یادداشت بمناسبت بزرگداشت روز مادر و زن

هو اللطیف

«فاطمه(س)، کوثری که به رسول خدا عطا شد»

 رسول خدا (ص): «… لَوْ کَانَ الْحُسْنُ شَخْصاً [هَیْئَةً] لَکَانَتْ فَاطِمَه بَلْ‏ هِیَ‏ أَعْظَمُ‏ إِنَّ‏ فَاطِمهَ ابْنَتِی خَیْرُ أَهْلِ الْأَرْضِ عُنْصُراً‌ وَ شَرَفاً وَ کَرَماً» : اگر حُسن‌ و نیکی‌ به صورت شخصی در آید آن شخص، فاطمه است. بلکه او اعظم از حُسن است، به راستی که دخترم فاطمه از جهت ریشه و شرافت و کرم، بهترینِ اهل زمین است.

فاطمه زهرا (س) که به بیان امام صادق (ع) بهجت و شادی قلب پیامبر (ص) بود، سیده نساء العالمین، بوده و هست و خواهد بود. راضیه مرضیه مصداق انسان کامل، برتر از حسن و نیکی و واجد مقام عصمت و حجیت است. صدیقه طاهره نوری است که پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شده است و از ابتدا در «تسبیح» و «تقدیس» و «تهلیل، یعنی لااله‌الاالله» و «حمد و ثنای الهی» بوده است. بدون تردید کوشش ما در درک ابعاد وجودی این گوهر بی‌همتا تنها تلاش برای دیدن پرتوی از انوار پرتلالویی است که چشم ما از دیدن آن ناتوان است. اما برماست که به قدروسع بکوشیم تا دریابیم فاطمه کیست که زینت انسانیت است و تبلور ایمان و نمونه والای مقام رفیع زن در دین مبین رحمت؛ اسلام.

برای این کوشش چه مسیری بهتر از رجوع به ثقلین که پیامبر برای ما به یادگار گذارد؛ کتاب الله و عترت رسول اکرم (ص). جایگاه صدیقه طاهره (س) در قرآن، جایگاهی کم‌نظیر است. جالب آنکه میلاد حضرت فاطمه مقارن اوایل بعثت رسول گرامی‏ و نزول قرآن مجید و شهادت آن حضرت مقارن ارتحال حضرت ختمی مرتبت‏ و انقطاع وحی بوده است. بنابراین، به بیان استاد جوادی آملی مهم‏ترین عنصر معاصر برای آن بانوی ملکوت و جبروت همانا کلام خداست؛ گویی عمر آن حضرت عمر جریان وحی به قلب مبارک نبی اکرم و نزول قرآن است. آن حضرت همسفر قرآن کریم بود و در جریان نزول تدریجی آیات قرآن، او هم تعالی می‌یافت و در پایان این دوران، عمر بی‌بی دو عالم هم به پایان رسید، اما همچون قرآن جاودانه شد. ذکر گوهر گرانبهای نبی در قرآن حکیم آمده است؛ به عنوان نمونه می‏توان از آیه مباهله، آیه تطهیر، آیات سوره دهر(هل‏أتی)، سوره کوثر و آیه اَجْر رسالت: ﴿قُل لا أسئلکم علیه أجراً إلاّ المودّة فی القربی﴾ نام برد.

در تفسیر سوره «کوثر» یعنی ﴿إِنّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ ٭ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ ٭ إِنَّ شانِئَکَ هُوَ اْلأَبْتَرُ﴾، غالب مفسران شیعه و سنی گفتند که عده‌ای از صنادید قریش، مشرکان، بدخواهان و معاندان براساس همان سنتهای باطل جاهلیت گفتند بعد از وفات پیامبر، نام او و مکتب او و یاد او از بین می‌رود؛ برای اینکه او که پسر ندارد . درباره دختر باورشان و شعارشان این شعر بود که. بنونا بنو أبنائنا و بناتنا / بنوهن أبناء الرجال الأباعد (فرزندان ما پسر زاده‌هاى مایند نه دختر زاده‌ها چه دختر زاده‌هاى ما فرزندان مردمى بیگانه هستند). با فوت فرزندان پسر پیامبر آنها در این خیال بودند که با رحلت ایشان، نام و مکتب او از بین می‌رود. ذات اقدس الهی فرمود  تو برای همیشه می‌مانی برای اینکه من به تو چیزی عطا کردم که هیچ کسی نمی‌تواند آن را از بین ببرد و به تو فرزندی دادم که حافظ و مجری آن است. آن چیزی که به تو عطا کردم قرآن است و آن کسی هم که حافظ قرآن، مفسر قرآن، مبیّن قرآن، معلم قرآن، مجری احکام و حدود قرآن است، همین دختر و فرزندان این دختر است ﴿إِنّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ﴾؛ این کوثر مصادیق فراوانی دارد؛ دین است، قرآن است و ولایت است ﴿إِنّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ ٭ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ ٭ إِنَّ شانِئَکَ هُوَ اْلأَبْتَرُ﴾ ؛آنهایی که تو را شماتت می‌کردند بدی تو را می‌خواستند، انقطاع نسل تو را می‌خواستند، ابتر بودن تو را در نظر داشتند، آنها ابترند؛ نه تو. نام آنها و یاد آنها از بین می‌رود و نام تو و یاد تو همیشه می‌ماند. این آیه سند درخشان جایگاه عزت‌مندانه دختران و زنان در اسلام است که هم به دختر بها می‌دهد و هم او را حافظ قرآن می‌داند و از نسل او مجریان و مفسران قرآن به بار می‌آیند که باعث دوام نبوت و بقای وحی و مکتب و رسالت‌اند. «کوثر» معنای موسعی دارد و آن، خیر کثیر و فراوان در صیغه مبالغه است و مصادیق آن متعدد است، اما از طرفی همه این مصادیق به وجود مبارک نور دو عالم مرتبط است و از طرفی مطابق تفاسیر علمای بزرگ اسلام از روشن ترین مصداق هاى آن وجود مبارک فاطمه زهرا (س) است.

پس از ذکر یک نمونه از کتاب الله در ذکر منقبت حضرت زهرا (س)، به عنوان نمونه‌ای برای مراجعه به عترت، به کلام امام صادق (ع) رجوع می‌کنیم.

انما سمیت فاطمة، محدثه، لان الملائکة کانت تهبط من السماء فتنادیها کما تنـادی مـریم بنـت عمران. فتقول: یا فاطمةُ ان االله اصطفاک و طهرک و اصطفاک علی نساءالعالمین. یا فاطمة اقنتی لربک و اسجدی و ارکعی مع الراکعین فتحدثهم و یحدثونها، فقالت لهم ذات لیلة: ألیست المفضلّة علـی نـساء العالمین مریم بنت عمران؟ فقالوا: ان مریم کانت سیدة نساء عالمیها و ان االله عزوجل جعلـک سـیدة نساء عالمک و عالمها و سیدة نساءالاولین والآخرین. 13

امام صادق (ع) فرمودند: فاطمه (س) را «محدثه» گویند، چـون فرشـتگان از آسـمان بـه پـایین می آمدند و همانگونه که با حضرت مریم دختر عمران سخن می گفتند، با حـضرت زهـرا (س) نیـز سخن می گفتند، فرشتگان به حضرت زهرا (س) گویند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزید و پـاکیزه گردانــد و تــو را بــر زنــان جهانیــان برتــری داد. ای فاطمــه! مطیــع پروردگــار بــاش و بــه همــراه رکوع کنندگان (نمازگزاران)، سجده و رکوع کن. حضرت فاطمه (س) با فرشتگان سخن می گفت و فرشتگان نیز با او سخن می گفتند. شبی حضرت فاطمه (س)، از فرشتگان پرسـید: آیـا برتـرین زن عالم، حضرت مریم دختر عمران نیست؟ فرشتگان عرضه داشتند: حضرت مریم، سرور زنـان زمـان خود بود، اما خداوند تو را برترین زن جهان قرار داده است. هـم در زمـان خـودت و هـم در زمـان حضرت مریم و سرور همه زنان از آغاز تا پایان.

این محدثه بودن و هم‌سخنی با فرشتگان در بیان بسیاری از علما و اهل معرفت، فضیلتی گران‌سنگ است که خداوند آن را به بانوی دو عالم عطا کرده است.

آنکه می‌کوشد چهره‌ای از طاهره مطهره (س) ترسیم کند، به راستی در می‌ماند که از توانـایی علمـی او بگوید، بکوشد عـصمت و پـاکیزگی از گناه و خطا را در او توصیف کند، برتری او در صحنه رشد و تربیت فرزندان و شرافت در همسرداری و رعایت ادب و اخلاق در برخورد با پدر، همسر و دیگـر اعـضای خـانواده را به تصویر بکشد، از زهد و ایثار، فـاداری و فروتنـی، ساده‌زیستی، مهرورزی، بردباری و فضیلت او در عرصه عبادت و نیایش بنویسد، از همیـاری و همـدلی آن حضرت بـا پیـامبر (ص) و امیرمؤمنـان (ع) در میدان جهاد و سیاست و مجاهدت و ظلم‌ستیزی و حق‌گویی و عدالت‌طلبی و قاطعیت او در کلام قلم‌فرسایی کند و یا... . مقام انسان کامل چنان ذوابعاد است که قرنها خواندن و اندیشیدن و قلم زدن تنها شمه‌ای از عطر خوش ریحانه النبی را به مشام می‌رساند، اما همین عطر حق‌‌جویان و نیک‌اندیشان را چنان مست خود می‌کند که با تمام قلب خود به مقام بی‌همتای صدف گرانبهای خاندان عصمت و طهارت گواهی میدهند.

آیا برای بزرگداشت مقام مادر و جایگاه زن، روزی شایسته‌تر از روز میلاد سیده نساء العالمین، ام ابیها و کوثر نبی می‌توان یافت؟ ولادت اول نور خلقت، بر مادران و زنان و دوستداران حضرتش تهنیت باد. باشد که نور وجودش روشنای راه ما باشد.