باره آمده و علت اینکه بر رؤیت تأکید شده، این است که تقویم قمری قدری قراردادی است و نباید خرده گرفت که چرا در تقویم هجری قمری اختلافاتی مشاهده میشود؛ چون باید تأکید کنیم که تقویم میلادی هم یک تقویم شمسی است وتقویم ایران ما نیز چنین است؛ پس هیچکدام از کشورها با کشور دیگر به لحاظ اوقات و تقویم یکسان نیست و به طریق اولی اختلاف در رؤیت هلال ماه هم به دلیل اختلاف آفاق، متفاوت میشود.
دوم: گفته عدهای برای رؤیت هلال یقین است و طبیعی است که باید به قول آنها اعتماد کرد.
سوم: چنانچه دو مرد عادل بگویند که هلال ماه را دیدهاند ولی اگر مشخصات ماه را برخلاف یکدیگر بگویند، البته اول ماه ثابت نمیشود.
چهارم: سی روز تمام از اول ماه قبلی بگذرد.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است و در این صورت کسی هم که تقلید او را نمیکند باید به حکم وی عمل نماید ولی کسی که میداند حاکم شرع اشتباه کرده، نمیتواند به حکم او عمل کند.
سپس در باره هریک از موارد پنجگانه شرح مفصلی ارائه کردند.
سخنران جناب آقای علی اکبر نیری بودند که به معرفی نرم‌افزار مهیار که مختصِّ پیشبینی رؤیت هلال های ماه های قمری است پرداختند و توضیحاتی در مورد آن دادند. این برنامه روی سیستم عامل اندروید قابل نصب است و بحث اصلی آن پیشبینی مشاهده هلال ماه است. محدوده و معیار اصلی آن بر مبنای معیارهای رصدخانه افریقای جنوبی، مرکز تقویم دانشگاه تهران، سیدمحسن قاضی میرسعید، مهندس رستمی و یالوپ است. ایشان با استفاده از هریک از معاییر مذکور و به طور عملی آغاز رمضان ۱۴۴۰ و پایان این ماه مبارک را به دقت مورد بررسی قرار دادند و نکته قابل توجه اینکه در تمامی این معیارها مشخص میشد که هلال رمضان ۱۴۴۰ در بعدازظهر روز دوشنبه ۱۶/۲/۱۳۹۸ بدون تلسکوپ بسیار قوی و آن هم جز در نوار باریکی از جنوبی ترین قسمت پهنه ایران قابل رؤیت نبود، اما هلال شوال همین سال، با اختلافات بسیار اندکی در تمام کشور ایران اسلامی در عصر روز سه شنبه ۱۴/۳/۱۳۹۸ قابل رؤیت خواهد بود.
در انتهای این نشست، جلسه پرسش و پاسخی بین حاضرین و سخنرانان محترم در گرفت و در پایان از سخنرانان با اهدای هدایا و لوح‌های تقدیر، قدردانی شد.
نظر شما :