گزارش نشست مجازی «علوم انسانی به‌مثابه بستری برای صلح پایدار»
گزارش نشست مجازی «علوم انسانی به‌مثابه بستری برای صلح پایدار»
به‌مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، مدیریت فرهنگی پژوهشگاه با همکاری پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه، نشستی علمی تخصصی با موضوع «علوم انسانی به‌مثابه بستری برای صلح پایدار: تأملی با رویکرد نشانه‌شناسی» در روز 27 آبان 1399، از طریق فضای مجازی و با حضور علاقه‌مندان برگزار کرد.
در ابتدای جلسه دکتر سلمان صادقی‌زاده، مدیر فرهنگی پژوهشگاه ضمن تشکر از سخنران و حاضرین نشست، با اشاره به موضوع سخنرانی دکتر اسپرهم، «بازتاب مفهوم صبح در ادبیات فارسی و عرفان»، توضیحاتی بیان کرد و گفت: از قرن ششم به بعد می‌بینیم که عرفان و ادبیات فارسی با بحث صلح گره خورده است و این پیوند دوشاخه‌‌ی اصلی دارد؛ شاخه‌ی تئوریک و شاخه‌ی شهودی.
شاخه‌ی تئوریک، ریشه در آثار محی‌الدین ابن‌عربی دارد و شاخه‌ی شهودی، ریشه در اشعار و آثار عطار، سنایی، مولوی و عبدالرحمن جامی دارد. مولانا در شعری بیان می دارد؛
عطار روح است و سنایی دو چشم او / ما از پی سنایی و عطار آمدیم
دکتر صادقی‌زاده یادآور شد که، از قرن ششم به بعد صلح با خویشتن و صلح با جهان مطرح می‌شود. این تفاوت صلح در عرفان با معنای مدرن صلح است که در صلح با دیگری تعریف می‌شود و در آثار عارفان آن دوره می‌بینیم که بحث صلح با خویشتن و صلح با جهان مطرح می‌شود. آنجا که مولانا بیان داشته؛
من که صلحم دایماً با این پدر / این جهان چون جنتستم درنظر
در ادامه دکتر پاکتچی سخنرانی خود را آغاز کرد و گفت: نمی‌توان انکار کرد که پیشرفت علوم در دو سده‌ی اخیر، در عین رفاهی که برای بشر به ارمغان آورده، موجب گسترش دامنه‌ی جنگ‌ها و افزایش آسیب‌های آن شده است؛ پوشیده نیست که آمار کشتگان و صدمه‌دیدگان دو جنگ جهانی و جنگ‌های دیگر پس از آن، به نوعی دستاورد پیشرفت علوم است و امروز خطرناک‌ترین تهدیدها برای انسان، سلاح‌های پیشرفته‌ای هستند که از آخرین دانش بشری در فیزیک، شیمی و علوم زیستی بهره می‌جویند.
وی یادآور شد، با بهره‌گیری از الگوهای نشانه‌شناسی فرهنگی، می‌توان گفت، رشد شگرف علوم طبیعی و مهندسی درحالی‌که نسبت به علوم انسانی کم‌توجهی آشکاری صورت گرفته، موجب شده است تا علم در مسیر کلی خود، بیشتر و بیشتر در راستای فرهنگ‌زدایی از زندگی و ذهن انسان‌ها حرکت کند و به‌طور روزافزون بر بی‌معنایی و طبیعی‌شدگی او دامنه زند؛ طبیعی شدن نه به معنای مثبت آن، بلکه به معنای کمینه شدن و روی‌به اضمحلال نهادن فرهنگ که نتیجه‌ی آن جایگزین‌شدن قاعده‌های فرهنگی با قانون جنگل، دوراندیشی با لذت‌جویی آنی و استدلال با زور و خشونت است.
رئیس پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری در ادامه خاطرنشان کرد، در چنین شرایطی آشکار است که زمینه برای بروز جنگ‌ها بسیار مستعد می‌شود و کوچک‌ترین برانگیزنده‌ها می‌تواند به جنگی هولناک بیانجامد. شاخه‌ی‌های مختلف علوم انسانی که موضوع مطالعه‌ی آنها ابعاد مختلف زندگی انسان است، با وجود تنوع بسیار همگی متمرکز بر معنا و امور معنادار برای انسان هستند و توسعه این علوم، زمینه‌ی توسعه یافتن معناداری و معناگرایی در زندگی انسان‌ها را فراهم می‌آورد. این امر خود موجب التیام فرهنگ‌زدایی‌های صورت گرفته و تقویت ساختارهای فرهنگی از یک‌سو و ایجاد زمینه برای روابط بینافرهنگی و گفت‌وگو میان جوامع انسانی از سوی دیگر می‌شود که نتیجه آن کاهش روحیه جنگ‌طلبی و راه جستن به سوی صلح و استفاده از صلح به جای خشونت است.
در پایان جلسه، دکتر پاکتچی ضمن تشکر از حاضرین نشست، یادآور شد که نظرها و پرسش‌های خود را به ایشان ارسال کنند تا در اولین فرصت پاسخ داده شود.
نظر شما :