سخنرانی علمی « جایگاه علم‌الفلزات در علوم دوره اسلامی (بر اساس شرح و تحلیل کتب الاجساد السبعه)» برگزار شد.

 سخنرانی علمی « جایگاه علم‌الفلزات در علوم دوره اسلامی (بر اساس شرح و تحلیل کتب الاجساد السبعه)» روز ۲۶ بهمن ماه ۱۳۹۴ توسط امین متولیان ارائه شد. چکیده سخنرانی به قرار ذیل است؛

علم الفلزات یا علم الاجساد، اساسی‏ترین بخش از علم کیمیاست. تا جایی که بعضی از مورخان علم، کیمیا را همان علم الفلزات می‏دانند. درباب نسبت علم الفلزات با کیمیا، دو نحله یکی منسوب به فیلسوفان طبیعی و دیگری منسوب و مشهور به صنعتگران یونانی و رومی شناخته شده اند. نحله نخست، مساله اساسی علم الفلزات و به تبع آن کیمیا را، تبدل فلزات  و تبدیل آنها به یکدیگر، طبق اصولی نظری و تجربی، در حضور عوامل مبدل می دانستند. در مقابل، ملازمان تفکر وابسته به نحله دوم، مغز نظریه اجساد را نه تبدل در ماهیت فلزات که تبدیل آنها به هم در رنگ ظاهر دانسته آن را به تعبیر امروزیان، ذیل علم مهندسی سطح و آبکاری، معنا و منظور می‏کرده‏اند.

در دنیای اسلام، به هر دو نحله و نظریات مرتبط با هرکدام توجه شد اما جریان دوم کمتر رسمیت یافت و تدابیر و تعالیم آن با نحله نخست درهم آمیخت؛ هرچند که از صفت فلسفی بودن نیز فاصله گرفت و با تدابیر تجربی، به جد درهم آمیخت.

یکی از متون معیار در علم الفلزات دوره اسلامی، رساله کتب الاجساد السبعه جابربن حیان است که در آن به توصیف فلزات هفت‏گانه آن عهد، خواص و صفات آنها، ساختار و شرایط تشکیل و واکنش شان و هم چنین مکانیزم پدیدارشدن‏شان پرداخته شده است. در میان آثار جابری، رساله‏ای متمرکزتر ازین نیست که موضوع آن صرفا اجساد سبعه باشد. لذا در تدوین و تالیف فصل دوم رساله‏ام، محور استخراج و فهم نظریه علم الفلزات جابری را این رساله قرار دادم.

در این رساله به ترتیب(طبق نسخه آیت الله حججی اصفهان) شرح سرب، قلعی، حدید، نحاس، ذهب، خار و فضه آمده است. در ابتدای هر فصل از شرح هر جسد، به نظریه تناسب فلزات و کواکب اشاره شده است و در ادامه، در سیری نه چندان همسان و منظم و منسجم به خواص شیمیایی و دارویی آن فلز، سپس به طبع و ترکیب آن، و مقایسه آن با سایر اجساد در ترکیب طبع و رفتار کیمیایی آن فلز و خواص آن پرداخته شده است.