سخنرانی علمی « رویکردها و گرایش‌های علمی در دوره تیموری » برگزار شد.

سخنرانی علمی « رویکردها و گرایش‌های علمی در دوره تیموری » روز ۱۹ تیرماه ۱۳۹۶ توسط فاطمه‌السادات فیروزی ارائه شد. چکیده سخنرانی به قرار ذیل است؛

یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخی ایران اسلامی که نقش بسزایی در تاریخ علم ایران و اسلام ایفا نمود، دوران فرمانروایی الغ‌بیگ بر ماوراءالنهر بود. این فرمانروای طالب علم به کمک تعداد زیادی از علما و دانشمندان که آزادانه در دربار وی رفت و آمد داشتند موفق شد دوره علمی باشکوهی را در تاریخ ایران خلق نماید که به مکتب سمرقند شهرت یافت.

از آنجا که الغ‌بیگ خود یک ریاضی‌دان و دانشمند برجسته بود، شاید در نگاه اول بتوان گرایش‌هایی علمی و فلسفی و تمایلات شخصی او را عامل اصلی تکوین این مکتب علمی دانست. اما رویکرد تاریخ‌نگارانۀ ما حکم می‌کند که در تحلیل‌های خود به‌جای تکیه بر عواملی که نقدپذیری آن‌ها اگر غیرممکن نباشد، دشوار است، مثل تمایلات و علائق شخصی حاکم، در جستجوی علل و دلایل عینی مثل دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی باشیم.

عوامل مهمی در تکوین مکتب سمرقند نقش داشته‌اند که می توان مهمترین آن را جغرافیای تاریخی شهر سمرقند، گرایش‌های فکری الغ‌بیگ، جهت‌گیری های سیاسی و مذهبی و حضور دانشمندان و علما در دربار الغ بیگ دانست. اگر بخواهیم به مهمترین ویژگی‌های مکتب سمرقند اشاره نماییم می‌توانیم رویکرد تعلیمی مکتب سمرقند، رویکرد روشی و ارائه روش‌های بدیع در مکتب سمرقند، مکتب ریاضی نجومی و رویکرد فلسفی این مکتب را نام ببریم. همچنین مهمترین دستاوردهای مکتب سمرقند عبارت بود از مدرسه سمرقند که در سال 823 هجری قمری به دستور الغ بیگ ساخته شد، رصدخانه سمرقند که تحت نظارت غیاث الدین جمشد کاشانی تکمیل گردید و در نهایت تالیفات و تحقیقات ریاضی نجومی از جمله زیج گورکانی و آثار کاشانی و قاضی زاده رومی و ...

بعد از مرگ الغ بیگ دانش ریاضی و نجوم که در مدرسه و رصدخانه سمرقند تولید شده بود، در سرزمین‌های مختلف بوسیله محققان و دانشمندانی که بعد از مرگ الغ‌بیگ از سمرقند مهاجرت کردند، پراکنده شد و در نهایت بخش‌های زیادی از قلمرو اسلامی شامل هند و مصر بویژه دولت عثمانی را تحت تأثیر قرار داد.